Fjölnir - 04.07.1997, Síða 94

Vilhjálmur Bergsson
Dusseldorf — Þýskalandi
Birtan á íslandi
1 X 4%
t>cj (jað ctð Itcilc'ct.
Biitan á íslandi er einstök, sem vafalaust stafar af legu landsins, umvöfðu Golf-
straumi, í Norður-Adanzhafi miðju. í Grindavík, þar sem ég er uppalinn, líkt og
víðast hvar um suðurströnd landsins, er birtan þó sérlega margbrotin og
hrífandi, sem hefur verið skýrt á þann hátt, að strandlengjan er þar hvorki vog-
skorin né umgirt bröttum og háum fjöllum. Mikið er um gróðurlítið fladendi,
og uppgufun því ekki teljandi. Milli hins síkvika himins, landflatarins og hins
opna hafs speglast birta sólar og mána í fegurri litbrigðum en ég hef séð á
nokkrum öðrum stað. Að sumri til, í ríki hinna tæru lita lágnættisins, þegar sólin
sezt í flæði rauðra, rauðgulra og gullinna lita, eru speglanir milli þessara víð-
feðmu flata í hámarki.
ísland er samt ekki eingöngu land hinna skæru og kraftmiklu lita, eins og margir
vilja láta í veðri vaka, heldur einnig land þokunnar, muggunnar. Land, þar sem
litir renna saman í eina allsherjar móðu, oft einhversstaðar milli hálffökkurs og
niðamyrkurs, eða hvergi tímabundna. í Grindavík, þegar jörð er auð á vetuma
og dagar stuttir, verður í þungskýjuðu en þurm veðri, þegar rökkva tekur,
stundum undarlega bjart inni í því myrkri sem leggst yfir landið, líkt og tíbrá eða
geislaflug, sem lýsir þangað til aldimmt verður. Þegar ég nefndi eina mynda
minna „leiftrandi rökkur", urðu víst sumir hissa. Hugsanlega er um speglun að
ræða, við grisjun skýjabakka úti við sjóndeildarhring, jafhvel að myndun Ijósdíla
í þeim á stöku stað veiti birtu inn yfir hrjóstmgt land sem myrkvast.
Nei, ísland er ekki eingöngu land hinna tæm fita. Myrkir og ógreinilegir litir em
þar í ríkum mæli og vekja ljóðrænar kenndir, en kynda líka undir hverskonar
hjátrú. Alkunna er hvernig hið breytilega skýjafar yfir þessu eylandi umformar á
ýmsan máta með skuggaspili sínu kletta, fjöll og önnur form náttúrunnar, svo að
tilbrigðin í lit og lögun verða nær óteljandi. Sólskin og mnglskin setja fost form
á hreyfingu, sem vekur bæði unað og ótta og gæðir auk þess hversdagslega hluti
upphafinni kyrrð. „Mánaljósið málaði f)ósið“, segir í Vísu, sem er mikið rétt, þó
sagt sé í gamansömum tón. í þessari samstiga víxlverkun kyrrðar og tindrandi
hreyfingar, ásamt tærleika þeirra lita einnig sem móðukenndir em, má skynja
það sem ég vil nefina „deildir myrkursins“.
í listinni em heimar ljóss og myrkurs af allt öðmm toga spunnir en hliðstæð
fyrirbæri náttúmnnar. Vissulega er um ákveðin tengsl að ræða og áhrifin ffá
náttúmnni skyldi sízt vanmeta, þótt eðli manneskjunnar sé sjálfu sér samkvæmt
og listsköpun fyrst og fremst birting þess eðlis. Þannig er litróf Ijóss og myrkurs
í málaðri mynd eigin heimur (að vísu óhugsandi án utanaðkomandi örvunar)
sem fæðist af löngum meðgöngutíma í hugarbúi og sýnir hræringar og ástand
sem þar ríkir.
Ríki líffænna forma og litasambanda er óþrjótandi bmnnur að ausa af. Með ljós-
myndatækni samtímans hefúr mannkyninu orðið ljóst hvílík gnótt býr í smærri
(niíkró) og stærri (makró) heimum og margt sem þar gefúr að líta hefði fyrir
hálfri öld verið nefnt abstrakt heilaspuni ef það hefði sézt á dúk málara. Móðir
náttúra teygir arma sína víðfeðm og við skulum hlusta á andardrátt ómælisins.
Á íslandi er hann vegna legu landsins, í jarðffæðilegu og veðurfarslegu tilliti, svo
að segja við húsdymar, í sköpunarmætti hverskonar jarðhita, elds og ísa, og þá
ekki síður í myndhvörfúm birtunnar, þar sem mörkin milli fastra forma og
fljótandi hafa þurrkast út. Jarðfastur ldettur verður að hulduvem í faðmlögum
við ljós og myrkur.
