Akranes - 01.04.1958, Page 31

að hafa valdið, að Gestur Pálssan fór
heim alfarinn þá um haustið og átti þar
fullt i fangi að vinna fyrir sér með blaða-
mennsku og skrifstofustörfum, en enginn
þeirra félaga neinn afkastamaður við rit-
störf, sizt þeir, sem eftir urðu í Höfn, enda
áttu þeir bæði námi að sinna, sem enginn
þeirra lauk þó nema Hannes Hafstein, og
margt í horgarlífinu, sem glapti hugann
frá störfum. En illa hafa þeir þó kunnað
því, að leggja algjörlega árar í bát; eftir
nýjár 1884 taka nokkrir íslendingar í
Höfn að gefa út mánaðarblað með mynd-
um og voru Verðandimenn helztu styrkt-
armenn þess, en ábyrgðarmaður var Bjöm
Bjarnarson lögfræðingur, nú sýslumaður
í Dalasýslu.
Blaðið hét Heimdallur, og var fyrsta
myndablaðið, sem út kom á islenzku. Það
leyndi sér ekki, að hann átti líka að vera
boðberi hinnar nýju stefnu. Fremst i
hverju blaði var mynd af einhverjum
merkismanni, oftast útlendu skáldi eða
rithöfundi, og grein um hann. Seinna í
sama blaðinu var svo sýnishorn af ein-
hverju af ritum hans. Þannig var í fyrsta
blaðinu mynd af danska skóldinu Holger
Drachmann og grein um hann, saga eftir
hann og tvö kvæði. 1 öðru blaðinu var
grein um rússneska skáldið Ivan Turgen-
jev, mynd af honum og saga eftir hann.
í þriðja blaðinu var mynd af Georg
Brandes og grein um hann eftir Hannes
Hafstein og þýðing á ritgerðarkafla eftir
hann um franskt skáld og skóldkonu, o.
s. frv. Auk ritgerðanna með myndum, fá-
einna kvæða eftir Hannes Hafstein, Bertel
Þorleifsson og Gisla Brynjólfsson, sem nú
var kominn í hóp hinna ungu Islendinga,
var helzta frumsamda efnið í þessum eina
árgangi, sem út kom af Heimdalli, tvær
sögur eftir Einar Hjörleifsson og ein saga
eftir Hannes Hafstein. Sögumar eftir Ein
ar hétu „Sveinn káti“ og „You are a hum-
bug, Sir!“ Söguhetjan í Sveini káta var nið-
ursetningur, er fremur lítið í þá sögu varið,
og ekki var þar rist sérlega djúpt í nein-
ar mannfélagsmeinsemdir. 1 „You are a
humbug, Sir!“ er ráðizt all-hranalega á
þann kirkjulega sið, að taka sjiika menn
til bænar af stólnum. Sagan er fremur
litils virði líka, en ég man að mikið var
talað um hana þar um slóðir sem ég var
þá að alast upp, því að þar voru margir
fulltrúa um, að presturinn, sem lýst var
í sögunni og borin einkar vel sagan, væri
enginn annar en faðir höfundarins, pró-
fasturinn þar í sýslunni. En væntanlega
hafa þær getgátur verið á illkvittni einni
byggðar. Saga Hannesar, „Brennivínshatt-
urinn“, er eina skáldritið í óbundnu máli,
sem sézt hefur eftir hann. Höfundurinn
leggst ekki sérlega djiipt, en sagan er
mjög eðlileg og látlaus lýsing á Akureyr-
arlífinu á þeim dögum, og hún ber glögg
merki þess, að höfundurinn hefur opið
auga fyrir því sem er einkennilegt og
skoplegt í fari þess flökkufólks, er hanji
lýsir, og er engu ósýnna um að sýna lif-
andi myndir af því en félögum hans, sögu-
höfundunum i Verðandi. Hann skilur auð-
sjáanlega vel hvers vegna það er einmitt
eins og það er og ekki öðru visi, á þess
vegna hægt með að fyrirgefa það sem mið-
ur fer í fari þess, en brosir bara i kamp
að daðrinu og uppskafningshættinum.
Heimdallur kom ekki út nema eitt ár, og
mun bæði hafa valdið fjárskortur og hitt,
að blaðið fékk ekki almenningshylli frem-
ur en Verðandi áður. Þá var og byrjað að
koma út tímaritið Iðunn í Reykjavík með
skáldskap og ýmsum fróðleik, og féll al-
menningi það betur í geð, enda braut það
ekki svo mjög í bóg við skáldskapar-
smekk almennings sem rit þeirra Hafnar-
mannanna, þótt það reyndar drægi tals-
verðan dám af liinni nýju skáldskapar-
stefnu. Einar Hjörleifsson fór og um það
A K R A N E S
99