Fjölnir - 30.10.1997, Qupperneq 49

Þótt allir séu sammála um að Leikfélag Reykjavíkur eigi í vanda þá eru menn ekki
á eitt sáttir um hvað veldur honum. Hafa borgaryfirvöld brugðist? Leikhússtjórinn?
Félagar í Leikfélaginu sjálfu? Gagnrynendur? Áhorfendur? JóN VlÐAR JóNSSON dregur
hér upp sitt sjónarhorn á vanda Leikfélagsins, leggur dóm á síðustu uppsetningar á sviði
Borgarleikhússins og metur frammistöðu leikhússtjórans, Þórhildar Þorleifsdóttur.
Líver er staða Borgarleikhússins og Leikfélags
Reykjavíkur nú í haustbyrjun 1997?
Því er fljótsvarað: hún er ekki góð. Fá teikn,
ef nokkur, eru á lofti um bata. Trúnaðarbrestur
hefúr ríkt milli borgaryfirvalda og Leikfélagsins
frá því félagið losaðj sig við nýráðinn leikhús-
stjóra með sögulegtftn hætti í fýrravor. Nýr leik-
hússtjóri hefúr ekki náð að vinna þann trúnað
aftur, að því er séð verður. í listrænum efnum
hefur nokkur framför orðið, en framfarasporin
befðu þurft að verða miklu fleiri og lengri. Að-
sókn hrundi síðasta vetur, og verkefnaskrá sú,
sem félagið hefúr kynnt fyrir komandi vetur, sýn-
ist ekki líkleg til að verða vinsælli. Öðru nær, hún
er ein hin fátæklegasta sem sést hefúr í sögu leik-
Hússins, og er þá mikið sagt.
Lengi hefúr verið ljóst, að sá vandi, sem Leik-
félag Reykjavíkur á við að glíma með rekstri
Borgarleikhússins, er í meginatriðum þríþætmr. í
fyrsta lagi er hann fjárhagslegur: opinberar fjár-
Brottrekstur undir
hulu nqfnleyndar
Rifjum smtdega upp, áður en lengra er haldið,
aðdraganda þess, að núverandi leikhússtjóri sest í
stól sinn. Þó að Viðars-málið liggi í heild ljóst
fyrir og sé flestum í fersku minni, kæmi ekki á
óvart, þótt mönnum hefði sést yfir ákveðnar hlið-
ar þess á meðan mest gekk á. Á því lék enginn
vafi, að Viðar Eggertsson átti þá alla samúð al-
mennings, enda tókst honum einstaklega vel að
koma til skila málefnalegri gagnrýni sinni á starfs-
hætti L.R. Á sama tíma og hart var vegið að hon-
um sjálfúm, gætti hann þess að verða aldrei per-
sónulegur og forðast illyrði og skæting. Fulltrúar
Leikfélagsins stóðu á hinu leitinu klumsa frammi
fyrir fféttamönnum, setrn ffarn hinar undarleg-
usm og óljósusm skýringar og fengu yfirleitt eng-
um vörnum við komið. Eini bakhjarl þeirra var
ályktun félagsfúndar um, að uppsagnirnar skyldu
dregnar til baka og Viðari gert að taka pokann
veidngar hafa aldrei verið í samræmi við raun-
verulegar þarfir, effir að flutt var inn á Listabraut
fyrir tæpum áratug. í öðru lagi er hann stjórnun-
arlegur eða öllu heldur stjórnunarsiðferðislegur,
eins og ég kem eilídð nánar að hér á effir. í þriðja
lagi er hann listræns eðlis.
Brottreksmr Viðars Eccertssonar síðla vetrar
1996 og það, sem fylgdi í kjölfarið, opinberaði
glöggt þann siðferðisvanda sem L.R. á við að etja.
Öllum almenningi komu þeir atburðir greinilega
mjög á óvart, en öðm kynni að hafa gegnt um
þá, sem lengi hafa fylgst með Leikfélaginu og
þekkja vel til sögu þess og innviða. Sannleikurinn
er sá, að innan L.R. hafa löngum, nánast frá upp-
hafi vega, ríkt miklir flokkadrættir, og engin ný-
bóla, að dugmiklum hæfileikamönnum sé þar
fleygt á dyr í baráttu um völd og áhrif. Slíkt hef-
ur gerst offar en einu sinni og oftar en tvisvar og
offar en þrisvar. En sjálfsagt verðum við ffædd
um þau mál í söguriti því, sem Leikfélagið hefúr
látið skrifa í tilefni aldarafmælis síns og von er á
seinna í haust, og því ástæðulaust að orðlengja
um þau hér. Sjálfúr kem ég reyndar dálídð að
þeim í riti mínu um ævi og störf StefanIu Guð-
mundsdóttur, aðalleikkonu og burðaráss L.R.
fyrsm þrjátíu ár þess, sem kemur út í næsta mán-
uði.
raun og vem aðeins á því eina atkvæði sem hann
hefúr í leikhúsráðinu og er að því leyti ósambæri-
legt við t. d. vald þjóðleikhússtjóra. Hafi hann
ædað að sýna makt sína og myndugleika með
svipuðum hætti og Stefán Baldursson gerði við
upphaf leikhússtjóratíðar sinnar, sem einnig verð-
ur lengi í minnum haff, misreiknaði hann sig al-
varlega.
Þó að stjórn L.R. gæti ekki gefið sannfærandi
skýringar á athæfinu — hvað þá hinir sjötíu
félagar L.R. sem formlega séð knúðu fram upp-
sögnina undir hulu naffileysis — tókst henni >
HveisucQúptH
Boraaileíldiúsið
söfdkva?
„Fagra veröld hlaut ekkl
melra brautargengl hjá
áhorfendum en hún
verðskuldaðl."
Fjölnir
hnust '97 49
„Völundarhús Sigurðar Pálssonar varð í
svlðsetningu Þórhíldar afar þyngslalegt;
symbólík þess sveif utan og ofan við allt
kunnuglegt mannlíf og aðeins eln
persónusköþun leiksins fól í sér vísí að
einhverju áhugaverðu. Hún naut sín
reyndar ágætlega í höndum Péturs
Einarssonar sem hefur á síðustu árum
sótt mjög í sig veðrið sem leikari."
sinn. Þetta sá þjóðin öll og dró sínar ályktanir af
því.
Þrátt fyrir þetta fer tæpast milli mála, að Við-
ari urðu á slæm mistök um leið og hann hófst
handa. Um réttmæti þess að segja upp leikurum,
sem hafá árum og áratugum saman verið á föst-
um samningi án þess að nýtast með eðlilegum
hætti, er að vísu örðugt að deila, svo sjálfsagt er
að æðsti yfirmaður í nútíma leikhúsi hafi umboð
til að gera þær breytingar á leikarahópnum, sem
hann telur nauðsynlegar velferð og heill leikhúss-
ins. Viðar mat hins vegar stöðu sína ranglega,
þegar hann taldi sig geta ffamkvæmt slíkar breyt-
ingar nánast upp á eigið eindæmi, að því er
manni hefúr helst skilist. Hann átti að vita á
hvaða forsendum hann réð sig til starfá í Borgar-
leikhúsinu, að valdsvið leikhússtjóra L.R. byggist í
tlm stöðu
Leikfélags
Reylciavíkur
og Borgar-
leíkliússins
í haust-
byrfun 1997.