Freyr - 15.01.1982, Blaðsíða 13

Sigurður St. Helgason er fæddur í Reykjavík árið 1940. Hann er stúdent frá M.R.
árið 1960. Licenseprófi í lífeðlisfræði frá Sorbonne (Svartaskóia) í París lauk hann
árið 1967 og stundaði síðan framhaldsnám í sömu grein við Gautaborgarháskóla
árin 1969—1973. Árin 1971—79 var Sigurður lektor í lífeðlisfrœöi við Háskóla
íslands. Hann stofnaði tilraunabú í sjávareldi laxfiska að Húsalóftum við Grinda-
avík árið 1977 og hefur starfað eingöngu við það síðan árið 1979. Kona hans er
Guðrún Matthíasdóltir, kennari, frá Reykjavík.
frá klaki með beitingu aðferða
búskapar á öllum þroskaferlinum.
3. Strandkvíaeldi að Húsatóftum.
Tilraunabú í sjávareldi laxfiska að
Húsatóftum hóf fyrstu uppbygg-
ingu strandkvíaeldis hérlendis árið
1977. Einnig er þar unnið að eldi
seiða með bráðþroska seltuþol og
tilraunum, sem tengjast helst
áhrifunt umhverfisþátta á vöxt og
þroska laxfiska. Viðamesta til-
raunin með strandkvíaeldi var
gerð 1979—80, og verður nú
stuttlega greint frá helstu aðstæð-
um, framkvæmd og niðurstöðum
þeirra tilrauna.
a) Eldisaðstæður, framkvæmd
tilraunar.
Eldið fórfram í sexstrendri 100 m3
steinsteyptri þró undir beru lofti. í
hana var dælt lífsnauðum jarðsjó
úr borholum, sem eftir blöndun og
loftun gaf möguleika á stýringu
hitastigs milli 7.5°—10°C og
seltustigs frá 2—33%o, en full sjáv-
arselta er um 33%o. Hitastig úr
borholunum var stöðugt allt árið,
en er líða tók á haust og vetur, varð
vindkæling i kerinu allveruleg.
Seltustigi var breytt á kerfisbund-
inn hátt, sem ég mun ekki fara
nánar út í hér.
Þurrfóður var eingöngu gefið
fyrstu mánuðina, en síðan var fryst
loðna uppistaðan í fóðrinu ásamt
nokkru magni af þurrfóðri og mal-
aðri humarskel um tíma.
Um 700 tveggja ára gönguseiði frá
Fiskifélagi íslands, sem alin höfðu
verið að Öxnalæk, voru flutt að
Húsatóftum undir lok júlí 1979, þá
80—100 g að þyngd. Seiðin voru
alltof létt miðað við lengd, enda
fór fyrsti mánuðurinn í að ná þeim
í eðlileg hold.
b) Niðurstöður.
I lok febrúar, eða eftir um 7
mánaða eldistíma, var megninu af
laxinum slátrað eða tæplega einu
tonni. Reyndist þá meðalþyngd
vera 1,5 kg, en hjá 40% af fisk-
inunt var meðalþyngd 2,3 kg.
Nokkrir af stærstu einstakl-
ingunum voru um 4 kg eða 8 pund.
Hef ég ekki áður séð greint frá svo
örum vexti á jafn skömmum tíma.
Stærðardreifing í hópnum var
mjög mikil, og greinilegt, að stærri
fiskurinn var mun frekari til fóð-
ursins en þeir minni, sem fengu því
ekki nóg fóður. Ekki reyndist þó
unnt vegna plássleysis að grisja
fiskinn í svipaða stærðarflokka.
Kynþroskamerki voru lítt
greinanleg, þegar slátrað var.
Afföll voru um 12%, aðallega
fyrsta mánuðinn.
Handfóðrað var allan eldistímann,
gefið að vild, en reynt að stilla svo
til, að fóðurleifar yrðu sem
minnstar. Fóðurnýting varð
þannig, að um 4 kg af loðnu þurfti
fyrir 1 kg af laxi.Við slátrun var
laxinn feitur vel og þótti bragð-
góður í besta lagi, en var mjög ljós
á holdið.
c) Mat á niðurstööuin.
Mjög er athyglisvert hve vöxtur
reyndist mikill, þrátt fyrir það, að
hitastig væri allfjarri kjörhita
verulegan hluta eldistímans vegna
vindkælingar, en kjörhitastig til
vaxtar er almennt talið kringum
12°.
í vaxtarforspá fyrir lax (Sig. St.
Helgason, 1977) sem byggð var á
fræðilegri túlkun gagna úr vaxtar-
tilraunum frá Noregi og Kanada
og miðuð við 10° stöðugan hita og
fulla sjávarseltu (33 %o), var gert
ráð fyrir mjög sviðaðri þyngdar-
aukningu á 7 mán. eldistíma og hér
FREYR
53