Læknablaðið - 15.02.1996, Side 40

146
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
árunum sem rannsóknin tekur til og DNA
mælingar voru framkvæmdar hjá 96% þeirra.
Aðrar sambærilegar rannsóknir ná yfirleitt til
takmarkaðra hópa sjúklinga og DNA mæling-
ar hafa þegar best lætur aðeins verið fram-
kvæmdar hjá um 50% þeirra (30).
Þegar metið er hvort nýr þáttur hafi áhrif á
horfur sjúklinga, er mikilvægt að kanna hvort
tengsl séu á milli þessa nýja þáttar og þeirra
þátta sem áður hafa verið notaðir við slíkt mat
(31). Það er athyglisvert að tölfræðilega mark-
tæk tengsl voru á milli S-fasans og allra þeirra
þátta sem áður hafa verið notaðir til viðmiðun-
ar við mat á horfum sjúklinga með brjósta-
krabbamein (tafla I). Engu að síður gefur S-
fasinn tölfræðilega marktækar viðbótarupplýs-
ingar um horfur (tafla III og IV).
Veikleiki við flæðigreiningu æxla er sá að
rannsóknin er ekki sértæk fyrir æxlisfrumur
þar sem bæði frumuhlutum (cell debris) og
ýmsum öðrum frumum er blandað saman við
æxlisfrumurnar (bandvefs-, kirtil-, blóð- og
bólgufrumum). í mislitna æxlum byggir S-fasa
mælingin að mestu á æxlisfrumum, nema þegar
DNA innihaldið er aðeins óverulega frábrugð-
ið því tvílitna (near-diploid). Tvílitna æxli eru
yfirleitt með lágan S-fasa en hann mælist vafa-
laust lægri en hann er í raun og veru, þar sem
æxlisfrumur blandast eðlilegum frumum. Þrátt
fyrir þennan veikleika við S-fasa mælingarnar
gefa þær marktækar viðbótarupplýsingar um
horfur umfram TNM stigun.
Konur á aldrinum 40-50 ára við greiningu
sjúkdómsins höfðu betri horfur en yngri og
eldri konur, og er þetta í samræmi við stóra
faraldsrannsókn sem unnin var af Höst og
Lund í Noregi (32), en það hefur verið út-
breiddur misskilningur að horfur sjúklinga
yngri en 50 ára séu verri en þeirra sem eru eldri
en 50 ára. Konur yngri en 40 ára höfðu hins
vegar verstar horfur í þessari rannsókn og er
það einnig í samræmi við niðurstöðurnar frá
Noregi (32).
Það er umdeilt hvaða viðmiðunargildi eigi
að nota fyrir S-fasann við mat á horfum, en
flestir nota miðtölugildið (33). S-fasinn er líf-
fræðilegur þáttur sem endurspeglar hversu
hratt æxlisfrumur skipta sér og er eðlilegt að
slíkar upplýsingar geti komið að notum við mat
á horfum sjúklinga. Hins vegar er hætt við að
upplýsingar um horfur glatist þegar sjúklingum
er einfaldlega skipt eftir miðtölugildi í tvo
áhættuhópa (34). Fleiri viðmiðunargildi vegna
S-fasans voru skoðuð án þess að unnt reyndist
að sýna fram á betri upplýsingar um líftíma
sjúklinganna og af þeim sökum var ákveðið að
nota hið hefðbundna miðtölugildi.
Margir sjúklinganna höfðu fengið meðferð
með hormóna- og/eða krabbameinslyfjum, en
slík meðferð hefur áhrif á horfur (7). Ekki var þó
tekið tillit til meðferðar í fjölþátta rannsóknun-
um, en slík viðmiðun var þó framkvæmd og
virtist meðferð sjúklinganna ekki hafa marktæk
áhrif á niðurstöður. Þessar niðurstöður eru þó
ekki sýndar þar sem önnur rannsókn fer nú fram
á áhrifum lyfjameðferðar á batahorfur sjúklinga
með bijóstakrabbamein.
Hlutfall sjúklinga sem eru með lítil æxli og
eitlaneikvæðan sjúkdóm mun aukast þar sem
skipulögð krabbameinsleit með röntgen-
myndatöku brjósta greinir sjúkdóminn fyrr en
ella. Kallioniemi og félagar hafa sýnt fram á að
lítil brjóstakrabbamein án eitlameinvarpa sem
greinast við fyrstu umferð í skipulagðri krabba-
meinsleit hafa tilhneigingu til betri líffræðilegr-
ar hegðunar en sambærileg æxli sem greinast á
hefðbundinn hátt (34). Þannig gæti kerfis-
bundin leit stuðlað óbeint að ofmeðhöndlun
sjúklinga ef ekki er tekið tillit til líffræðilegra
þátta við ákvarðanatöku um meðferð. I þessari
rannsókn hins vegar voru eingöngu 39 sjúkling-
ar með mjög lítil æxli (<15 mm) án eitlamein-
varpa. Ekki var með vissu hægt að meta hvort
mæling á DNA innihaldi eykur nákvæmni við
mat á horfum þeirra, en þó var greinileg vís-
bending í þá átt hvað varðar S-fasa gildin.
Sjúkdómurinn hafði tekið sig upp aftur hjá 11%
sjúklinga með lág S-fasa æxli en hjá 46% sjúk-
linga með há S-fasa æxli. Þessar niðurstöður
benda til þess að flæðigreining geti komið að
notum við mat á horfum sjúklinga með brjósta-
krabbamein sem greinast við krabbameinsleit.
Þegar er búið að DNA mæla æxli frá meira en
400 sjúklingum á Islandi sem greinst hafa með
brjóstakrabbamein frá árinu 1987, þegar leit að
brjóstakrabbameini hófst með röntgenmynda-
töku. A næstu mánuðum verður kannað nánar
hvort líffræðileg hegðun æxla sem greindust
árin 1987-90 sé önnur en þeirra sem greindust á
árunum 1981-84. Ennfremur verður metið
frekar hvort DNA mælingar koma að notum
við mat á horfum sjúklinga með mjög lítil æxli
án eitlameinvarpa.
DNA innihald æxlis og S-fasa hlutfall er nú
haft til viðmiðunar við mat á horfum sjúklinga
með brjóstakrabbamein hér á landi.