Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1922, Blaðsíða 97

TVENN SAMBÖND.
63
legt þroskaleysi er þó næsturn ó-
hugsandi.
ASrir, og þeir eru fleiri, a!S eg'
hygg, vilja muna ættarböndin og
gera þau traustari. Þeim finst,
aÖ okkur ætti að skiljast, að í okk-
ar náttúrleg’a þjóðerni sé svo
ínargt gott, að það væri óvit, eitt
liið mesta, að loka augTini fyrir
því. Að uppræta það, er varla um
að tala, því að það fylgir hverjum
sem fast er við hann. Ef einhver
kynni að halda, að hér sé verið að
gera of mikið úr þjóðerniseinkenn-
unum, þá má nefna eitt dæmi, sem
nægir til að sanna, að svo er ekki.
Hvers vegna fást fleiri Islending-
ar, hlutfallslega við fólksfjölda,
en aðrir menn við að yrkja liér í
landi ? Að eins eitt svar er mögu-
legt, og það er: af því við erum af
skáldaþjóð komnir. Það er sama
þótt sagt sé, að margt af því, sem
ort er, ætti ekki að vera ort. Eig-
inleikinn er þjóðlegur, skáldskap-
skapargáfan er almennari á Is-
landi en annars staðar, og við
sverjum okkur í ættina, ef til vill
of mikið, en ósjálfrátt — við erum
svona gerðir.
Ættar- og þjóðernissambandið,
sé rétt á það ltið, gefur okkur ekki
neina ástæðu til að ætla, að við
séum meiri og betri en alt annað
fólk. Þjóðararfur okkar liggur
ekki í neinum almennum yfirburð-
um'; hann liggur í sérkennum, sem
hafa gert íslenzka þjóð að merki-
legri þjóð. Þessi sérkenni liggja
á sviði andlegra afreka. Bókment-
irnar eru ávöxtur þeirra. Og það
ei' þessi ávöxtur, sem okkur er
gagnlegastur, liann getum við hag-
nýtt; hann er okkar eign.
Yeit eg vel, að ýmsum finst sem
það sé að tala fyrir ofan liöfuð al-
mennings, að tala um bókmentir
þær séu ekki fyrir almenning. En
slíkt er misskilningur. Það, sem
er kallað bókmentir, er einn mik-
ilsverðasti þátturinn í allri menn-
ingu. 0g við erum þátttakendur
í menningunni, eins og hún er um
okkar æfi. Hafi liugsunarháttur
þjóðarinnar göfgast vegna áhrifa
eins skálds, þá höfum við göfgast,
þótt við höfum ekki lesið orð eftir
skáldið. En svo er fyrir að þakka,
að íslenzkt fólk notar bókmentir
sínar, meira og betur en líklega
flest annað fólk yfirleitt, og hefir
dregið úr þeim andlega næringu,
sem liefir gefið því andlegan
þroska og veitt því ótaldar ánægju-
stundir.
Það er þjóðernissambandiS, sem
veitir okkur aðgang að þessu.
Gleymist það, glatast þessi dýri
arfur. Ekkert annað getur komið
í hans stað, því það er ekkert til í
heiminum, sem er eins og hann.
Þetta má hiklaust segja, án þess að
gera lítið úr annara þjóða bók-
mentum, án nokkurs samanburðar
—þær eru aðrar, þær hafa sitt á-
gæti til brunns að bera, en okkar
bókmentir eru jafn dýrmætar fyr-
ir því, þótt hinar séu til.
Lítum þá á okkur sem brot af
hinni íslenzku þjóð, og það erum
við. Það gefur okkur ekki ástæðu
til neins flysjungslegs sjálfsálits,
ekkert tilefni til þjóðardrambs
þess, sem einkennir stundum fólk,
er heyrir stórþjóðum til. Við