Læknablaðið - 15.12.1997, Blaðsíða 11

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
797
unargildið á heildarkólesteróli. Hins vegar eru
lág HDL-kólesterólgildi (<0,9 mmól/L) veru-
legur áhættuþáttur sem lyf hafa tiltölulega lítil
áhrif á (statínlyf hækka þó HDL um 8%).
Sá hópur kransæðasjúklinga sem hefur til-
tölulega eðlileg kólesterólgildi (<5,5 ntmól/L)
en lágt HDL-gildi virðist nú hlutfallslega fjöl-
mennari en áður, væntanlega vegna þess að
meðalgildi kólesteróls hefur farið lækkandi
hérlendis síðustu tvo áratugina. í dag er því
rökrétt meðferð að lækka LDL-kólesteról
þessara einstaklinga með mataræði og statín-
um. Meðferð þessa hóps er enn frekar studd af
niðurstöðum enn einnar hóprannsóknar frá
Texas sem kynnt var nýlega á þingi samtaka
bandarískra hjartalækna. Sú rannsókn náði
reyndar til hóps karla og kvenna með alls engin
einkenni kransæðasjúkdóms, þátttakendur
höfðu meðalgildi heildarkólesteróls 5,8
mmól/L en flestir höfðu einnig lágt HDL-kól-
esteról. Á sex árum urðu þriðjungi færri krans-
æðatilfelli í lyfjahópnum (lovastatín, Meva-
cor®). Þessi rannsókn undirstrikar því enn
frekar mikilvægi þess að kólesterólgildi karla
og kvenna sé sem allra lægst og meðalgildi
vestrænna þjóða eru enn verulega of há þótt
kólesteról hafi lækkað víða á síðustu árum.
Rannsóknin gefur einnig vísbendingu um að
skimun með mælingu á heildarkólesteróli og
HDL-kólesteróli sé væntanlega réttlætanleg.
Niðurstöður rannsóknarinnar frá Texas eiga
hugsanlega eftir að breyta hugmyndum um
æskileg LDL- og HDL-kólesterólgildi í fram-
tíðinni.
Notagildi lyfja til lækkunar á þríglýseríðum
með tilliti til kransæðasjúkdóma hefur ekki
verið sönnuð enda þótt Helsinki hjartarann-
sóknin (Helsinki Heart Study) (6) virtist benda
til þess en í þeirri rannsókn var notað gemfí-
brózíl (Lopid®) sem er af öðrum flokki lyfja
(klófíbrat lyf). Ýmsar framskyggnar hóprann-
sóknir, þar með talin rannsókn Hjartaverndar,
benda vissulega til þess að háir þríglýseríðar
séu sjálfstæður áhættuþáttur fyrir kransæða-
sjúkdóma, einkanlega ef samtímis er lágt
HDL-kólesterólgildi. Statínlyfin lækka einnig
þríglýseríða umtalsvert (15-30%) samtímis því
sem þau lækka LDL-kólesterólgildið. Þessi lyf
koma því vissulega til greina í meðferð sjúk-
linga með hækkaða þríglýseríða, sérstaklega
þegar viðkomandi hefur þegar einkenni um
kransæðasjúkdóm. Statínlyfin hafa reynst sér-
staklega virk meðal sykursjúkra sem oft hafa
einmitt hækkaða þríglýseríða.
W.C. Roberts, ritstjóri American Journal of
Cardiology, hefur fullyrt að statínlyfin séu jafn
þýðingarmikil í meðferð kransæðasjúkdóma
eins og penicillín hafi reynst í meðferð sýkinga
(7). Alla vega hafa þessi lyf (að minnsta kosti
simvastatín, pravastatín og lovastatín) bætt
horfur þessa sjúklingahóps verulega enda þótt
mataræði, baráttan gegn reykingum og með-
ferð háþrýstings og sykursýki gegni áfram mik-
ilvægu hlutverki.
HEIMILDIR
1. Oliver MF. A new appraisal of reducing cholesterol in the
prevention of coronary heart disease. Proc R Coll Physi-
cian Edinb 1997; 27: 408-17.
2. Scandinavian Simvastatin Survival Study Group. Rando-
mised trial of cholesterol lowering in 4444 patients with
coronary heart disease: The Scandinavian Simvastatin
Survival Study (4S). Lancet 1994; 344: 1383-9.
3. Sacks FM, Pfeffer MA, Moye LA, Rouleau JL, Ruther-
ford JD, Cole TT, et al. The effect of pravastatin on
coronary events after myocardial infarction in patients
with average cholesterol levels. N Engl J Med 1996; 335:
1001-9.
4. West of Scotland Coronary Prevention Group. West of
Scotland Coronary Prevention Study: identification of
high-risk groups and comparison with other cardiovascu-
lar intervention trials. Lancet 1996; 348: 1339-42.
5. Þorgeirsson G, Sigurðsson G, Högnason J, Helgason S.
Blóðfitulækkandi lyfjameðferð. Læknablaðið 1996; 82:
734-5.
6. Frick MH, Elo O, Haapa K, Heinonen OP, Heinsalmi P,
Helo P, et al. Helsinki Heart Study: primary-prevention
trial with gemfibrozil in middle-aged men with dyslipid-
emia. Safety of treatment, changes in risk factors, and
incidence of coronary heart disease. N Engl J Med 1987;
317: 1237-45.
7. Roberts WC. The underused miracle drugs: the statin
drugs are to atherosclerosis what penicillin was to in-
fectious diseases (editorial). Am J Cardiol 1996; 78:
377-8.
Gunnar Sigurðsson