Er þá manneskjan ekki dæmd til að vera eingöngu þiggjandi blóðs úr þessu stóra
hjarta. Nei, þegar Cro-Magnon maðurinn dró sín dökku strik og punkta á
hellisveggi voru þau brennidepill hlutveruleika og hugsýnar sem ég sný mér aftur
að effir að hafa dáðst að fegurð Vetrarbrautarinnar. Hvað hugsaði sér hellis-
búinn? Var honum kannske svipað innanbrjósts og mér þegar ég fyrir skömmu
gekk um ströndina í Grindavík í tunglskini sem merlaði kvikt á hafinu, en
halastjarna blikaði föst á himni í norðri?
Kveðja,
Vilhjálmur
Fj
94
o 1 n i r
timarit handa
islendingum
sumnr '97
Ómar Stefánsson Heimsendir
þar. Var þetta hluti af fári sem leiddi af útlistun
ákveðins Astekadagatals sem til er höggvið í stein.
Til hliðsjónar voru hafðir tíbeskir spádómar og
vitnisburður shamanprests af indíánaættum.
Greinarhöfúndur var að sjálfsögðu á staðnum
ásamt Inferno fimm og öðrum ofsatrúarmönnum
og reistum við þar tjaldbúðir. Kona sú sem fór
fýrir samkomunni kom til okkar og bað okkur að
taka saman pjönkur okkar og hverfa brott því
góðu geimverurnar væru um það bil að lenda og
þetta væri búið spil hjá okkur og okkar líkum.
Ekki var þetta orðað sem skipun heldur vinsam-
leg tilmæli eða bón svo við sinntum þessu engu
og dvöldum áfram og dunduðum okkur við
gerningasýningar á meðan við biðum effir disk-
unum. Ekki sást nú til neinna tæknismíðaðra
loftfara þó undirritaður hafi tvímælalaust skynjað
að eitthvað lá þarna í loftinu. Seinna kom það í
blöðunum (Heimsmynd, sept.-okt. 1987) að
geimfólkið hefði hætt við vegna nærveru Inferno
og þeirra vondu útgeislunar.
Þennan dag, 16. ágúst 1987, var svokallað
hámark efnisins og endir á sextánda lið sextíu ára
keðju tíbeska Kalachakra-kerfisins. Það sást í
sjónvarpinu nýlega að tíbeskir munkar þurfa nú
að snúa bænahjólum sínum einu sinni á dag sem
þeir áður gerðu einu sinni í viku. Og kemur það
til vegna samdráttar í tímanum sem lýsir sér í því
að allt virðist gerast hraðar. Samanber kenningu
mannfræðingsins Pierre Teilhard de Chardins um
að þróun mannsins stefni með sífellt meiri hraða
á ákveðinn endapunkt eða „Omega Point “og
kenningar kompressionistanna, heimspekingsins
WHrTEHEADS o. fl.
Utlistanir Astekadagatalsins koma fram í bók
Tony Shearers Ce Acatl Topiltzin Quetzalcoatl
eða „Guð morgunsins". Þó margt sé enn óráðið
er ljóst að ártalið 1519 var afdrifaríkt fyrir Asteka
því eitt af mörgum tímabilum helvítis byrjaði 1.
apríl 1519, sama dag og Spánverjar réðust inn í
land þeirra, og tóku indíánar því með mótþróa-
lausri andakt. Ymislegt fleira gerðist þennan dag,
til dæmis réðst páfi til atlögu gegn musterisridd-
urum, hirti eigur þeirra og tók þá af lífi. Þetta
sama tímabil helvítis endaði svo 16. ágúst 1987,
sama dag og von var á fljúgandi diskunum á
Snæfellsnesi. Forverar Asteka, Mayar, höfðu náð
mikilli fagun í tímatali og þeirra 5.125 ára hring-
ur sem hófst 3113 f. Kr. mun enda árið 2012 e.
Kr. og verður fjallað nánar um það ártal hér á
eftir.
Kínverjar (fylgismenn Konfúsíusarj) skoða rás
tímans í samhengi við I Ching og setja þerta upp
svona:
(6. öld alheimsfriðar. — Fjarlæg framtíð.)
Effa trigram
(5. öld friðar í nánd. —• Framtíð nær.)
(4. öld upplausnar. — Frá Konfúsíusi
til okkar daga.)
(3. öld upplausnar. — Hsiakeisaradæmið
til Konfúsíusar tíma.)
Neðra trfgram
(2. öld friðar í nánd. — Þjóðsagnakeisarar
til ca. 2200 f. Kr.)
(1. öld alheimsfriðar. — Forsögulegur tími,
ca. 10.000-5000 f. Kr. ca.
I þessari uppröðun fyrirstilla fyrstu tvær lín-
urnar hinn forsögulega tíma einingar og friðar,
hina forsögulega paradís sem fornleifafræðingar
eins og Marija Cimbutas halda fram að hafi staðið
yfir í alla vega tíu þúsund ár. Mckenna spáir því
að í nánustu framtíð verði til staðar öll tækni,
nanótækni eða örtækni eða ósýnileg tækni, sem
mun gera okkur kleift að sveifla okkur um í
skóginum og haga okkur sem frjálsir menn en
samt með alla tæknina á okkar valdi. Næstu tvær
línur standa fyrir hina sögulegu öld upplausnar,
hina eiginlegu mannkynssögu, upplausn sem lýsir
sér í lögum og reglum sem viðhaldið er með
valdbeitingu = menning. Síðustu tvær línurnar
eru svo feðing nýrrar einingar manns og náttúru.
