Skólablaðið - 01.05.1993, Blaðsíða 14

SKÓLADLAÐIÐ
Srefán Jónsson:
Úr einu í annað
Páll Bergþórsson veðurfræðingur og hogyrðingur rekinn roli
Um næstu áramót lætur núver-
andi veðurstofustjóri, Páll
Bergþórsson, af störfum.
Ekki svo að skilja að hann
hyggist skipta um starf heldur fer
hann á eftirlaun enda að verða sjötug-
ur, fæddur 1923. Líklegt er að hann
hafi frá mörgu að segja og þess vegna
kom ritnefnd því svo fyrir að við tók-
um hann tali. Það sem er hjartanu
kærast er tungunni tamast og því hóf-
um við samræðurnar með spurningu
um skólann og andrúmsloftið sem hér
ríkti er hann stundaði nám.
„Ja, nú hef ég ekki samanburð en
það mótaði ekki mikið fyrir gömlum
brag. Aður litu nemendur stórt á sig
og aðrir en þeir voru kallaðir dónar.
Það var alls ekki svona í minni tíð en
þó eymdi eftir afþessu, án þess að ég
vilji vera að setja út á skólasystkyni
mín sem mér er afar hlýtt til.
Flestir kennarar og nemendur þér-
uðust og varð þess vegna lengra milli
þeirra en ella. Mig minnir að Pálmi
rektor hafifarið að þúa okkur í ó.bekk
því þá þóttum við standa nœr full-
orðnum, en reglan var að þéra. Einu
sinni var ég að taka munnlegt próf í
ensku hjá Boga Ólafssyni. Einhverjir
viðstaddir fóru að pískra út af
vafasömu svari hjá mér „Þið eruð
ekkert skárri. “ sagði Bogi. Þetta hef-
ur löngum aukið mér sjálfstraust síð-
ar á ævinni.
Á þessum tíma var nokkuð um fé-
lags- og stjórnmálastarf í skólanum.
Ég tók lítinn þátt í því en var kominn
á skrið með sósíalisma þó að ég skrif-
aði ekki í Skólablaðið eða talaði á
fundum. Auðvitað var mikið talað um
stríðsátökin, sérstaklega Þýskaland
og Sovétríkin sem voru þá í brennid-
epli. Flelstu stjórnmálafylkingarnar
meðal skólapilta voru Sjálfstæðis-
menn annars vegar og sósíalistar hins
vegar, en aðrar skoðanir vorufurðan-
lega sjaldgœfar. Auk þessa var haldið
uppi leikstarfi og Framtíðarfundum
en ég var lítið í því enda bara einn
vetur í skólanum. Áður var ég í Reyk-
holtsskóla og var reyndar kennari um
skeið. Ég kenndi börnum kennaranna
en í staðinn fékk ég tilsögn undir
gagnfrœðapróf hjá þeim. Það tók ég
árið 1941 og svo las ég utanskóla. Ég
taldi mér liggja óskaplega á því lífið
væri svo stutt; las þrjá bekki á tveim-
ur vetrum. Þá bjó ég í góðu yfirlæti
hjá frændfólki mínu hér í borg og
naut hjálpar góðra manna. Meðal
annars fékk ég að líta í glósur Jóns
Guðmundssonar. Og lífið varð lengra
en mig grunaði.
Námið var svipað og ég bjóst við.
Við Reykholtsskóla starfaði fólk sem
hafði kennt í menntaskóla svo kennsl-
an kom ekki sérlega á óvart. Hins
vegar fannst mér nemendur stundum
ekki notalegir við kennara. Hrekkir
voru til í dæminu og sumir kennarar
lagðir hálfvegis í einelti með hrekkj-
um eins og að halla hurðinni að stöf-
um og tylla ruslafötunni ofan á hana.
Kannski var það aumingjaskapur að
ég tók ekki þátt í þessu enda hlynntur
því sem Sigurður 'Nordal sagði:
„ Verið þið nú góð við kennarana ykk-
ar. Þeir eru meiri börn en þið hald-
ið. “
Á þessum árum var þó miklu held-
ur urgur milli sumra kennara og rekt-
ors, Pálma Hannessonar. Það voru
leifar þess að sumir töldu að Pálmi
hefði verið skipaður pólitískt. Þetta
olli Pálma erfiðleikum en við þá urð-
um við lítið vör.
Það voru sumsé ekki neinar stór-
deilur milli kennara og nemenda en
þó kom fyrir að við höguðum okkur
illa í Skólaselinu. Það náði svo langt
að einu sinni vildi Pálmi rektor banna
Selsferð vegna drykkjuláta. Ég held
að það hafi jafnvel þótt enn fínna þá
en nú að drekka sig fullan. Það var
„stöðutákn verðandi stúdenta.“
Okkur hafði borist það til eyma að
á þessum árum hafi landið verið enn
rækilegar hersetið en nú er og fýsti
því að vita hvort Páll hefði ekki orðið
var við það.
„Jú jú, það fór náttúrulega ekki
fram hjá fólki að landið var
hernumið. Um allt voru braggar og
mikið var talað um meinta ásókn
kvenfólksins í kynni við hermenn.
Hersetunni fylgdu líka atvinnumögu-
leikar, sjálfur var ég í Bretavinnu í
Hrútafirði og skipaði upp kolum. Öll-
um fannst þó, þrátt fyrir vinnuna, að
mótmœla skyldi komu breska hersins
enda kom hann fyrirvaralaust. Ríkis-
stjórnin mótmælti líka en það var
meira í orði en á borði því menn voru
hlynntari Bretum en hinum stríðsaðil-
anum. En svo var samið við Amerík-
ana og það fannst manni óþarfi enda
barðist ég mjög^ gegn hernum á stúd-
entsárunum. I háskólanum voru
haldnir margir fundir um hernáms-
málin og gefið var út blað. Við vorum
einkar hátíðleg og kölluðum það:
„Vér mótmœlum allir. “.
Ur því að við vomm að tala um fé-
lagsstarfið í háskólanum lá beint við
að spyrja um kynni hans af veður-
fræði og háskólanámið.
„I háskólanum fór ég fyrst í verk-
fræði og stundaði nám sæmilega
fyrsta misserið, verr nœsta misseri,
mjög illa þriðja misserið og svo ekk-