Fjölnir - 04.07.1997, Qupperneq 40

Eírmr Cuðmundsson
Munchen — Þýskalandi
Nútíminn er
eins og sjaldgæfur
flækingsfugl á íslandi
Ágæti Fjölnir!
Sá mæti maður, Jónas Hallgrímsson, blés og blés á sínum tíma í Danmörku til
að hjálpa sunnanvindinum að ná til Islands með menningarstraumana. „Nú andar
suðrið sæla vindum þýðum,“ orti Jónas og árum og öld síðar komu einhverjir
Bjöggar og sungu þennan brag inn á plötu undir popplagi. Jónas hafði frönsku
byltinguna að bakhjarlshuga og frelsisstrauma þá er henni íýlgdu. — Bjöggarnir
voru í sykurpoppinu og sóttust bara eftir krónum í vasann. — Það sem millitíðin
hcfxir skolað upp á fjörur samtímans í dag er náttúrlega algjört „shit“.
Orðið kúltúr er flestum Islendingum framandi. Menning er flestum eitthvað
óþægilegt sem kernur frá útlöndum þar sem hlutirnir eru sagðir verða fyrstir til.
Ég les Moggann frá 31. maí síðastliðnum og þar stendur svart á hvítu:
„Nútíminn er ekki að öllu leyti kominn til íslands.“
Fyrir nokkrum árum reyndi ég, persónulega, að færa íslendingum vissan hluta
nútímans og skrifaði um hundrað greinar í Morgunblaðið, blað allra landsmanna,
um toppana í samtímalist Evrópu. Varð að lokum að hætta þessum
menningarskrifúm vegna þess að skilningur var allt í einu ekki lengur fyrir hendi á
blaðinu á nauðsynin þess ao upplýsa myndlistarfánuna í landinu. Ég varð þess
áskynja að ætti Mogginn val um gæði á annað borð var ffemur kosið það næstbezta
í staðinn fyrir það bezta; og eins og á daginn er komið og dagurinn í dag sýnir er
Mogginn hæstánægður með þriðja ldassa útkomu í menningarefnum. „Betra er að
vita fatt en mikið,“ segir víst þjóðarsálin.
Einu sinni er ég var túristi í Reykjavtk heyrði ég ungmenni segja þessa setningu
í sjónvarpsviðtali: „Það er heilmikið í bígerð sem er að ske.“ — Þeir sem hafa átt
þess kost á undanfbrnum árum að lesa fféttabréf R.S.Í (Rithöfúndasamband
íslands) vita að íslenzkri málnotkun og kunnáttu í beitingu tungumálsins fer
hrakandi.
Steinar Sigurjónsson hikaði ekki við að setja á prent að íslendingar væru
hænsn.
„ísland ég hef gefið þér allt og nú á ég ekkert.
ísland, 650 DM í vasanum 3. júní 1997.“ —
„Mér óar við tilhugsuninni," þýðir Dagur Sigurðarson í ljóðinu Ameríka eftir
Allen Ginsberg.
Mér lízt alls ekki á blikuna, að fára að gefa fslendingum peningaupphæð,
hvorki þessa né aðra, því íslendingar eru þekktir íyrir að kunna ekki með fjármuni
að fára; krónan er verðlaus í údöndum.
Enn mun ísland leynilega vera eitt af fylkjunum í Bandaríkjunum, datt mér í
hug er ég las undir fyrirsögninni „Deilt um stækkun NATÓ á
utanríkisráðherrafúndi í Portúgal: Níu aðildarríki gegn íslandi og Bandaríkjunum."
f Lesbókinni er það til dæmis að lesa að kort af landinu eru gerð og prentuð
með svonefúdum Nató-staðli.
fsland, hvernig er hægt að semja helgisálm í þínum bjálfadúr?
Steinar, Dagur, Allen, Jón Gunnar og Róska eru farin og ég veit ekki satt að
segja hvað getur komið í staðinn fyrir þau. Allt þetta fólk er komið til fjölnishimna.
— Laxness er á leiðinni til Þórbergs.
Hverju á ég að biðja að heilsa? Hundahaldinu í Reykjavík?
Nútíminn er eins og sjaldgæfúr flækingsfúgl á fslandi.
Þegar ég var síðast á fslandi í borg Reykjavíkurinnar upplifði ég íslendinga sem
útlendinga vegna langrar fjarveru. Að tala við fólkið í fbðurlandi mínu, það var eins
og að ganga á vegg. Veggir fólksins voru íslenzkir, ímyndaðir varnar\’eggir
einangrunarinnar...
