Læknablaðið - 15.04.1995, Qupperneq 60

338
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
gildi 50 ár) í 60,39 ár (miðgildi 62,5 ár). Karlar úr
46,38 árum (miðgildi 42 ár) í 56,53 ár (miðgildi 59,5
ár) og konur úr 57,20 (miðgildi 53 ár) í 64,25 ár
(miðgildi 65 ár). Á þessu 10 ára tímabili dóu sex eftir
aðgerðina (9,4%), fjórir karlar og tvær konur og var
meðalaldur þeirra 66,7 ár. Komutími allra var að
meðaltali 10,24 klst eftir upphaf einkenna en þeirra
sem létust eftir aðgerð 20,7 klst og jókst einnig áfalla-
tíðnin eftir því sem lengri tími leið frá upphafi eink-
enna að komu. Geislagreining af kviðarholi sýndi
frítt loft í 69,5% tilfella.
Haft var samband við sjúklingana símleiðis og
ákveðnar spurningar lagðar fyrir þá, svo hægt væri
að flokkaþá eftirflokkun Visick. Af þeim sem náðist
í er talsverður hluti með einkenni, jafnvel það slæm
að þeir hafa ábendingar fyrir sýrulækkandi aðgerð.
Alyktun: Sprungnum sárum á skurðdeild Borgar-
spítalanum hefur fjölgað þrátt fyrir verulega aukn-
ingu á notkun lyfja við magasárssjúkdómum. Svo
virðist sem áfallatíðni og dánartíðni hafi aukist og er
líklegasta skýringin sú að meðalaldur einstaklinga
með sprungin sár hefur hækkað verulega.
52. Skagaboltinn
Einföld og ódýr viðgerð á lærhaul
(hernia femoralis)
Magnús E. Kolbeinsson, Anna M. Helgadóttir, Jón
Bragi Bergmann, Hafsteinn Guðjónsson
Sjúkrahús Akraness
Lærhaull (femoral hernia) er til staðar þegar kvið-
læg líffæri (intraabdominal structures/organs) hafa
komist í gegnum lærgang (femoral canal). Femoral
herniur eru algengari hjá konum (35% af nárahern-
ium kvenna, 2% af nárahernium karla).
Lærgangur (femoral canal) er þröngur og lítt eftir-
gefanlegur. Hann afmarkast af ligam. inguinale að
ofan, ligam. pectinale að neðan, ligam. lacunalis
medialt og vena femoralis lateralt. Þess vegna eru
haulfesta (incarceration) og vefjadrep (strangula-
tion) algengar afleiðingar lærhauls (festa >50%,
vefj adrep >30%, hlutfallstölur sem oft eru nefndar).
Kvarti sjúklingur sem er með fasta (nonreducible)
femoral herniu um verki skal undirbúa aðgerð.
Mýgrútur aðgerðarforma hefur verið notaður ára-
tugum saman þrátt fyrir augljósa galla. Algengasta
aðgerðin er Lotheissen-Mc-Vay-Coopers ligament
repair/viðgerð. Þessi aðgerð er flókin, veldur vefja-
raski og miklu vefjatogi sem eru eitruð mistök í
nútíma herniu-skurðlækningum. Sjúklingar eru frá
vinnu og háðir verkjalyfjum í þrjár til sex vikur.
Vegna reynsluleysis og vefjatogs er tíðni endurhaul-
unar algeng (líklega 10-20%). Holsjárviðgerð krefst
hátækniaðstöðu (oft ekki til staðar í dreifbýli, yfir-
vofandi vefjadrep þolir ekki bið eða flutning) og er
tímafrek þegar raska þarf ásetinni skurðstofudag-
skrá. Infrainguinal viðgerð með gerviefnatróði (eða
Marlextappa), sem saumaður er yfir lærganginn, var
fyrst lýst fyrir 75 árum (Cheatle GT). Hugmyndin er
góð en sérhannaðir gerviefnatappar eru dýrir.
Við gerum 2-3 cm infrainguinal skurð yfir hauln-
um. Staðdeyfing er oftast nægjanleg. Opnum hern-
iupokann, ýtum haulinnihaldinu (omentum, görn
eða blaðra) til baka. Notum Marlex afganga frá öðr-
um viðgerðum. Hnoðum þannig Marlex-bolta sem
passar í lærganginn án þess að valda þrýstingi (com-
pression) á vena femoralis. Saumum samfelldan
prolene 2/0 þráð í hina þrjá kanta lærgangs, þannig
að þráðurinn er dreginn í gegnum boltann eftir hvern
bita í veggligamentum gangsins. í húð 4/0 innhúðar-
saumur (intracutane-absorbable suture). Sjúklingur
er ferðafær eftir klukkustund, þarf ekki verkjalyf og
er vinnuhæfur eftir þrjá til fimm daga. Ef garnahaull
mjakast ekki eða garnadrep greinist er ligamentum
inguinale rofið og síðan saumað saman aftur. Fitu/
omentumhaull er afskorinn (excised) og blöðru er
alltaf hægt að ýta til baka. Garnanám (resection of
strangulated bowel) er hægt að framkvæma í gegnum
þennan skurð, en flestir mæla með holskurði (lapar-
otomy) eða holsjáraðgerð (laparoscopic assisted re-
section).
Niðurstaða: Viðgerð á lærhaul með heimatilbún-
um Marlex tappa/Skagaboltanum er einfaldari, auð-
lærðari, sársaukaminni og ódýrari en hefðbundin
aðgerðarform.
53. Kviðsjáraðgerðir á „risa-para-
esophageal“ haulum
Margrét Oddsdóttir, Astalfo Franco, William
Laycock, Partric Varing, John Hunter
Dept. of Surgery, Emory University Hospital,
Atlanta, Georgia, handlœkningadeild Landspítala,
lœknadeild Háskóla íslands
„Paraesophageal" haular eru fremur sjaldgæfir en
geta orðið lífshættulegir. „Sliding hitatus" haular eru
yfirleitt greindir með bakflæðissjúkdómi og hægt er
að lagfæra þá með aðgerð um kviðsjá. Hér birtist
reynsla okkar á aðgerðum við „risa-paraesophageal“
haulum, gerðum á svipaðan hátt.
Tíu sjúklingar, sex karlar og fjórar konur, með
innklemmda „paraesophageal" haula voru teknir til
aðgerðar á tímabilinu febrúar 1993 til apríl 1994.
Meðalaldur var 60,4 ár (bil 38-81). Með því að nota
fimm holstingi var maginn dreginn niður í kviðarhol-
ið, herniu-sekkurinn fjarlægður, þindaropi lokað
með saumum í crura og að lokum gerð laus en stutt
fundoplication. Meðalaðgerðartíminn var 282 mín-
útur (bil 165-430 mínútur).
Allar aðgerðirnar tókst að framkvæma um kvið-
sjá. I einu tilfelli kom gat á magann eftir griptöng og
var það lagað með heftibyssu. Allir sjúklingarnir
þoldu aðgerðina vel og voru sendir heim tveimur til
fimm dögum eftir aðgerð. Hjá fyrsta sjúklingnum var
herniu-sekkurinn ekki fjarlægður, en hann kom aft-
ur tveimur vikum seinna með kyngingarörðugleika