Akranes - 01.04.1958, Blaðsíða 18

Þorsteinn Gíslason:
Endurlit yfir íslenzkan skáldskap
og bókmenntir 1896
(l’cssi grein er tekin upp úr „Sunnanfara",
febr. 1897. Er ganian að sjá hér gagnrýni Þor-
steins Gislasonar um hvcmig umhorfs sé á
bókmennlaakrinum 1896, t. d. hvernig honum
koma fyrir sjónir ]>eir, sem siðar voru taldir
með stórskáldunum. Greinin er vel skrifuð og
skcmmtileg eins og vœnta mátti. O.fí.Ii.)
Það er ekki nema litill hluti af öllu því
sem ritað er og prentað, sem að réttu mati
geti tali/.t til bókmennia. Þvi er svo varið
um þetta orð eins og mörg önnur, að við
skiljum það ekki allir á einn veg, eða
réttara sagt: við táknum ekki allir með því
eina og sömu hugmynd; einn inotar það
í viðari merking en annar. Og það er
vandi að skera úr, hversu viðtæk merk-
ing þess skuli vera. öllum mun koma sam-
an um, að t. d. markaskrár, stafrófskver,
strokhrossalýsingar í blöðum og annað
þess konar heyri ekki bókmeinntunum til.
Allt það, sem ritað er og prentað aðeins
til að lesast þann og þann daginn eða árið,
heyrir þeim heldur ekki til. Og svo er því
varið um mestallt efni blaðanna. Margir
merkir blaðamenn hafa aldrei ritað eitt
orð eða setningu, sem hafi gildi fyrir bók-
menntirnar eða geti talizt til þeirra. Svo
er t. d. um Bjöm Jónsson, ritstjóra „fsa-
foldar“, Hannes Þorsteinss.. ritstj. „Þjóð-
ólfs“, og marga fleiri íslenzka blaðamenn.
Það sem ég festi hugann við, þegar ég
lít yfir ritsmíðar þær, sem fram hafa
komið hjá okkur á árinu, er því aðeins
það, sem mér virðist hafa í sér svo vak-
andi lífsneista, að búast megi við að það
lifi framvegis, verði aftur og aftur lesið
og fái festu i bókmcnntum okkar.
Þrjár ljóðabækur hafa komið út á árinu.
Það eru Ljóðmœli Jóns Ólafssonar, endur-
prentuð í þriðju útgáfu, Þyrnir, kvæða-
safn Þorsteins Erlingssonar, sem úlg.
ennþá geymir vel í Khöfn, og Biblíuljóð
tsira Valdemars Briem, fyrri partur. Þau
hef ég enn ckki lesið. En cngin af þess-
um kvæðum eru ort á árinu sem leið og
flest af þeim munu hafa verið mörgum
áður kunn, að fráskildum Bibliuljóðunum.
Allt það, sem fram hefur komið nýtt
á árinu, eru smákvæði og smásögur, að
mestu leyti frá mönnum sem verið hafa
meira eða minna kunnir áður. Eldri
skáldin hafa hvert um sig aukið nokkr-
um ljóðum við kvæðasöfn sin, en hafa
eins og auðvitað er, komið fram í sama
búningnum sem þau áður voru kunn í.
Frá yngra kyninu búast menn aftur á
móti við einhverju nýju og óheyrðu, því
þar sjá menn votta fyrir framtíðarbraut
bókmennta okkar. Og hér verður nú
minnzt á frammistöðu þeirra manna árið
sem leið, er helzt má telja vinnandi að
því að ryðja hana, eða liklega til að gera
það framvegis.
Eins og að minnsta kosti tvö undanfar-
andi ár er Þorsteinn Erlingsson enn
fremstur. Á þessu ári hefur hann fyrst
gefið út safn af kvæðum sínum. En hann
hefur líka birt ný kvæði bæði í Eimreið-
inni og Bjarka, og eru það beztu ljóðin,
sem fram hafa komið á árinu. En helzt til
86
A K R A N E S