Ég hætti þessu hripi og fer bara að blása!
Miinchen, 6. 6. '97
Einar Guðmundsson
Fj
40
ölnir
timarit handa
islendingum
sumnr '97
Hallgrímur Helgason Sjálfstraust íslendinga
skömmustulegir til himins; tíu tonn af landsins
frægu leiðindum höfðu fylgt skemmtiferð til
landsins og héngu þar í lofti, biðu þess að hann
skvetti úr sér. Um nóttina lágu 100.000 manns á
bæn til himna um að ekki myndi nú rigna roki á
Maxím Gorký.
I morgunsárið var heil erlend stórborg dregin
undir Esjuna af litlum lóðs. Heimurinn var kom-
inn heim og íbúar höfúðstaðarins önduðu léttar
er þeir sáu bláan himin fýlla eldhúsgluggann. Þar
hittist nú aldeilis vel á. Údendingarnir voru
heppnir með veður. Sjúff.
Við vorum eins og hver önnur vandamáluð
vanmetafjölskylda í torfkofa eða bæjarblokk sem
átti von á fínum fjarskyldum gestum í kafFi og
boðsgleðin byggðist öll á því að alkóhólíseraður
heimilisfaðirinn myndi nú haldast þurr þar til
gestirnir hyrfu á braut. Svo mátti hann þykkna
upp í sínu brjálaða skapi, skvetta í sig og’úr sér,
og ganga um stofúr og gólf með éljurn og skæt-
ingi, ofbeldi og austan-kalsa. Skítt þó fjölskyldan
byggi við eilífan skít allt árið, bara ef útlending-
arnir fengu gott þessa fau daga sem þeir stöldr-
uðu við.
Þetta veðurstress sem í raun er skömm á
landinu sjálfu er reyndar enn til í fólki hér, jafn-
vel í þeiin stóru landkynningarforstjórum sem
skipuleggja utandyra hanastél og himinbláar lóns-
ferðir sem allar byggjast á því að guðirnir klikki
ekki. Þetta er allt ein stór rúlletta, allt upp á von
og óvon, samskipti okkar við umheiminn eru
háð veðrinu á morgun. Við getum ekki gengið í
Evrópusambandið vegna þess að hitasdgin hér
verða alltaf langt undir Evrópustaðli. Þegar tekin
verður upp sameiginleg vindátt verðum við útí
kuldanum. Að morgni beinnar útsendingar hinn-
ar amerísku ABC-stöðvar úr Bláa lóninu mátti sjá
íslenska ferðafrömuði og jafnvel fréttamenn á
vappi við bakkann með sjálfsmorðsglampa í aug-
um. Ó nei! Hvernig gat þetta gerst? Hvernig get-
um við selt útlendingum þetta guðsvolaða land
sem býður Ameríku góðan daginn með ellefú
vindsdgum og úrhelli? Siglingakeppnin á Smá-
þjóðaleikunum var færð í Kópavogslaugina vegna
þess að fýrsta daginn var þokumettað logn,
annan daginn norðan-tíu-stiga-brjálæði og þriðja
daginn voru tveir hvalir að þvælast í baujunum á
siglingabrautinni. ísland er fýndnasta land í
heimi og alltaf að djóka með okkur. Það eina sem
við gemm gert er að kunna að taka djókinu. Það
tekur greinilega lengri tíma en 1000 ár.
í sumarbyrjun sat ég óvart í leðursófa í and-
dyrinu á Hótel Reynihlíð og stúlkan góða með
17 ljóshærð ár frá Akureyri, sú sem var að
servera á barnum kvöldið áður, var
affur mætt í úniform og tilbúin í
slaginn: «
„Það er skip í dag“ sagði hún
mér til útskýringar og var svo þotin
inn í matsal að leggja á borð. Á
meðan ég skimaði út á Mývatnið eftir
skipi renndu sex langar rútur í hlað:
360 mis-aldraðir Þjóðverjar
handlönguðu sig niður á plan
ið og hjólbeinuðu sér svo
inn í gegnum anddyr-
ið, inní matsal. í
tutmgu langar

mínútur fýlgdist ég með heilum skipsfarmi af
þýskum túristum streyma framhjá leðursófanum:
Samansafn af ólögulegasta og ólukkulegasta fólki
sem ég hef augum barið: Með auglýsingum í
Bild og Bild am Sonntag hafði það verið vélað og
dílað útúr kjarnorkuheldum svefnherbergjum
sínum í pakkaðar ferðir um hin heljarbjörtu
norðurhöf, — hafandi þegar ferðast um öll
önnur höf heimsins; nú enn og aftur halað upp
úr úthverfunum í Saarbriicken og Schendl,
geirneglt í bak og fýrir með vestur-þýsku
eðalstáli, kjagandi áfram á mjaðmakúlulegunum
frá Krupp; á útfalli lífs síns kemur það inn í land
okkar svo ámátlega fávíst á svip, eins og sauðfé,
eins og siglt sauðfé, eins og rammkaþólskt sauðfé
sem sent var eitt sinn út á fæti til að fá blessun
páfa og birtist nú aftur forframað með bæverskan
hreim í jarminu.
