Læknablaðið - 15.04.1995, Blaðsíða 86

358
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
Matthías Halldórsson1) Örn Bjarnason2’
Gildistaka og þýðing 10. útgáfu
Alþjóðlegu sjúkdóma- og
dánarmeinaskrárinnar (ICD-10)
Saga sjúkdómaflokkunar
Kerfisbundin sjúkdóma- og
dánarmeinaskrá á sér langa og
merkasögu. Upphaf hennarmá
rekja til verksins Systema Mor-
borum eftir Frakkann Francois
Bossier deLacroix (1706-1777).
sem kallaði sig Sauvages og var
prófessor í Montpellier í Frakk-
landi. Hann var samtímamaður
Carls von Linné, hins mikla
sænska kerfissmiðs í grasafræði.
Linné fékkst einnig við kerfis-
bundna flokkun sjúkdóma og
gaf út í ritinu Genera Morbor-
um árið 1763.
Um miðja 19. öld vann fyrsti
enski hagstofustjórinn, William
Farr, að tillögu um alþjóðlega
dánarmeinaflokkun. Hún var
undirstaða flokkunarkerfis,
sem lagt var fram af franska
hagstofustjóranum Jaques
Bertillon á fundi alþjóðlegu
tölfræðistofnunarinnar í Chica-
go árið 1893 og samþykkt þar
sem fyrsta alþjóðlega flokkun-
arkerfi dánarorsaka (List of Int-
ernational Causes of Deaths).
Þetta kerfi var síðan endurskoð-
að á um það bil 10 ára fresti í
nefnd á vegum stofnunarinnar
undir forystu Bertillons. Hér á
Frá; 1) Landlæknisembættinu og 2)
Orðanefnd læknafélaganna.
landi var farið að nota skrána
árið 1911.
Eftir dauða Bertillons árið
1922 kom Heilbrigðisstofnun
Þjóðabandalagsins til samvinnu
við stofnunina og hafði með
höndum undirbúning fjórðu út-
gáfu skrárinnar (1929). Þegar
Heilbrigðisstofnun þjóðanna
(WHO) var sett á fót eftir síðari
heimsstyrjöldina var henni falið
að annast endurskoðunina.
Hún gaf út sjöttu endurskoðun-
ina (1948) og þá með þeirri meg-
inbreytingu að með voru teknir
sjúkdómar, sem að jafnaði leiða
ekki til dauða. Skammstöfun
ICD var haldið, en fullur titill í
samræmi við breytingu á gerð
hennar varð International
Classification of Diseases, In-
juries and Causes of Death. Eft-
ir það hefur stofnunin tekið að
sér endurnýjunina og aðildar-
ríkin hafa skuldbundið sig til
þess að fylgja henni. Til þessa
verks hefur stofnunin valið 10
samvinnumiðstöðvar (Colla-
borating Centers) á mismun-
andi land- og málsvæðum, til
dæmis eitt í Caracas í Venezúela
fyrir spænskumælandi þjóðir. í
Peking í Kína fyrir þá sem mæla
á kínversku og svo framvegis.
ísland er aðili að Norrænu mið-
stöðinni, sem er í Uppsölum í
Svíþjóð og situr aðstoðarland-
læknir í stjórn stöðvarinnar. Þar
er reynt að samræma skráningu
á Norðurlöndum eftir því sem
við verður komið. Ekki er leyfi-
legt að breyta gerð og uppbygg-
ingu skrárinnar né að færa á
milli flokka. Hins vegar hafa
Norðurlöndin samvinnu um
samræmda ítarlegri flokkun á
nokkrum sviðum til dæmis
varðandi nánari flokkun á lyfj-
um vegna aukaverkana og eitr-
ana, svo og á sviði slysaskrán-
ingar.
Þýðing
Danir, Finnar, Norðmenn og
Svíar þýddu níundu útgáfuna á
eigið tungumál og er ætlast til að
þýðingin ein sé notuð í þessum
löndum. I Svíþjóð er beinlínis
bundið í lögum að sjúkraskrár
eigi að vera sem mest á móður-
málinu. Rökin eru margvísleg:
Margar stéttir aðrar en lækn-
ar þurfa að geta tileinkað sér
þessar greiningar, svo sem
hjúkrunarfræðingar, lögfræð-
ingar og félagsfræðingar að ekki
sé minnst á sjúklinginn sjálfan.
Ýmis einkenni og félagslegar
greiningar hafa orðið meira
áberandi í síðari útgáfu en slíkar
greiningar hljóma ankannalega
á öðru máli en móðurmálinu.
Norðurlönd utan Islands not-