Freyr - 15.01.1982, Blaðsíða 18

4. Hugsanlegt er, að unnt sé að
láta lax alast upp í stöðuvötn-
um jafnvel frá kviðpokastigi.
Norskar athuganir benda til að
þar sem laxaseiðum hefur verið
sleppt í stöðuvötn í Noregi hafi
þau alls staðar lifað og vaxið en
hins vegar ekki alls staðar
gengið niður. Vitað er að hér-
lendis eru víða uppvaxandi
laxaseiði í stöðuvötnum sem þá
er líklegt að hafi borist í vötnin
úr ám ofan vatnanna:
Einnig er talið að slepping
laxaseiða í stöðuvötn hafi í
vissum tilfellum heppnast.
Nú eru hafnar tilraunir með
seiðasleppingar í stöðuvötn í
S.-Þing. með styrk frá Fram-
leiðnisjóði landbúnaðarins og
gefa þær væntanlega á næstu
árum nokkur svör við hve
mikils megi vænta af nýtingu
vatna til uppeldis á laxaseiðum.
Ef rétt er að mörg íslensk vötn
geti gefið a. m. k. 30 kg af fiski á
ha á ári og væri sú framleiðslu-
geta öll nýtt til framleiðslu á
sjögönguseiðum laxa, væri
framleiðslugeta á sjógöngu-
seiðum á hvern ha stöðuvatn-
anna a. m. k. 1000 seiði á ári
sem gæfi með 25% endur-
heinitu 500—1000 kg af laxi á
ha árlega.
Nú er það svo, að í náttúrinni er
einföld þríliða sjaldan nothæf
til framreiknings á litlum tölum
í stórar, en þetta reiknings-
dæmi sýnir þó vel stærð
málsins.
5. Margt bendir til að rándýr
einkum gulönd og litla toppönd
taki verulegan hluta af fram-
leiðslu ánna af laxa- og sil-
ungaseiðum. Fullvaxin gulönd
er talin éta nær hálft kg af fiski á
dag en litla toppönd nokkru
minna.
Dagsfæði gulandar samsvarar
þvíum 12sjógönguseiðumlaxa
á dag og ættu því gulandarhjón
með 5 unga að éta sem svarar
8—10 þúsund sjógönguseiðum
laxa frá maíbyrjun til október-
Ioka.
Ekki þarf því mjög mörg pör af
gulönd til að éta upp það magn
sem svarar til gönguseiða-
sleppinga allra veiðifélaga
landsins og hafa veiðifélögin þó
varið til þessa mjög verulegum
hluta af tekjum sínum. Væri
ekki skynsamlegt að verja
helmingi af þeim tíma sem nú
er varið í veiðivörslu til eftirlits
með mesta veiðiþjófi Iandsins.
6. Mjög aukið framboð mun
verða á næstu árum á smá-
seiðum laxa. Gerir þetta kleift
að sleppa slíkum seiðum í mun
meira magni og víðar en áður.
7. Hækkandi verð á Iaxi erlendis
eykur möguleika á nýtingu
laxins á annan hátt en til stang-
veiði, en fari svo að laxveiðar
hérlendis aukist verulega verð-
ur þörf á auknum útflutningi á
laxi.
8. Mjög aukið fjármagn er nú til
ráðstöfunar gegnum Fram-
leiðnisjóð landbúnaðarins til
að stuðla að auknum tekjum
bænda af veiðimálum. Af
upptalningu minni hér að
framan má vera ljóst að við
erunt nú á tímamótum að því er
varðar möguleika veiðimála
sem atvinnu og tekjuöflunar-
leiðar fyrir bændur landsins og
þjóðarbúið í heild.
Varðar því miklu, hvernig til
tekst með stefnu í veiðimálum
og verkefnaval á því sviði á
næstunni.
Verulegar sveiflur hafa verið í
laxveiðinni undanfarin ár. Pannig
sýndi lausleg athugun, sem ég
gerði á veiðiskýrslum úr 69 stang-
veiðiám, sem skiluðu veiðiskýrsl-
um öll árin 1975—1979, að væri
lögð saman mesta stangveiði áa á
tímabilinu reyndist hún vera
48 550 laxaren minnstastangveiði
ánna á tímabilinu reyndist vera
26 080 laxar.
Staðfesta þessar tölur það sem
nefnt hefur verið hér að framan
um að langt sé í að við höfum náð
hármarksnýtingu á okkar laxa-
stofni.
Skyggnumst nú aðeins til fram-
tíðarinnar. Hver verður þróun
veiðimála á næstu árum? Stefnum
við að einhverju ákveðnu rharki?
Þarna eru líkur á, að ekki fari
alls staðar saman hagsmunir
bænda og stangveiðimanna.
Verður ekki stefna bænda fyrst
og fremst sú að ná sem mestum
tekjum af veiðiaðstöðu sinni,
hvort sem það er með stangveiði,
netaveiði eða með veiði í einhvers
konar fiskhald?
Er þessi stefna viðurkennd af
forsvarsmönnum bænda í veiði-
málum í dag?
Hverjir eru möguleikar bænda
til að ná settu marki?
Samkvæmt lögum fara stjórnir
veiðifélaga með yfirstjórn veiði og
fiskræktarmála á félagssvæði sínu.
Ekki hygg ég að stjórnarmenn
þessir geti talist öfundsverðir af
aðstöðu sinni.
Fyrst má nefna, að veiðimál eru
ótrúlega oft hitamál og ómögulegt
að ná þeirri samstöðu sem þarf til
að eitthvað sé hægt að gera.
Náist samstaða, er þó nógu erfitt
að ákveða hvaða aðgerðir séu
vænlegastar til aukningar veiði og
fiskgengdar.
Fiskræktarmál eru raunar oftast
flókið samspil ýmissaþátta náttúru
og veðurfars og inn í þetta flækjast
síðan ýmsir mannlegir þættir. Sér
til stuðnings við ákvarðanatöku í
fiskræktarmálum hafa veiði-
félagsstjórnir því miður ótrúlega
lítið af gögnum. Það litla, sem ritað
hefur verið á íslensku um þessi
mál, er fremur einhliða og sund-
urlaust þó vissulega hafi orðið þar
þróun í rétta átt.
58 — FREYR