Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1956, Síða 30

12
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
bærilegan ljóðabúning raunsönn og
áhrifamikil lýsing á lífskjörum og
atvinnuháttum horfinnar kynslóðar
og á 'hraustmennum, sem á opnum
bátum gengu ótrauðir á hólm við
vetrarbylji og æðandi sjó á dýpstu
miðum:
Öruggt var þeirra áralag,
engum skeikaði vissa takið;
stæltur var armur, breitt var bakið,
og brjóstið harðnað við stormsins
slag.
Seigluna gátu’ og vaskleik vakið
vetrarins armlög nótt og dag.
En þarna var ófalskt íslenzkt blóð,
orka í geði’ og seigar taugar.
Hörkufrostin og hrannalaugar
hömruðu’ í skapið dýran móð. —
Orpnir voru þeim engir haugar,
en yfir þeim logar hróðurglóð.
Jakob Thorarensen hefir, eins og
framanskráð upptalning þeirra ber
með sér, valið kvæðabókum sínum
hressileg heiti; hann nefndi heildar-
útgáfu rita sinna Svalt og bjart (og
áður eitt smásagnasafn sitt sama
nafni), og er það að því leyti rétt-
nefni, að heiðríkja og hreinviðri
ráða löngum ríkjum í heimi kvæða
hans, lognmollan er þar algerlega
utangátta. Heiti nýjustu kvæðabók-
ar hans, Hrímnæiur (1951), sver sig
í sömu ætt um veðurfar 1 skáld-
skapnum, og þar sem hér að framan
hefir verið vitnað til eldri kvæða
hans, sæmir ágætlega að fara
nokkurum orðum um þessa nýjustu
kvæðabók hans sérstaklega. Mætti
ætla, að einhverra ellimarka gæti í
þeim kvæðum skáldsins, þar sem
hann hafði hálfnað sjöunda tuginn,
er þau komu út, en því fer fjarri að
svo sé.
Jakob er hér samur við sig um
frumleik í hugsun og málfari, vand-
ar vel gerð ljóðanna og tekur efni
þeirra bæði sterkum tökum og oft
snilldarlegum, svo að segja má um
kvæði bókarinnar í heild sinni (en
þau eru 43 talsins), að þau hafa öll
eitthvað til brunns að bera, og mörg
þeirra eru hrein ágætiskvæði.
Hann hefir áður, eins og getið
hefir verið, ort fjölda svipmikilla og
minnisstæðra náttúrulýsinga, og
þessi nýjasta kvæðabók hans hefst
einmitt á slíkri lýsingu, „Gist a
víðavangi,“ og er það bæði fagurt
kvæði og hreimmikið. Önnur til-
komumikil og prýðilega ort kvæði
af sama toga spunnin eru „Að
Geysi“ og „Hornstrandir,“ hið síð-
ara mjög ramaukið og tilþrifamikið.
Glöggskyggnt er skáldið hér sem
fyrri daginn á samband manns og
moldar, áhrif hins hrikafengna um-
hverfis á skapgerð þeirra, sem þar
heyja sitt harða stríð við trylld og
mislynd náttúruöflin. Náttúrulýs-
ingar þessar eru að öðrum þrseði
ættjarðarljóð, en hreinræktað kvseði
af því tagi, og eitt allra ágætasta
kvæðið í bókinni, er „íslandsstef,
ort í tilefni af lýðveldisstofnuninni
1944, kjarnmikil eggjan til dáða,
þrungin djúpstæðri ættjarðarást:
Og nú, er fer þú, fóstran msetæ
að feta nýjan stig,
þá láttu ei tímans hlym né hraða
heimska og villa þig;
lát veittan oss að vísu byr
og viðunanleg kjör,
en vertu eins og oftast fyr