Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2005, Blaðsíða 76

Atvinnuvegir
Heildarvelta atvinnugreina árið 2004 nam ríflega 1.500 milljörðum króna sem er 11% rau-
aukning milli ára og mesta veltuaukning um langt árabil. Velta fyrirtækja í bygginga-
starfsemi, mannvirkjagerð, bifreiðasölu og sérhæfðri þjónustu jókst hátt í fjórðung og í
flugsamgöngum um þriðjung.
Afkoma fyrirtækja
Rekstrarumhverfi fyrirtækja var tiltölulega hagstætt árið 2004. Gengi krónunnar hélst
stöðugt fram eftir ári en stýrivextir fóru hækkandi frá vorinu 2004 þegar Seðlabankinn
hóf vaxtahækkunarferli sitt.
Sterk króna og hækkandi stýrivextir breyta fjármálalegu umhverfi fyrirtækja verulega.
Fyrirtæki í samkeppni við innfluttar vörur eða þjónustu eiga á brattann að sækja en inn-
flutningsfyrirtæki geta vel við unað. Utflutningsfyrirtæki fá minna fyrir vörur sínar í
íslenskum krónum en á móti vegur að afborganir þeirra af erlendum lánum lækka.
Niðurstöður uppgjörs 24 fyrirtækja í Kauphöll Islands fyrir árið 2004 (fjármála- og trygg-
ingafélög ekki meðtalin) sýna betri afkomu en árið 2003. Hagnaður fyrir skatta sem hlut-
fall af veltu var 7% samanborið við 5% árið 2003. Rekstrarhagnaður án afskrifta (EBIT-
DA) sem hlutfall af veltu er þó nær óbreyttur milli ára og aukinn hagnaður skýrist af
hagstæðari fjármagnsliðum. Hlutfallslega minni rekstrarhagnaður fyrirtækja í sjávar-
útvegi og upplýsingatækni var bættur með hagstæðari íjáreignartekjum og fjármagns-
gjöldum. Aftur á móti draga aukin fjármagnsgjöld úr hagnaði iðnfyrirtækja. Samanlögð
velta allra þessara fyrirtækja jókst um 18% frá árinu 2003.
Fyrirtækjum skráðum í Kauphöll íslands hefur fækkað undanfarin ár og voru 27 fyrir-
tæki skráð á aðallista í apríl 2005. Þar af voru átta fyrirtæki sem flokkast sem fjármála- og
tryggingafélög.
Samkvæmt skattframtölunum fyrir árið 2003 jókst samanlagður hagnaður fyrirtækjanna
um tæpt 1% af veltu frá fyrra ári. Veruleg umskipti urðu á hagnaði árin 2002 og 2003
borið saman við árið 2001 sem skýrist einkum af hagstæðari fjármagnsliðum en þessi ár
jókst rekstrarhagnaður einnig. Framlegð flestra atvinnugreina óx árið 2003 frá fyrra ári að
sjávarútvegi og matvælaiðnaði (sem er að stærstum hluta fiskvinnsla) undanskildum.
flagnaður fyrirtækja í veiðum og vinnslu dróst einnig nokkuð saman milli áranna sem og
hjá samgöngufyrirtækjum en það gæti meðal annars stafað af sterkara gengi krónunnar.
Afli og framleiðsla
Heildarafli íslenskra skipa árið 2004 varð 1.725 þúsund lestir sem er minnsti afli frá árinu
1998. Meginskýringin er minni uppsjávarafli, einkum loðnuafli en einnig veiddist minna
af kolmunna og síld en árið 2003. Aflaverðmæti milli ára jókst um 1%. Afurðaverðmæti
óx enn frekar en útflutningsframleiðsla sjávarafurða nam um 119 milljörðum króna árið
2004 en það er ríflega 4% aukning frá fyrra ári og skýrist meðal annars af hagkvæmari
ráðstöfun afla og betri nýtingu aukaafurða en verð sjávarafurða lækkaði að meðaltali
milli ára í íslenskum krónum.
Iðnaður
Útflutningsframleiðsla annarra iðnaðarvara en stóriðju jókst að magni um 37% árið 2004
sem var veruleg breyting frá árinu 2003 þegar framleiðslan dróst saman um 9%. Þessi iðn-
aðarframleiðsla hefur þó að jafnaði farið vaxandi undanfarin ár og jókst að meðaltali um
fimmtung milli ára síðustu fimm ár. Stærsta hluta þessarar framleiðslu má flokka undir há-
tækniiðnað t.d. lyfjaframleiðslu, framleiðslu lækningatækja, rafeindavogir og gervilimi.
7 4| Arbók VFl/TFl 2005