Læknablaðið - 15.04.1995, Síða 20

304
LÆKNABLAÐIÐ 1995: 81
fengu einkenni án endursýkingar að nýju í
stuttan tíma. Tveir (2,5%) sjúklingar, einn í
hvorum hópi, fengu sár að nýju.
Aukaverkanir voru algengar, flestar vægar
nema hjá fjórum sjúklingum í hópi I sem fengu
slæmar aukaverkanir. Það var áætlað að með-
ferðin hafi sparað sjö milljónir króna í lyfja-
kostnað hjá samanlögðum hópnum á eftirlits-
tímanum.
Inngangur
Nú er almennt talið að Helicobacter pylori sé
aðalorsök þrálátra skeifugarnarsára. Þetta er
mikilsverður áfangi á leið til að finna lækningu
við þessum langvarandi sjúkdómi. Græðsla á
skeifugarnarsárum hefur ekki verið vandamál
eftir að H2 blokkar og prótónpumpu-hemlar
komu fram, en þegar þeirri meðferð sleppir
eru 70-80% sjúklinga aftur komnir með sár
innan árs (1). Fjöldi rannsókna hefur nú sýnt
að eftir upprætingu á H. pylori er endurkoma
skeifugarnarsára mjög fátíð og sjúkdómurinn
virðist í flestum tilfellum vera endanlega lækn-
aður (2-8). Uppræting á H. pylori er hins vegar
ýmsum vandkvæðum bundin. Ekkert eitt lyf
gefur viðunandi árangur, einungis fjöllyfja-
meðferð gagnar vel. Bestur árangur hefur
náðst með svokallaðri þriggja lyfja meðferð
með bismút, metrónídazóli og tetracýklíni, en
skammtar og meðferðartími er mjög mismun-
andi (9). Ein íslensk rannsókn hefur sýnt 100%
árangur þessarar meðferðar hjá 30 manna
sjúklingahópi (10). Töluverðar aukaverkanir
eru af þessari meðferð og misheppnuð uppræt-
ing virðist mest stafa af lélegri meðferðar-
heldni (11,12) sem aftur tengist aukaverkunum.
Ónæmi sýkilsins gegn sýklalyfjum, sérstaklega
metrónídazóli hefur einnig veruleg áhrif
(11,12).
Markmið þeirrar rannsóknar sem hér er
greint frá var að meta árangur tveggja mismun-
andi útfærslna á þriggja lyfja meðferðinni. Sér-
staklega var rannsakað hve oft tekst að upp-
ræta H. pylori og áhrif þess á einkenni og end-
urkomu sára. Aukaverkanir meðferðarinnar
voru kannaðar. Áhrif á lyfjakostnað eftir með-
ferð voru einnig áætluð.
Efniviður og aðferðir
Eingöngu voru teknir í rannsóknina sjúk-
lingar með skeifugarnarsár staðfest með spegl-
un. Nær allir höfðu sögu um endurtekinn sár-
sjúkdóm sem hafði staðið árum saman.
Inntökuskilyrði var að þeir hefðu H. pylori
jákvæða magabólgu samkvæmt úreasa prófi
(CLO test, Delta West Pty Ltd, Western
Australia) og/eða jákvæða ræktun (Skirrows
æti). Enginn hafði áður fengið meðferð við H.
pylori. Sjúklingar komu allir á rannsóknar-
stofu í meltingarsjúkdómum á Landspítala á
vegum H.G. og B.Þ. Sjúklingar á vegum H.G.
fengu meðferð I og sjúklingar á vegum B.P.
fengu meðferð II, sem var fyrst gefin í byrjun
árs 1991 en meðferð I hófst nokkrum mánuðum
síðar. Af þessari ástæðu er eftirlitstími lengri í
meðferð II. Allir sjúklingar sem uppfylltu inn-
tökuskilyrði og komu til meðferðar á rann-
sóknartímabilinu voru teknir í rannsóknina.
Meðferð var oftast hafin á fyrsta degi greining-
ar eða skömmu síðar og var útfærð á eftirfar-
andi hátt:
Medferð I: Collóíd bismút súbcítrat 120 mg x
4, tetracýklín 500 mg x 4 og metrónídazól 400
mg x 3 daglega í 14 daga. Samhliða var oftast
gefið sýruhamlandi lyf, ómeprazól, famótidfn
eða ranitidín.
Meðferð II: Ómeprazól 20 mg x 1 á fyrsta
degi til 14. dags og á fjórða degi til 14. dags var
gefið collóíd bismút súbcítrat 120 mg x 4, tetra-
cýklín 250 mg x 4 og metrónídazól 250 mg x 4.
Meðan á meðferð stóð héldu sjúklingar dag-
bók þar sem þeir skráðu hugsanlegar auka-
verkanir og töku lyfjanna. Aukaverkanir voru
metnar á kvarða 0-4, það er 0=engar, 1= væg-
ar, 2= í meðallagi, 3= slæmar og óbærilegar,
4= meðferð hætt. Sjúklingarfylltu út blað fyrir
hvern dag og skráðu hvert einkenni á kvarða
0-4 samkvæmt leiðbeiningum. Jafnframt voru
þeir beðnir um að skrá öll frávik frá lyfjatöku á
sama blað. Árangur meðferðar var metinn
með speglun og vefjasýni þremur mánuðum
eða síðar eftir að meðferð lauk. Tekin voru tvö
vefjasýni annað frá magahelli (antrum) og hitt
frá magabol (corpus) og gert á þeim CLO próf.
Hjá 31 sjúklingi var einnig gerð ræktun á Skir-
rows æti. Uppræting H. pylori var talin hafa
tekist ef CLO próf var neikvætt. Ef ræktun var
gerð þurfti hún einnig að vera neikvæð. Áran-
gur meðferðar með tilliti til einkenna var met-
inn á sama tíma og speglun og aftur síðar í
gegnum síma. Gerð var tilraun til að meta
sparnað í lyfjakostnaði á eftirfarandi hátt:
Reiknaður var út fjöldi mánaða sem sjúklingar
höfðu verið einkenna- og lyfjalausir frá með-
ferðarlokum til loka rannsóknarinnar 1. maí
1994. Tekið var mið af lyfjatöku sjúklinganna