Læknablaðið - 15.09.1994, Blaðsíða 20

296
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
Tafla IV. Tíðni sjúkdómsgreininga meðal aldraðra. Aldrað
fólk í Reykjavík, 80 ára og eldra, utan sjúkrahúsa.
Sjúkdómsgreiningar — raðað eftir algengi meðal kvenna Algengi Konur % Karlar
1. Grunur um sykursýki 43 21
2. Offita 42 30
3. Háþrýstingur — efri mörk 38 32
4. Kalk í ósæð 23 24
5. Hjartsláttartruflun og greinrof 20 39
6. Blóðþurrð 19 11
7. Liðagigt 19 14
8. Elliglöp 17 8
9. Gláka (grunur) 17 11
10. Lausheldni á þvag 16 24
11. Hækkað kólesteról 15 5
12. Þvagfærasýking 13 3
13. Göngutæki 15 14
14. Æðahnútar 12 8
15. Hækkuð þríglýseríð 12 3
16. Örvefur í lungum, þemba, berkjukvef 10 28
17. Bráð þvaglátaþörf 10 8
18. Geðlægð, kvíði 9 5
19. Blóðmiga 7 19
20. Erfið þvaglát 7 19
21. Blinda 7 3
22. Tíð þvaglát 6 16
23. Bakverkir, beingisnun 6 14
24. Eftirstöðvar slags 6 5
25. Riða 6 8
26. Heyrnardeyfa 6 8
27. Hjartaöng 4 5
28. Harðlífi 4 14
29. Vinstri hjartastækkun 3 3
30. Blóðþurrðarhelti 3 14
31. Langvinn nýrnabilun 3 5
32. Lausheldni á saur 3 3
33. Eftirköst mjaðmarbrots 3 5
34. Svimi — yfirlið 3 8
35. Hækkaö sökk 3 3
36. Kransæðastífla (gömul) 2 22
37. Vélindisbólga vegna bakflæðis 2 0
38. Kviðslit 2 8
39. Sóri 2 0
40. Aðrar greiningar 23 16
Alls voru skráðar yfir 40 mismunandi sjúk-
dómsgreiningar (heilsuvandi) og er þeim raðað
eftir algengi meðal kvenna í töflu IV. Talsverð-
ur kynjamunur er á sjúkdómsgreiningum þar
sem konur greinast oftar með truflanir á fitu-
efnaskiftum, æðahnúta og glöp en karlar oftar
með kransæðasjúkdóm, bakverki, þembu og
þvagvandamál. Tölfræðilega marktækur mun-
ur fæst þó aðeins á tíðni sykursýki, kransæða-
stíflu og blóðþurrðarhelti á milli kynjanna (p <
0,05).
Við athugun á Horfinnaskrá Hagstofu ís-
lands í árslok 1988 komu í ljós nöfn 71 einstak-
lings sem látist hafði en 35 voru á lífi. Samband
á milli dánartíðni og einstakra breytistærða, án
leiðréttingar vegna annarra breytistærða (uni-
variate) er sýnt í töflu V. Þar sést að aldur,
sökk og kólesteról hafa marktækt forspárgildi.
Dánartíðni eykst með hækkandi aldri og hækk-
andi sökki en lækkar með hækkandi kólester-
óli.
Breytistærðir sem reyndust hafa marktækt
forspárgildi um dánartíðni þegar leiðrétt hafði
verið fyrir öðrum sterkari þáttum (multivari-
ate) eru sýndar í töflu VI. Sést þá að sökk hefur
dottið út sem sjálfstæður þáttur en þríglýseríð
komið í staðinn.
Meðalgildi kólesteróls var 234,7 mg/dl með-
al þátttakenda og fer lækkandi með hækkandi
aldri eins og sýnt er í töflu VII. Sex árum síðar
voru 35 einstaklingar á lífi og var meðalgildi
kólesteróls þeirra 248,8 mg/dl. Alls létust 47
manns á fyrstu þremur árurn frá upphafi rann-
sóknar og höfðu þeir haft meðalgildi kólester-
óls 227,7 mg/dl. Næstu þrjú árin þar á eftir
létust 24 og var meðalgildi kólesteróls 257,5
mg/dl (tafla VIII).
Kólesteról mældist 160 mg/dl eða lægra með-
al sex kvenna og fimm karla. Meðalaldur
þeirra allra var um 90 ár við komu í rannsókn-
ina. Þrír karlar og tvær konur létust úr lungna-
bólgu, þrjár konur úr kransæðastíflu en aðeins
einn karl úr krabbameini (tafla IX).
Frarn kemur að kólesteról, þríglýseríð og
aldur hafa marktæk forspárgildi um lifun.
Gagnstætt því sem þekkt er um yngri aldurs-
hópa eykst lifun (dánartíðni lækkar) með
hækkandi kólesterólgildum. Með hækkandi
aldri styttist lifun eins og við var búist og með
hækkandi þríglýseríði styttist lifun einnig.
Skil
Þessi úrtakskönnun var gerð á fólki 80 ára og
eldra með búsetu á Reykjavíkursvæðinu sem
ekki lá á sjúkrahúsum þegar úrtakið var valið.
Rannsóknin var framkvæmd til þess að afla
vitneskju um heilsufar og félagslega stöðu elstu
aldurshópa íslendinga, finna sjúkdómatíðni
þeirra og áhættuþætti. Jafnframt var rannsókn-
in ætluð sem undanfari síðari langtímarann-
sókna þegar aldurshópar úrtaks Hjartaverndar
næðu santa aldri.
Einn sterkasti áhættuþátturinn fyrir krans-
æðadauða er hátt kólesteról í blóði (5). Meðal