Með hegelskri díalektík er fyrsta öldin thesis,
önnur antithesis og sú þriðja synthesis. Tækni-
samfélag okkar daga myndi því vera antithesis.
Þeir bræður Terence Mckenna og Dennis J.
Mckenna skoða tímann líka með hliðsjón af I
Ching í bók sinni The Invisible Landscape, en
2012
þeir gera ráð fýrir að hér séu 64 tímaskalar í
gangi sem séu allir að ná hámarki í einu. Þeir
hafa fóðrað tölvu með I Ching tímakerfúnum og
kallast forritið „Timewave zero“ og má kynna sér
það nánar á internetinu. Niðurstaðan í því forriti
er sú að allt fer í steik 21. 12. árið 2012 e. Kr. kl.
ellefú um kvöldið minnir mig.
Mckennabræður ganga lengra en Henry
Adams, Korzybski, Fuller, Toffler og jafnvel Leary
og gera ráð fýrir:
4300 ára tímabili frá fyrstu borgarsamfélögum til
nútímavísinda;
384 ára tímabili þar sem vísindin hafa framkall-
að fleiri nýjungar en á þessu 4300 ára tímabili;
67 ára tímabili frá uppgangstímanum í kringum
1940, með kjarnorku, DNA o.s.frv., til
hámarksins 2012, en á þessu tímabili verði meiri
upplýsingahröðun en á tímanum milli Galíleós
og Hiroshima;
384 daga tímabili rnilli áranna 2011 og 2012 þar
sem verður meira að gerast en á öllum
undanfömum tímabilum;
6 daga tímabili þar sem hlutirnir hraða sér enn
meira fram að grand finale.
Á síðustu 135 mínútunum verður farið í
gegnum 18 upplýsingamúra (ef svo má segja)
sambærilega við byrjun lífsins, upphaf
tungumálsins og uppgötvun ódauðleikans. 13
slíkir múrar verða brotnir á síðustu 75 x 10-4
sekúndunni.
Hröðun upplvsír»ga og 2012
„Fyrir tíma hinnar miklu hreinsunar munu þeir
byggja vegi úr málmi fýrir járnhesta og hengja
málmbönd uppi í loftinu.“
„Þegar nær dregur hinum mikla hreinsunar-
degi verða spunnir köngulóarvefir um allan him-
ininn.“
„Fyrst munu þeir koma með hluti frá tungl-
inu sem munu raska öllu jafnvægi og leysa hrylli-
leg öfl úr læðingi"
Hopi-spádómar síðan jyrir Kólumbus.
Henry Adams sannfærðist um það upp úr 1890
að tækniframfarir hegðuðu sér í geómetrískum
hlutföllum, ekki línulega heldur eins og veldis-
vísir. Ekki: 2468 10 12 14 16, heldur frekar
eins og: 2 4 8 16 32 64 128 256 o. s. frv. Adams
reiknaði út að miðað við hröðun framfara síðan á
tímum Galíleós og til loka nítjándu aldar ættum
við að búa yfir óendanlegri orku um 1920. Aug-
Ijóslega var það ekki hárnákvæmt útreiknað en
samt ekki fjarri lagi. Korzybski, Buckminster
Fuller, Alvin Toffler og fleiri hafa sýnt með fjölda
dæma að framfarir eiga sér stað í ákveðnu veldis-
hlutfalli og að það sé fýrirsjáanlegt að fleiri upp-
götvanir, fræðilegar og tæknilegar, munt eiga sér
stað með næstu kynslóð heldur en þeirri á und-
an. Toffler bendir á að nú séu fleiri vísindamenn
og fræðimenn að störfum en þekktir eru í allri
mannkynssögunni samanlagðri. Þess vegna mun
núverandi kynslóð verða vitni að fleiri nýjungum
en nokkrir menn hafa séð um sína daga.
Tölvufræðingurin Dr. Jaoues Vallee hefúr
reiknað út að upplýsingar tvöfaldist á eins og
hálfs árs fresti um þessar mundir (18 mánuðir
1995). Nú kynni margur að spyrja hvað átt sé
við með hröðun upplýsinga eða að upplýsingar
tvöfaldist. Er það mælt í megabætum á tölvunni
eða eru það metravísar af bókum í bókahillunni,
stöðugt ný og fúllkomnari heimilistæki, fleiri
bíómyndir eða hvað? Það er allt af þessu og
meira. Upplýsingahröðun mætti kalla nýjunga-
streymi eða menningarhröðun. Menn eru ekki
sammála um hvað það tók mennina langan tíma
að byrja að notfæra sér eldinn og búa til verkferi
en það tók iim fjórar milljónir ára að komast á
menningarstig Rómarríkis árið eitt e. Kr., aðeins
1500 ár að komast á menningarstig sem náð var
með Leonardo da Vinci (teikningar af flugvélum,
þyrlum, kafbátum, stríðsvélum og önnur afrek,
og er þá litið svo á til séu helmingi meiri upp-