Læknablaðið - 15.09.1994, Blaðsíða 48

318
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
ursýkinga og endurkomu sára. í rannsókninni
voru 60 sjúklingar, 41 karl og 19 konur. Meðal-
aldur þeirra var 53 ár. Magasár höfðu 10 sjúk-
lingar (16,7%) og skeifugarnarsár 50 sjúklingar
(83,3%). Skilyrði fyrir þátttöku var nýgreint
meltingarsár, minnst eins árs saga um melting-
arsár og tilvist H. pylori í magahelli. Öll melt-
ingarsár voru greind með holsjárskoðun og
sýni tekin í CLO rannsókn, vefjarannsókn og
ræktun. Eftir að sárin voru grædd með hefð-
bundinni lyfjameðferð voru sjúklingarnir með-
höndlaðir annað hvort með DMA (30 sjúkling-
ar) eða DMT (30 sjúklingar) og þeim fylgt eftir
í minnst eitt ár. Einunt mánuði eftir að með-
ferð lauk reyndust 54 sjúklingar (90%) H. pyl-
ori neikvæðir en sex sjúklingar (10%) H. pylori
jákvæðir. Við 12 mánaða eftirlit frá lokunt
þriggja lyfja meðferðar, voru allir í DMT
hópnum H. pylori neikvæðir (100%). Hins
vegar héldust sex sjúklingar (20%) í DMA
hópnum H. pylori jákvæðir og þeir fengu allir
meltingarsár aftur á eftirlitstímanum. Einn
sjúklingur var aftur H. pylori jákvæður við 12
mánaða eftirlit og var endursýking því um 2%
innan eins árs frá lokum þriggja lyfja meðferð-
ar. Aukaverkanir voru tíðar (38%) en í flestum
tilvikum vægar. Meðferðarheldni var mjög
góð.
DMT er örugg meðferð til að uppræta H.
pylori (100%) hjá sjúklingum með meltingar-
sár og er árangursríkari heldur en meðferð
með DMA (p = 0,024 eftir einn mánuð, p =
0,0105 eftir 12 mánuði). Sjúklingarnir sex sem
héldust H. pylori jákvæðir, fengu allir melting-
arsár innan eins árs. Klínískur bati var mjög
áberandi meðal þeirra sem urðu H. pylori
neikvæðir. Endursýking af bakteríunni fyrsta
árið eftir meðferð er 2% (einn sjúklingur).
Inngangur
Á undanförnum árum hefur orðið mikil
breyting á meðferð sjúklinga með sýrutengd
meltingarsár, bæði vegna betri lyfja og nýrra
hugmynda um tilurð meltingarsára (1-3).
Mögulegt er að græða flest sýrutengd melting-
arsár með H2 — blokkara eða prótónudælu-
hemlinum (K+,H+-ATPasa) ómeprazól og
halda flestum sjúklingum einkennalitlum eða
jafnvel einkennalausum, ef lyfin eru gefin stöð-
ugt sem viðhaldsmeðferð. Þegar meðferð lýk-
ur er endurkomutíðni sáranna há og nær 100%
sjúklinga með skeifugarnarsár fá sár aftur inn-
an tveggja ára. Sýrutengd meltingarsár eru
langvinnur sjúkdómur og þess vegna er lang-
tíma meðferð oftast nauðsynleg. Meðferðin er
hinsvegar kostnaðarsöm, sérstaklega ef nýrri
og dýrari lyfjum er beitt. Meðferðarheldni
sjúklinganna er oft slæm. Endurkoma sára get-
ur jafnframt leitt til skurðaðgerðar, sjúkrahús-
dvalar í lengri eða skemmri tíma og langtíma
atvinnumissis vegna alvarlegra fylgikvilla til
dæmis götunar (perforation), blæðinga og
meltingarstíflu.
Margt bendir til að bakterían Helicobacter
pylori valdi langvinnum magabólgum (type B
gastritis) (4-6). Bakterían er jafnframt sterkt
tengd tilurð sára í skeifugörn (3,6). Algengi H.
pylori sýktra sjúklinga með skeifugarnarsár er
talið yfir 90%, en algengi H. pylori sýkinga er
nokkru lægra (80%) meðal sjúklinga með
magasár (4). Tengsl magasára við notkun
acetýlsalicýlsýru (ASA) og acetýlsalicýlsýru
skyldra lyfja (NSAID lyfja) er vel þekkt.
Aukin þekking á tilurð sára í efri hluta melt-
ingarvegar hefur leitt til þess að þeim má nú
skipta í þrjá megin flokka: 1) sár tengd bakter-
íunni Helicobacter pylori, 2) sár af völdum
ASA og skyldra lyfja og 3) sár tengd Zollinger-
Ellison heilkenninu (7).
Ymislegt er enn óljóst um hlutdeild H. pyl-
ori í tilurð magakrabbameins, en margar vís-
bendingar eru um að orsakasamband sé þarna
á milli (8). Niðurstöður rannsóknar með þátt-
töku Islands styður þetta orsakasamband (9).
Á síðari árum hafa rannsóknir beinst í vax-
andi mæli að hlutdeild H. pylori í tilurð maga-
bólgu, meltingarsára og magakrabbameins.
Mismunandi lyfjameðferðum hefur verið beitt
til að uppræta H. pylori og erfitt er að mæla
með einni ákveðinni meðferð við sýkingum af
völdum bakteríunnar (10). Ljóst er að það má
draga verulega úr endurkomutíðni meltingar-
sára ef tekst að uppræta H. pylori (11,12).
Uppræting bakteríunnar er skilgreind sem
fjarvera hennar í magahelli minnst fjórum vik-
unt frá lokum sérhæfðrar meðferðar. Það hefur
hins vegar reynst erfitt að uppræta hana, enda
hefur hún margslunginn og um margt óljósan
lífsmáta (13).
Bestur árangur gegn H. pylori hefur náðst
með því að meðhöndla sjúklinga með þremur
lyfjum (triple therapy) það er colloid bismuth
subcitrate (CBS, De-Nol®), metrónídazól og
tetracýklín eða ampicillín (amoxicillín) (10).
Þykir mörgum þetta að vonum mikil meðferð
og enn er ekki mælt með henni nerna í völdum