Læknablaðið - 15.02.1996, Síða 52

158
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
þar inn. Sjúkrasögur þeirra eru sem hér segir:
# 7. Karlmaður um þrítugt sem ók aftan á
annan bíl og á staur. Kom á Borgarspítalann 35
mínútum eftir slysið og var þá meðvitundarlaus
með misvíð, stíf ljósop og blóðþrýsting um 80.
Við barkaþræðingu og blásningu drógust ljós-
op saman og blóðþrýstingur hækkaði við
vökvagjöf. Lungnamynd sem tekin var strax í
móttökuherbergi sýndi íferðir í bæði lungu,
sem taldar voru mar, og ef til vill ofurlítinn
vökva í hægra brjóstholi, en myndin vakti ekki
grun um ósæðarmeiðsli. Kviðarholsástunga
var neikvæð. Sjúklingurinn var sendur í sneið-
myndatöku af höfði en fór þar í hjartastopp og
tilraunir til endurlífgunar báru ekki árangur.
Var úrskurðaður látinn 150 mínútum eftir
komu á spítalann. Krufning sýndi að ósæðin
var alveg í sundur rétt fyrir neðan viðbeinsslag-
æðina og mikið blóð var nú komið í brjóstholið
en það hafði ekki verið til staðar á lungna-
myndinni sem tekin var strax við komu á spítal-
ann. Tíu rif voru brotin vinstra megin og tvö
hægra megin. Höfuðkúpan var brotin og
nokkrar blæðingar voru í heila, þó ekki miklar.
# 8. Rúmlega tvítugur maður sem ók á ljósa-
staur. Kom á Borgarspítalann 40 mínútum eftir
slysið, meðvitundarlaus og blár og var barka-
þræddur. Blóðþrýstingur mældist aðeins 50 og
lungnamynd sýndi vökva og loft í hægra brjóst-
holi. Lagður var þar inn keri og kom út mikið
blóð og loft en lungað þandist þó ekki út. Við-
bótarkerar voru lagðir inn en allt kom fyrir
ekki. Var tekinn upp á skurðstofu og brjósthol-
ið opnað hægra megin en fram að því hafði
hann fengið 11 einingar af blóði. Mikil blæðing
var frá lungnarótinni, berkja til neðra lungna-
blaðs var í sundur og stakbláæð (azygos) sömu-
leiðis. Sjúklingurinn fór í hjartastopp og dó rétt
eftir að hann hafði verið opnaður. Voru þá
liðnar 150 mínútur frá því að sjúklingurinn kom
á spítalann. Auk ofanskráðs leiddi krufning í
ljós rof á fallhluta ósæðar, brot á höfuðkúpu-
botni og verulega blæðingu undir heilabast.
# 9. Rúmlega þrítugur karlmaður sem ók aft-
an á kyrrstæðan vörubíl. Hann kom á Borgar-
spítalann mjög fljótt eftir slysið og var meðvit-
undarlaus við komu en andaði sæmilega og
hafði blóðþrýsting upp á 110/70. Lungnamynd
sýndi vökva í vinstra brjóstholi (mynd 5).
Lagður var inn keri og komu strax út 1000 ml af
blóði og blæðing um kerann var síðan stöðug.
Sjúklingur var tekinn upp á skurðstofu en í
leiðinni var gerð ómskoðun af kviði sem reynd-
ist eðlileg. Við aðgerðina fannst stór blóð-
kökkur (hematoma) yfir fallhluta ósæðar og
undan honum lagaði blóð. Æðaklemmum var
komið fyrir eins og sést á mynd 6. Neðsta
klemman var sett á ská svo að hún yrði ekki
fyrir en jafnframt yrði bakflæði inn í sem flestar
millirifjaæðar. Hjáveita var ekki notuð.
Þegar skorið var í gegnum blóðkökkinn og
inn á æðina sást að hún var rifin þversum að
þremur fjórðu hlutum og var mesta fjarlægð
milli enda um 1 sm. Eftir að tættir endarnir
höfðu verið sniðnir til var æðin saumuð saman
með áframhaldandi saum (mynd 6) og kom
hún auðveldlega saman. Klemmur voru á ós-
æðinni samfleytt í 45 mínútur og var blóðþrýst-
ingur í hægri handlegg um 200/100 á meðan.
Slagæðarþrýstingur í nára var ekki mældur.
Þegar reynt var að taka klemmur af féll blóð-
þrýstingur mjög og varð því að setja efstu
klemmuna á aftur og taka hana af smám saman
á næstu 15 mínútum. Þegar hún fór af blæddi
frá æðatengslunum og þurfti að taka tvo staka
sauma til viðbótar til að stilla blæðingu. Blóð-
gjöf meðan á aðgerð stóð var alls 5500 ml.
Þegar æðaklemmur voru endanlega af var
blóðþrýstingur um 90/60 en þvagútskilnaður
sem nær enginn hafði verið byrjaði strax. Blóð-
þrýstingur hækkaði síðan smám saman. Það
var 10-14 sm löng rifa í gollurhúsið um 1,5 sm
fyrir aftan þindartaugina (phrenicus) og sam-
síða henni. Talsvert sást af hjartanu þar í gegn
og virtist það eðlilegt. Rifan var saumuð saman
að mestu. Eftir aðgerðina sýndi hjartarit öfug-
snúna (inverted) T-takka í brjóstleiðslum og
hvatar (enzyms) voru við efri mörk. Þetta var
talið benda á vægt hjartamar. Sjúklingnum
heilsaðist þó í það heila tekið vel eftir upp-
skurðinn. Hann var í öndunarvél í fimm sólar-
hringa og á gjörgæsludeild í níu daga. Hann
útskrifaðist á endurhæfingardeild á 23. degi og
var talinn vinnufær 80 dögum eftir slysið. Ári
eftir uppskurðinn fór sjúklingurinn í æða-
myndatöku. Ósæðin var þá alveg eðlileg á því
svæði sem hún hafði skaddast nema að örlítið
vik var í hana miðlægt þar sem blæðingarstill-
andi (hemostatic) saumur hafði verið tekinn í
lokin (mynd 7). Blóðþrýstingur í ganglimum
var eðlilegur. Hjartarit tveimur mánuðum eftir
slysið sýndi að T-takkar höfðu snúist aftur og
ritið var nú að öllu leyti eðlilegt. Ómskoðun af
hjarta tveimur mánuðum eftir slysið og aftur í
september 1995, það er 11 árum eftir slysið, er
alveg eðlileg með tilliti til hjartastærðar, vegg-