Læknablaðið - 15.02.1996, Síða 17

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
127
Table IV. Respiratory symptoms (%) during last 12 months (age S16 years).
Asthma Emphy- sema Chronic bronchitis Others
Wheezing or whistling 67.2 65.9 66.5 37.9
If yes: Dyspnea while wheezing 84.9 89.3 83.3 25.0
Wheezing without cold 72.6 82.4 61.1 75.0
Awakened by attacks of dyspnea 35.3 35.6 26.3 10.0
Awakened by attacks of cough 52.3 33.9 63.4 70.0
Asthma attack ever 53.4 35.8 34.6 6.9
Received prednisolon tablets 37.1 53.9 30.3 14.3
73% með einhverja tegund stera til innöndun-
ar en 57 (27%) án.
Umræða
Alls voru skráðir 2002 astmalyfseðlar í apót-
ekum í marsmánuði 1994 og er það um 70% af
meðalmánaðarsölu ársins 1994 (Heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytið, Eggert Sigfússon).
Hluti heildarnotkunarinnar er á sjúkrahúsum
og nær könnun okkar ekki til þess þáttar.
Hugsanlega hafa ekki alveg allir astmalyfseðl-
ar verið skráðir í þessari könnun. Ekki virðist
þó vera urn samræmt frávik að ræða gagnvart
ákveðnum lyfjaflokkum því hlutfallið er hið
sama (tafla I). Við teljum því að könnun okkar
gefi áreiðanlega vísbendingu um notkun ast-
malyfja árið 1994. í heild er um mjög svipaða
svörun að ræða og svipað hlutfall milli ávísana
heimilislækna og annarra sérfræðinga og kom
fram í könnun á notkun meltingarsáralyfja í
apríl 1991 (11). Svörun á spurningalista sjúk-
lings var þó hlutfallslega meiri í þeirri könnun
sem hér er greint frá enda var þar einnig sá
möguleiki að póstsenda svörin.
Astmalyfjum er oftast ávísað til um það bil
þriggja mánaða notkunar (tafla I) nema til
barna. Ef gert er ráð fyrir að notkunin í mars-
mánuði sé þriðjungur heildarnotkunar á því
tímabili, má áætla að 2,3% íslensku þjóðarinn-
ar hafi notað astmalyf árið 1994 (mynd 2).
Notkunin er mest (5—6%) hjá þeim sem eru 65
ára og eldri og meðal barna yngri en fimm ára
(5%), en lægst hjá aldurshópnum fimm til 44
ára.
Athyglisvert er að mjög stór hluti (68%)
ávísana á astmalyf kemur frá heimilis- og
heilsugæslulæknum en „aðeins“ 22,7% frá öðr-
um sérfræðingum, þar meðtöldum barnalækn-
um. Hins vegar er annað uppi á teningnum
þegar athugað er hvaða læknar hófu meðferð-
ina upphaflega. Aðrir sérfræðingar en heimil-
is- og heilsugæslulæknar hófu sérhæfða beta,-
adrenvirka lyfjameðferð í 50,1% tilfella og inn-
öndunarsterameðferð í 57,8% tilfella. Virðist
því tiltölulega algengt að sérfræðingar greini
öndunarfærasjúkdóma og hefji meðferð en
heimilislæknar taki síðan við.
Kennsla um notkun innöndunarlyfja er afar
mikilvæg. Margar erlendar rannsóknir sýna að
allt að fjórðungur sjúklinga notar lyfin ekki rétt
(12,13), og hefur því minna gagn af þeim en
skyldi. íslenskir notendur þessara lyfja höfðu í
95% tilvika fengið leiðbeiningar um notkun,
Fig. 6. Combination of antiasthmatic medication for those
with asthma diagnosis 16 years).