Og fýrir þetta...fýrir þetta pakk höfðum við í
dentíð og nútíð fórnað nætursvcfni; andvakað af
ótta við að fulli frændi á himni myndi hella sér
yfir það nteð skítkasti og skömmum.
Erlendir ferðamenn sem koma til Islands eru
annars vegar aflóga gamalmenni sem þegar hafa
skoðað allar kirkjur heimsins og eiga bara Trölla-
kirkju eftir, og hinsvegar einhverjir þeir stór-
skrýtnustu menn sem finna má með hverri þjóð;
ungir svartloðnir og skeggrætnir háskólamenn
sem þrá það heitast að missa framan af vísinda-
legum fingri á íslenskum jöldi eina hríðarbjarta
sumarnótt: Koma kalsárir heim til Koblenz og
Tours.
Hér kemur upp í greinarhöfúndi önnur
íslensk gömul kennd: Það gerist stundum að
Islendingi hreinlega býður við útlendingum.
Okkur ofbýður þessi massa-framleiðsla á andlits-
og andlausum sauðum, allar þessar milljónir af
fólki! sem manni virðast lifa til einskis. Og þá
verður maður bara sæll með sitt fámenni: Hér
framleiðum við aðeins það sem máli skiptir,
sleppum moðinu. Frammi fýrir slíkri skrúðgöngu
af sálarleysi, slíkri hópferð þýskra eðallíffera,
fýllist maður sjálfstrausti. Sjálfúmglöðu sjálfs-
trausti.
Þetta er hinn eini sanni íslenski rasismi.
Hann stingur annað slagið upp sínum mórauða
kolli í kolli okkar, eins og selshöfúð úr mýri.
Okkur sem erum svo flottir og snjallir og
skemmtilegir finnst údendingar svo ómerkilegir,
andlausir og asnalegir. Sem þeir eru.
Þeir fatta ekki húmorinn okkar, þetta er svo
streit lið... segja hressir gárungar sem gantast með
fávísar stórþjóðir sem stóreygar hafa nýspurt um
öll þessi einkennilegu tæki sem standa
undir yfirbreiðslum úti á öllum svöl-
um landsmanna og fengið svarið:
Ljósritunarvélar.
Þetta eru svoddan kelling-
ar... kveður kátur landinn vel
við skál þegar erlendir vilja í
háttinn, gefast upp á partý-
sumbli klukkan sex að
morgni. Þeir ldikka alltaf á
morgunmatnum á Hótel Loft-
nema þeir séu einhverjir popp-millar
sem ganga fýrir því rándýra rafmagni sem ræktað
er í hlíðunum ofan við Escobar í Kóliumbíu.
f eftirpartýunum er landinn með sjálfstraust-
ið í lagi og fer alltaf með sigur af hólmi. Páll
Óskar og co. héldu flottasta Júróvisjónpartýið í
Dublin þó tuttugasta sætið yrði að duga daginn
eftir. Eftir að næturlíf var lögleitt á íslandi þurf-
um við ekki að stressa okkur lengur á veðri og
vindum. Alltaf 17 gráðu stuð á Kaffibarnum. Og
íslenska nóttin sú lengsta í Evrópu, frá miðjum
nóvember og fram í mars. Nóttin hefúr leyst
náttúruna af hólmi. Fyrir tuttugu árum var
Reykjavík ekki bara leiðinlegasta borg í heimi
heldur líka á landinu. Stemmningin var í Húna-
veri og Atlavík og heilu sumrin voru líkt og
„verslunarmannahelgi í bænum". Nú les maður í
erlendum tískublöðum um „The New York of
the North“. Party by the pole. Damon Albarn,
söngvari í Blur, lýsir því fjálglega og fullur að-
dáunar hvernig unglingarnir fýlla sjálfa sig og
miðbæinn um helgar. Allt veðurstress heyrir veðr-
inu til. Heimurinn er ekki kominn hingað til að
njóta „Mallorca-veðurs á Egilsstöðum" heldur til
leiðum -