Læknablaðið - 15.12.1948, Blaðsíða 9

LÆKNABLAÐIÐ
115
ari aðferð gefi lága útkomu
vegna kolsýrutapsins.
Þessar skekkjur stafa af því,
að raunverulega er það kolsýru-
magnið, sem ákveðið er, en ekki
sjálft bikarbonatið. Allar meiri-
háttar sveiflur og breytingar á
óbundnu kolsýrunni, sem valda
röskun á hlutfallinu milli kol-
sýru og bikarbonats gefa því
skekkjur og þær því meiri sem
sveiflur þessar eru stærri. Þeg-
ar svo er, verður að gera total-
ljasa ákvörðun til þess að fá
hugmynd um hið rétta pH,-
gildi.
Acidosis er skilgreind klin-
iskt, sem það ástand, er skap-
ast við lækkun á bikarbonat-
magni plasma.
Alkalosis er andstætt því,
það ástand, sem skapast við
hækkun á bikarbonatmagni
plasma.
Acidosis er algengur fylgi-
kvilli margra sjúkdóma. Það
er erfitt að greina hann án
bikarbonat-ákvörðunar, vegna
þess hve einkenni hans eru oft
óljós og leynast oft vegna ein-
kenna aðalsjúkdómsins, sem
meira ber á. Hins vegar getur
acidosis valdið óbætanlegu tjóni
á vefjum líkamans eða stuðlað
að því að eyðileggja þá og oft
riðið baggamuninn bjá langt
leiddum sjúklingum. Sé sjúk-
dómur þessi hins vegar greindur
i tæka tíð, má oftast ráða bót
á honum.
Klinist má greina á milli:
Acidosis á lágu stigi, bikai’bonat
35—40 vol.%
Acidosis í meðallagi bikarbonat
25—35 vol.%
Acidosis á háu stigi, bikarbonat
minna en 20 vol.%.
Aðaleinkenni við acidosis: 1
byrjun eru einkenni alltaf óljós.
Höfuðverkur, þreyta, máttleysi,
lystarleysi og ógleði. Síðar
þurrkur á tungu, og þegar bik-
arbonatið er komið niður í 30—
35 vol%, kemur mæði, djúpur
andardráttur og mikil öndunar-
tíðni. Við acidosis á háu stigi
(bikarbonat 15—20 vol.%),
vaxandi dyspnoe, með mjög
djúpri, hraðri öndun, meðvit-
undartruflanir, svefnhöfgi,
sljófgun og að lokum meðvit-
undarleysi. Jafnframt léttist
sjúklingurinn vegna vökvataps
og uppþomunar.
Orsakir acidosis: Acidosis
getur stafað af aukinni sýru-
myndun í líkamanum (diabetes
mellitus), sýrur safnast fyrir
(nýrnainsufficiens), eða af
sýru, sem tekin er inn (sýru-
eitranir) og alkalitapi með
lækkun á totalbasa blóðsins.
Sýrurnar geta verið ólífræn-
ar, lífrænar eða hvorttveggja.
Af lífrænum sýrum koma aðal-
lega til greina ketosýrurnar
((3-oxysmj örsýra og acetedik-
sýra) og mjólkursýra. Af ólíf-
rænum sýrum: Brennisteins-
sýra og fosfórsýra, er safnast
fyrir vegna truflaði'ar nýrna-
starfsemi og saltsýra við salt-