Fjölnir


Fjölnir - 04.07.1997, Side 90

Fjölnir - 04.07.1997, Side 90
Þórhallur Eyþórsson Tilfinning fyrir gömlu máli Hallgrlmur Helgason: Cood Morning America Good Morning America! Get your ass over here! If you can make it this far You'll make it anywhere. Wake up! You whiny old fools! You're watching The Twilight Zone. It's like a desert without the mules. It's like when E.T. was Home Alone. This is where Heaven meets Hell On a bed of hot-springs and ice. The country of Esso and Shell. Glaciers to go with the fries. The natives are really nice They know each other so well They can trace all their family ties Back to the first settlers' primal yell. They really know how to drink And wake up with no regrets. They leave them all in the sink Before they take to their beds. They got viking-blood in their veins With the colour of sun when it sets. And the worlds' largest number of brains According to the number of heads Hulda HAkon Hulda HAkon „Brotin rúða og hundur..." 1993 „Hengdur í trossuna..." 1996 No it's not were you thought! Let me unfold this map. It's right here, above Cape Cod In my american lap. We're live from the Blue Lagoon It looks pretty much insane Like a stormy day on the moon I'm loosing my B in the rain. Say hello to a horse! It comes with a 4-wheel-drive. If you find it lacking in force Just ask it to give you five! This lava's from outer space. It's prehistorical sleet It fell here in jurassic days I think it looks pretty neat. And coming up afrer the break The weather will get even worse And rising up from this lake We'll show you this really old curse. This message is being brought To you by heaven above. I'm the Lord, you can call me God Have you tried our brotherly love? So we're back from the Blue Lagoon On THE hairday of my life. On this Haloween-day in June. Could somebody call my wife? As far as pollution goes Don't even give it a thought. The smoke from an Icelandic nose Is two minutes later abroad. So at least the weather is clean And totally free of crime. The oldest people I've seen... How are we doing on time? I still haven't seen the sun But they say it was up all night Guess it had too much fun Since now it's nowhere in sight. The most beautiful girls in the world Are brought up in ugly fjords. But the best part — I 've been told: All the boys are nerds. They get their incredible looks From thinking beautiful thoughts Reading a lot of books And drinking „The Cum of the Cods“. The Story of Iceland is short Like a check that's still in the mail: Escaping norwegian court They still are out here on bail. We're live from the Blue Lagoon And we're 4 to 6 hours ahead The local time here is noon It's time to get out of bed. Good Morning America Am I getting too deep? This morning you seem so far You look like a fucking creep. The Californian dawn And the early hours of Maine Seem like a distant yawn Compared to this arctic rain. I met this beauty last night She told me her name was Duck Then she pulled me aside And asked if I wanted a fuck. So... This is it for today I hope you've enjoyed the show Tomorrow it's Hudson Bay Jesus... It's starting to snow. To Iceland: I 'll sure be back It's just a question of when This morning, after a snack She asked me to come again. En máltilfinning venjulegs íslendings nær enn lengra affur í aldir. Við höfum líka tilfinn- ingu fyrir málinu á elstu norrænu rúnaristunum, frá miðju fyrsta árþúsundi eftir Krists burð. Ég hef oft tekið eftir þessu og raunar gert nokkrar tilraunir á vinum og kunningjum til að fúllvissa mig um það. Menn af öðru þjóðerni þurfa á hinn bóginn að leggja á sig margra ára háskóla- nám til að ráða þessar fornu rúnir og dugir oft ekki til. Sem dæmi má nefna áletrun á steini sem fannst við bæinn Reistad á eyjunni Hidra (á íslensku Hítur) úti fyrir suðurströnd Noregs, þar sem heita Vestur-Agðir, og er talin vera frá því u. þ. b. 500 e. Kr. Á steininum stendur: ek wakraR unnara wraita Á íslensku nútímamáli myndi þessi setning hljóða svo (með hliðsjón af smávægilegum mál- breytingum): ‘Ég, Vakur, nam reit (eða: Reit).’ Það þarf ekki annað en eiga íslensku að móð- urmáli til að átta sig á því að hér segir maður að nafni Vakur — það kemur fyrir til forna sem mannsnafn, Óðinsheiti og hestsnafn —- frá því að hann hafi „numið reit“, þ. e. a. s. helgað sér afmarkað landsvæði, akurskika (sbr. orðalagið „nema Iand“). Þetta væri þar með elsta heimild um landnám á norrænu máli sem um getur, norræn „Frum-Landnáma“ ef svo má að orði komast. Að öllum líkindum er Reitur nafnið á jörðinni; orðið er algengt í norskum bæjarnöfn- um. Svo skemmtilega vill til að nafnið á bænum þar sem rúnasteinninn fannst styður þessa túlk- un. Það liggur beint við að ætla að örnefnið Rei- stad hafi áður verið Reitstaðir (eða Reitstaður), og orðinu staðir (eða staður) hafi hér verið skeytt affan við upphaflegt nafn bæjarins. „Ég nam þetta land, sem heitir Reitur,“ mælir Vakur Iandnámsmaður á eyjunni Hítur úti fyrir Noregsströndum. Afkomendur hans tóku sig svo upp með allt sitt hafúrtask þremur eða fjórum öldum síðar, þegar land var fullnumið í Noregi, og námu land á íslandi. Þetta er hins vegar ekki sú skýring sem er að finna í hefðbundnum handbókum um rúna- ristur, enda eru þær flestar effir Norðmenn eða Þjóðverja sem eru að springa úr lærdómi en vantar máltilfinninguna. Venjulega er áletrunin á Reistad-steininum skýrð sem svo að þar segi rúnameistarinn — eða der Runenmeister (hugtak sem er í sérstöku dálæti á meðal þýskra fræði- manna) — frá því að hann hafi skrifað þetta eða jafnvel að hann hafi numið skriff, kunni að skrifa. Svo er ekkert frekar hugsað út í það af hverju einhver maður árið 500 e. Kr. var að pára þvílíkar upplýsingar um skriffarkunnáttu sína á stein. En þetta stendur í handbókunum og þess vegna hafa allir trúað því — og þar á meðal ég sjálfúr, þangað til einn sólbjartan morgun í fyrravor að ég opnaði rúnahandbókina mína, rakst fyrir tilviljun á þessa gamalkunnu áletrun og las hana með augum Islendings en ekki með gleraugum þýskra og norskra lærdómsmanna. Þetta var fagnaðarboðskapurinn um ágæti íslenskunnar, latínu Norðurlanda. Þessi boð- skapur hefði verið Tómasi Sæmundssyni að skapi. Hann sagði í Fjölni: „Því hróðugri sem Islendingar mega vera að tala einhverja elstu tungu í öllum vesturhluta Norðurálfú sem er ásamt bókmenntum íslendinga og forsögu þeirra undirstaða þjóðarheiðurs þeirra og því heldur sem reynslan ber vitni um hvað hægt er að verja hana skemmdum, því ágætari sem hún er — þess heldur ættu menn að kosta kapps um að geyma og ávaxta þennan dýrmæta fjársjóð, sameign ailra þeirra sem heitið geta íslendingar." Spurningin er þá hvort íslenska hafi svipaða stöðu á meðal Norðurlandamála og hin göfúga tunga Forn-Rómverja — lingua Latina — á meðal rómanskra mála. Eins og svo off er svarið við þessu, frá sjónarhóli málfræðinnar, bæði já og nei. Islenska er að ýmsu leyti fomlegri en önnur norræn nýmál — hún hefúr breyst minna en þau — en hún er hvorki betri né göfúgri fyrir vikið. Þessi staðreynd ætti þó að gagnast vel íslend- ingum sem leggja stund á sögulega málfræði. I sem stystu máli mætti segja að verkefni þessarar fræðigreinar sé tvíþætt: Annars vegar að styðja VftSKUR MfSSTl J EIGANOA SINN, 8 ÐUR OG HLÝÐINN LEITAR ANNARS HÚSBÓNDA Hulda HAkon „Vaskur missti eiganda sinn..." 1996

x

Fjölnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fjölnir
https://timarit.is/publication/985

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.