Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1934, Side 71

Björnstjerne Björnson og faðir minn
53
“Margan yndismorgun
man eg er gullu svana-
hljóð og sól í heiði
hló í gömlum Móum.
pó um kveld og kulda
Kjalar- hærra talar
næðing hels og nauðir
-nesið við hana Esju.”
Það voru þessar Kjalarnesraun-
ir hans, sem knúðu hann til utan-
ferðar. 0g ferðin varð honum ó-
gleymanlega frjóvgandi og skemti-
leg.
Á Englandi hafði hann kynst
frjálslyndum trúmönnum og lesið
rit ýmsra andans skörunga enskra
og amerískra, sem kastað höfðu
mörgum leiðum kirkjukreddum, en
voru eigi að síður vel kristnir. Og
í Danmörku kyntist hann Grundt-
vigs ‘ ‘ glaða ’ ’ norræna kristindómi
og lýðháskóla'hreyfingunni, sem
honum geðjaðist vel að. En enn
þá meira varð hann þó lieillaður
og snortinn af raunsæisstefnu hins
eldf jöruga snillings Georgs Bran-
desar.
Með þessu og þvílíku andans
veganesti var hann í þann veginn
að halda lieim, en brá sér þó fyrst
til Noregs til að heilsa upp á Dofra
og frændur vora, og til þess einnig
þar “að heyra tímans hana gala.”
Og liann fór eigi erindisleysu
eins og kvæði hans Til Noregs ber
vott um; en það bvrjar þannig:
“Nú hef eg litið landið feðra minna,
>að landið, sem mér hló á bernskudögum,
er sál mín drakk af helgum hetjusögum
frá Hálegg upp til Gríms hins loðinkinna.”
Hér var hann heima lijá sér, í sögu-
heimi frægra forfeðra, eins og
væri honum snögglega lyft upp í
æðra veldi áttliaga sinna.
“Mér finst eg sjái móður minnar móður,
eg málið þekki, svip og alla drætti,
hér ómar alt af helgum hörpuslætti,
eg hlusta til, af djúpri undrun hljóður.”
Ilann fann sér skylt að heilsa nú
upp á hið upprennandi þjóðskáld
Norðmanna, og fór að finna Björn-
son. En þá þegar fór mikið orð
af honum fyrir mælsku og skáld-
snilli, þó miklu meira yrði síðar.
Átti Björnson þá í miklum póli-
tízkum erjum bæði í Danmörku og
Noregi og fór bæði “geyst ok ras-
andi.”
“Hann þrumar sem pór yfir foldu,
svo þokan af tindunum flýr;
það leiftrar af kraftanna kyngi
og kringum hann ofviðrið gnýr."
Svo kvað Hovden um hann í lcvæði
því, er fyr var getið. 0g enn kvað
hann:
“Hvast eins og haukur á flugi
horfir hann yfir frón;
hænsnin 1 gæsagörðum
glúpna, þvl búið er tjón."
En faðir minn var þá sem oftar
lítið pólitískur og skeytti lítið um
alt dægurþras, heldur þess meir
um önnur æðri andans mál. Þar
fann liann nú sér til sárra von-
brigða, að Björnson var furðu
þröngsýnn og trúði enn á ‘ ‘ undur ’ ’
og kraftaverk og var enn þá hafn-
aður í norska þokuheiminum, eins
og hann komst að orði.
Faðir minn segir svo frá í end-
urminningum sínum (Sögukaflar
bls. 219), að einn góðkunningi
Björnsons í Danmörlru hafi gefið
sér meðmælabréf til lians, en hon-
um láðist að framvísa því, þar eð
Björnson tók honum strax vel, og
sagðist kannast við hann af um-
tali annara.
Björnson bjó þá í fallegu hú.si í
skógarlundi í nánd við Osló.
Þegar faðir minn kom inn lá
Björnson snöggklæddur á legubekk