Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1934, Page 80

62
Tímarit Þjóðrœknisfélags íslendinga
bæði að þjóðernis-tengslum og-
liug-sunarhætti. Ekki er það held-
nr fyr en á síðustu árum, að forn-
sögnnum íslenzku hefir verið snú-
ið á franska tungu eða önnur
rómönsk mál; en fagnaðarefni er
það, að kynni af þeim fara vax-
andi í Frakklandi. 1 fyrra kom til
dæmis út vönduð þýðing á Grettis
sögu eftir Fernand Mossé, en hann
hefir áður (1914) snúið Laxdæla
sögTi á frakknesku. Með auknum
kynnum af íslenzkum fornritum
meðal Frakka, er ekki ólíklegt, að
rithöfundar þeirra fari að velja
sér þaðan efni í skáldrit sín.
III.
Br þá komið að aðal-efni þessar-
ar ritgerðar:—áhrifum íslenzkra
fornrita á enskar bókmentir. Um
þetta merkilega efni hefir lítið ver-
ið ritað á íslenzku. Hið helsta er
ritgerð dr. Jóns Stefánssonar “ls-
lenzk áhrif á enskar bókmentir, ’ ’ í
Tímariti hins íslenzka Bókmenta-
félags 1890; ritgerð André Cour-
mont’s “Gtuðrún Ósvífursdóttir og
William Morris,” í Skírni 1913;
og fyrnefnd grein Blöndals hér í
ritinu, en mjög er þar farið hratt
yfir sögu, nema um Morris. Á
ensku hefir hinsvegar margt verið
um þetta efni ritað og eru þessi
rit markverðust og ítarlegtust:
Conrad H. Uordbv, “The Influ-
ence of Old Norse Literature upon
English Literature,” New York,
1901; Frank Edgar Farley,
“ Scandinavian Influences in the
English Romantic Movement,”
Boston, 1903; C. H. Ilerford,
“Norse Myth in English Poetry,
Manchester, 1919; og Ralpli Ber-
gen Allen, “Old loelandic Sources
in the English Novel,” Philadel-
pliia, 1933. Hefi eg eðlilega stuðst
mjög við þessar heimildir, en sjálf-
ur einnig gert samanburð á mörg-
um ritunum ensku við hinar ís-
lenzku fyrirmyndir.
Það er ekki fyr en með endur-
vakning íslenzkra fræða á 17. og
18. öld, að augu lærðra manna á
Norðurlöndum (utan íslands) og
annarsstaðar í Norðurálfu fara að
opnast fyrir auðlegð og fegurð
íslenzkra fornbókmenta. Var það
mjög að þakka hollum áhrifum frá
ritum Arngríms Jónssonar hins
lærða, sem góðu heilli hlutu mikla
útbreiðslu víðsvegar um lönd, og
mega íslendingar jafnan minnast
Arngríms með þakklátum hug
fvrir víðtæka þjóðræknislega og
menningarlega starfsemi hans.
Með sannorðum og djarfmæltum
ritum sínum kvað hann niður
margan draug óhróðurs og ósann-
inda um land vort og þjóð, sem
gengið liöfðu ljósum logum erlend-
is og farið vítt yfir. Áhrif hans
náðu einnig til Englands. l.slands-
lýsing hans (“Brevis Commentar-
ius de Islandia”), sem prentuð
var á latínu í Kaupmannahöfn
1593, og auðvitað varð kunn í hin-
um enskumælandi heimi á þeirri
tungu, kom út í Lundúnum í enskri
þýðingu sex árum síðar, í hinu
fræga safnriti Richard Hakluyt ’s
“Collections of Barly Voyages,”
sem víðlesið varð.
Fram á 18. öld voru það þó forn-
fræðingar einir á Eíiglandi, sem
nokkur veruleg kynni höfðu af ís-
lenzkum fornritum, og sóttu þeir
fræðslu sína aðallega í latneskar
þýðingar og önnur rit fræðimanna
á Norðurlöndum. Einkum varð
hið fræga rit Thomas Bartholins