Prentarinn - 01.01.1972, Qupperneq 39

Hólar

r þui aö 50tfíí>ía og S3tttruo«f£)Udum Sítrra Q5#up«í«
Q2f*m/ = SUint Sonsfput/ f;tfur iiauBfpnítarar ibifaíar
fjocíiui/í/ rtb [cofrtftHð {?«r Cilrtíiur fein a gpðliune
'•^^©flrccCu i fititrt ffripuCu Soof fcm þtfft tt prtfíiuö tpier/ ifi f
3>rtöiFanfrnar/ frt vtí eg fyapa ítfaran f;itr irnö rtöortraörtfi / oö
n«r btffrtr 35rtíiírtntr optfiBtrlegrt £tfnor tru I {.'a fíuft Ijlaupa pp*
tr lifiifiurnar / fo þ«r ecíe Cefnar fitu, Cifafiur ttu ti glorCat
lif l’tff að þsr fFuít Ufafí ieirmt Preöifuii / fwi f?«r uppef^fldört
£tP f ’inim/ og giora Ctfiuttn fmngfaiiian / f^edcur fií þtff aö fewcr.
Jffii > (I / fufit aö fí® tpftr þoi fem Ciíeraö er af Síifningiifit / og
Btra irtö famflfi/ )>tgar jjaff £te rvf af pprer fialpafi fig, í^tf'a
fpntj; mftr Wauöfpnltgf aigiefa umoiö þa fem Ctfa þcffa %)ry0f»
í Sef ilanöt ana ítftnöur og ^eprtníur þitr meö ©uös SleHoge 2in*
t:i c.öfioö 00 föpplífitlðU* (08 »*l pififlfi tpi.tr ©Fpd»
l.t >ifi«
•aíHífe/
jt.g 9* OQ?arff*
io 1718»
pcirra öiliugtir fciennrc
3 oí(u {bn fmi itiiertr flp
@ube 2lpu fiIfrr»;iD<
I* Vidalin.
^’£2í3Bc.$í)&&}£.3Z.3*.l

Sfffot
Formáli Vídalínspostillu, útg. á Hólum 1718.
Björn biskup Þorleifsson þurfti 16
hesta undir prentsmiðjuna, þegar
hann flutti hana norður til Hóla
1703; Þórður biskup hafði farið
með hana suður í Skálholt á 10
hestum; svo hafði hún aukizt und-
ir handarjaðri hans. Björn lét þeg-
ar byggja nýtt hús undir prent-
smiðjuna á sama stað og hið fyrra
prenthús Hólastaðar hafði verið.
Var það hið vandaðasta hús, í 6
stafgólfum með 14 stoðum, 7
bjálkum og sperrum; 5 glerglugg-
ar voru á húsinu og kakalofn.
Marteinn Arnoddsson prentari
fluttist með Birni biskupi norður
og gerðist prentari hans; hann
hafði numið prentiðn i Höfn.
„Hann var ráðvandur maður. Þótt
hann væri lítill vexti, var hann þó
árvakur og duglegur til starfa."
Björn biskup lét prenta ýmsar
guðsorðabækur, þar á meðal
Passiusálmana (1704) með ýms-
um leiðréttingum(l) eftir sjálfan
sig, ,,en hvað sá góði maður ætl-
aði sér til hefðar, útlagðist af
sumum til rýrðar ... þökkuðu
ýmsir með viðkvæmum skrítnisvís-
um“; Hugvekjusálma eftir síra Sig-
urð Jónsson í Presthólum, Jóns
lagabók, Lesrím eftir Jón síðar
biskup Árnason. Á dögum Björns
gekk prentsmiðjan talsvert af sér,
enda skemmdist eitthvað af henni
í brunanum 1709. Björn andaðist
1710 og varð þá Þrúður ekkja
hans eigandi prentsmiðjunnar.
Eftir andlát Björns urðu tals-
verðar sviptingar um eignarétt á
prentsmiðjunni, þar sem afkom-
endur Þórðar biskups vildu ekki
viðurkenna að prentsmiðjan værl
úr þeirra eign, en Steinn biskup
Jónsson, eftirmaður Björn á Hóla-
stóli, taldi stólinn réttmætan elg-
anda hennar. Varð þessu deilu-
máli ekki lokið fyrr en 1724 að
sættir tókust þannig, að Brynjólf-
ur Þórðarson afsalaði sér og sín-
um erfingjum öllum rétti til prent-
smiðjunnar og skyldi hún vera
æfinlega eign Hólastóls „Guði til
dýrðar og landinu til gagns".
Steinn biskup var enginn skör-
ungur, og gildir þá einu hvort
rætt er um embætti hans eða
prentsmiðjurekstur. Yfir höfuð má
segja að í Hólaprentsmiðju hafi
obbann af 18. öld litið verið gert
annað en endurprenta gamalt
guðsorð sem náð hafði alþýðuhylli.
Fólkið las á annað hundrað ára
sömu ræðurnar og hugvekjurnar
ár eftir ár, enda var sjóndeildar-
hringur þess þröngur. Af helztu
bókum má nefna Vidalínspostillu,
Föstupredikanir, Steins-Biblíu,
Gerhardi hugvekjur o. s. frv.
PRENTARINN
37