Fjölnir - 30.10.1997, Side 16

Fjölnir - 30.10.1997, Side 16
Hannes Sigurðsson Upplýsingabrögð sem myndlist tveimur txausmm málmstólum ásamt hillu þar sem áhorfandinn gat blaðað í úrvali af bókum hennar. Þess utan var ekkert í salnum. Lítil sýning af þessu tagi getur vakið athygli alþjóðlegu listapressunnar og vakið svo miklar umræður að sjálft listaverkið virðist algjört auka- atriði. Það væri hins vegar fáránlegt að halda því fram að efnislegi hluturinn væri orðinn óþarfur þar sem hann er bæði hvatinn og viðfangið sem umræðan í kjölfarið snýst um. Sýningin er eld- flaugarskotpallurinn, svo beitt sé líkingamáli, þaðan sem listaverkinu er skotíð á umræðubraut- ina. Þegar það er komið á þann áfángastað um- myndast það í tungutak og rýfúr um leið ein- angrun sína og verður hluti af söguþróuninni, framvindu orðræðunnar. Þetta ástand mála endurspeglast í forgengileika stórs hluta þeirrar listar sem nú er sköpuð og skilur ekkert haldbært eftir sig þegar sýningunni lýkur, nema gagnrýn- ina og ljósmyndirnar. „Umræða er fyrsta og síð- asta takmark slíkrar vinnu, meðan listsýningin er aðeins eins konar tæki,“ segir Jón Proppé og bendir á að „þetta viðhorf er auðvitað ekki aðeins að finna hjá listamönnum. Það er orðið útbreitt hjá sýningarstjórum og safnvörðum, en mörgum þeirra finnst ekki einu sinni þurfa að hafa nein listaverk þegar listsýningar em settar upp.“ Jón Proppé hefúr fært okkur hjálplegt líkan til að skilja tengslin milli listaverksins og gagn- rýnandans, sem er nauðsynlegt fyrir sögulegan þátt þess, en fýrirlestur hans fjallaði ekki um núverandi klemmu umræðunnar og þau sérstöku félagslegu, efnahagslegu og pólitísku öfl sem móta hana. Ef ætlunin er aðeins að frera listaverk- ið inn á svið sérhæfðra listtímarita þá þurfúm við Auglýsing „Sýningin er eld- flaugarskotpallur- inn, svo beitt sé líkingamáli, þaðan sem listaverkinu er skotið á umrœðu- brautina. Þegar það er komið á þann áfangastað ummyndast það í tungutak og rýfur um leið einangrun sína og verður hluti afsöguþróuninni, jramvindu orðrœðunnar. “ rás og prentvélarnir hafa aftur rutt úr sér athuga- semdum við hana, túlkunum á henni, tilvitnun- um í hana innan margs konar umræðusamheng- is. Þau skrif hafa síðan vakið ýmsar ferskar hug- leiðingar sem tengjast á margvíslegan hátt öðmm merkingarsviðum og auka þannig enn við áhrif hins upphaflega texta Benjamins. Nema vísanirn- ar leiði mann auðvitað aftur tíl ffumtextans, ef svo má segja. Það em í raun engin takmörk fýrir því hvaða áhrif ákveðinn textí gemr haft á flókið ferli hugmyndafræðilegrar framleiðslu né er svo sem heldur hægt að mæla áhrif hans á síðari kenningar. Sumar hugmyndirnar kynnu jafnvel að seytla inn á hið félagslega svið þar sem upp- haflegi boðskapurinn rennur saman við hina svo- kölluðu almenningsvimnd. Textar fæða af sér aðra texta eins og SALMAN Rushdie sýndi á svo frumlegan hátt í bók sinni Harún og Sagnahafib, og því víðar sem þeir em krufnir til mergjar þeim mun meiri líkur á að útkoman hafi varanleg áhrif. f ljósi þess hve mörg gleymd listaverk hafa verið gerð síðan Benjamin birti ritgerð sína má velta því fýrir sér af hverju við höfúm ennþá svo mikla trú á hlutveruleik myndlistarinnar. II. Á málþingi um listgagnrýni í Norræna húsinu síðastliðið haust vitnaði gagnrýnandinn og heim- spekingurinn Jón Proppé til fýrstu setningarinnar í ritgerð Benjamins áður en hann sýndi á einkar athyglisverðan hátt fram á hvernig aðgreiningin milli frumrits og afrits hefði þróast innan ffamúr- stefnuhópa þangað til hún var orðin hrein mark-.- leysa. Fyrir utan leirmuni, bronsaftteypur, prent- verk, steinprent og kvikmynd höfúm við nú lista- mannsbókina og fjölfeldið sem engin ffumrit eru til af. En þetta em ekki affit heldur. Á hinn bóg- inn má halda því fram að öll eintökin í samein- ingu jafnist á við frumrit en við stöndum þá aðeins ffammi fýrir mótsögn í hugtökum. Inn- setningin og gerningurinn em annað dæmi því að við getum tæplega talað um tímabundið ástand eða atburð sem ffumverk. Það er ekki bara að slík verk grafi undan hugmyndum okkar um færni og handverk í listum, eins og Jón benti réttilega á, heldur er með þeim varpað fýrir róða öllum einfeldningslegum skilgreiningum sem við kynnum að hafri á því hvað felst í endurgerð. Hverjar skyldu vera ástæður fýrir þessu post- módernistíska ástandi listaverksins? Jón Proppé virðist telja að til þess að láta áffam að sér kveða hafi listamaðurinn neyðst til að segja skilið við einangrað eðli frumverksins með því að láta það ummyndast í staðgengil sinn eða annað mark- tækt form, einkum orðræðu. Ólíkt höggmynd eða málverki eru bók og tímarit ekki bundin við ákveðinn stað og tíma. Að auki falast listaverkið sífellt effir því að mega rjúfa þögn sína með hjálp túlkunar. Listaverkið sem einstakur hlumr er því ekki endilega það sem fýrst og ffemst þarf að skoða þegar sögulegt hlutverk þess er metið hverju sinni. Sýningar sem skiptast í einka-, yfir- lits- og þemasýningar, helst ásamt tveggja kílóa sýningarskrá, eru nú algengasta formið, og stund- um þarf ekki einu sinni að halda sýningu. Tök- um sem dæmi nýlega „sýningu“ Rony Horn í galleríi í Reykjavík. f dæmigerðu hvítmáluðu bílskúrsrými stillti hún upp látlausu borði og

x

Fjölnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fjölnir
https://timarit.is/publication/985

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.