Vera - 01.06.2000, Qupperneq 62

Ætlar þú ekki aó fara
að koma með eitt lítið?
reynslusaga af glasafrjóvgunarmeðferð
Flest fólk eignast börn. Hjá mörg-
um gerist það án mikillar um-
hugsunar; kraftaverk sem gerist
fyrr eða síðar af sjálfu sér. Að
eignast börn þykir svo sjálf-
sagt að fáum dettur í hug
að hugsa sig um áður en
spurt er: „Ætlar þú ekki að
fara að koma með eitt lítið?”
Ég er farin að nálgast fertugt,
er hamingjusamlega gift, komin vel
af stað í mínu fagi og elska börn. Kem úr
stórri fjölskyldu þar sem allir eiga að minnsta kosti tvö
börn og ég er endalaust spurð...
En hjá okkur hefur kraftaverkið því miður ekki gerst. Stundum
nenni ég ekki að útskýra, þykist vera of upptekin af starfmu. En ný-
lega hef ég tekið upp á því að segja sannleikann: „Við höfum ekki
notað getnaðarvarnir í tíu ár og erum búin að fara þrisvar í glasa-
frjóvgun, en okkur hefur því miður ekki enn tekist að búa til
barn!“ Og aumingja spyrjandinn fer hjá sér.
Nú til dags er þó hægt að reyna að hjálpa fólki eins og okkur
og það þykir sjálfsagt að „fá sér í glas“ ef erfingjarnir láta á sér
standa. En flestir sem ekki vita af eigin reynslu hvernig glasafrjóvg-
un fer fram hafa ansi rangar hugmyndir um það. Nú til dags stríða
mun fleiri en flestir halda við einhvers konar ófrjósemisvanda; að
minnsta kosti eitt af hverjum sex pörum! Er þar ýmsu um að
kenna og í auknum mæli lélegri sæðisframleiðslu karla.
Að skreppa út í búð og kaupa sér barn
Sumir ímynda sér að glasafrjóvgun sé nokkurn veginn eins og að
skreppa út í búð og kaupa sér barn. Það er nú flóknara en svo. Fyrst
er konan látin taka hormón sem rýfur sambandið milli heila og
eggjastokka, til að hægt sé að stjórna eggjaframleiðslunni með
hormónagjöfum. Eg fékk að velja hvort ég vildi sprauta mig sjálf
eða nota úða í nös daglega í tvær vikur. Sprauturnar voru skárri
kostur, fannst mér, því þær voru ósköp litlar og sakleysislegar. En
fyrir næsta hormón þurfti aðeins stærri sprautur, nærri því 10 cm
langar og þeim átti ég að stinga á bólakaf í rassinn! Það var ekki
mjög þægilegt. Eftir nokkra daga fór ég svo í sónar til að fylgjast
með framleiðslunni. Þá fór mér óneitanlega að líða örlítið eins og
hænu. I venjulegum tíðahring framleiðir annar eggjastokkurinn
eitt egg í einu og hinn hvílir sig. I glasafrjóvgun fara báðir eggja-
stokkarnir á fullt og framleiða allt aðlO-15 eggjum hvor, en
stundum koma engin egg.Við vorum heppin, það komu mörg egg
í öll þrjú skiptin sem við reyndum. Síðan kom næsta þraut, tekst
þeim að ná í eggin og eru þau nógu vel þroskuð, mun sæðinu
takast að frjóvga þau? Eftir að búið er að „síga í bjarg“, ná í egg-
in og setja þau í skál ásamt sæðinu fer
maður heim og þarf að bíða í ógur-
lega langan sólarhring þangað til
hringt er og manni sagt hvort
frjóvgun hafi tekist. Við vorum
heppin, það tókst. Það voru sjö
fósturvísar í fyrsta skiptið, örlitlir
frumuklasar sem gætu orðið að
börnunum okkar! Hvenær byrjar líf
barns? Við frjóvgun, eða þegar fóstur-
vísirinn festir sig? Eða við fæðingu? Svona
spurningar leituðu óneitanlega á mann.
Eftir 3-4 daga fengum við að sjá þrjá þroskuðustu
fósturvísana stækkaða á litlum sjónvarpsskermi og síðan voru þeir
settir inn í móðurlífið. Þá hófst biðin. Mun einum fósturvísanna
takast að festa sig og dafna? Fáum við kannski þríbura, eða ekkert
barn? I öll þrjú skiptin sem við reyndum tókst allt vel fram að
þessu, allt í allt frjóvguðust 30 egg, 9 fósturvísar fengu tækifæri til
að festast í leginu en engum þeirra tókst það. Það er kannski ekk-
ert skrítið þegar líkaminn er fullur af hormónum. Þegar tíðablóð-
ið kom voru vonbrigðin sárari en orð fá lýst, sérstaklega í þriðja
skiptið. Nú til dags finnst manni að læknavísindin séu það háþró-
uð að þau eigi að kunna ráð við öllum kvillum. En því miður er
staðreyndin sú að glasafrjóvgun tekst í hæsta lagi í 30% tilrauna,
eftir aldri og ástæðum frjósemisvanda. Sum pör reyna tíu sinnum
án árangurs, hjá öðrum tekst þetta í fyrstu tilraun.
Tímarit um framfarir í frjósemishjálp
Þegar ég er spurð hvort ég ætli nú ekki að fara að verða almenni-
leg kona og eignast barn er ég farin að segja sannleikann, því mér
finnst almenn vitneskja um frjósemisvanda allt of lítil. Bæði með-
al almennings og þeirra sem þjást af þessu. Hvað ætli margar kon-
ur séu með áhyggjur af þessu en hafa engan sem skilur hvað þær
eru að ganga í gegnum? Svo er kannski bara sæði karlmannsins
vandamálið, sem stundum er hægt að laga með jafn einföldu ráði
og zinkneyslu. Það er agalegt að við sem þjáumst af þessu séum í
öngum okkar hvert í sínu horni. Ég veit ekki til þess að félag til
hjálpar fólki sem á við þetta að stríða sé til á Islandi. Ég bý í
London og er meðlimur í félagi sem heitir Child. Það gefur út
tímarit með upplýsingum um nýjustu framfarir í frjósemishjálp
en besta efni blaðsins finnst mér vera reynslusögur fólks. Child
stendur einnig fyrir símahjálp, eða „helplines" sem maður má
notfæra sér. Eg hef ekki gert það enn, en það er mjög gott að vita
að ég gæti hringt hvenær sem er í einhvern sem veit hvernig það
er að stríða við frjósemisvanda.
Erfiðast er að taka þá ákvörðun að hætta að reyna, því freistandi
er að ímynda sé að kannski takist þetta næst. Það er hart að þurfa
62 •
VERA