Læknablaðið - 15.12.1997, Qupperneq 68

850
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
Starfs
Ávarp það sem hér birtist
flutti Guðjón Lárusson
læknir 16. október síöastlið-
inn við aflijúpun niinningar-
skjaldar um starf St. Jósefs-
systra á Landakotsspítala.
Þann dag var einnig opnuð
öldrunar- og öldrunarlækn-
ingadeild Sjúkrahúss
Reykjavíkur.
Kæru St. Jósefssystur
Góðir gestir
t>að eru raunar tvær óskyldar
athafnir sem hér fara fram í dag.
Annars vegar er formleg opnun
öldrunardeilda, hins vegar há-
tíð St. Jósefssystra.
Það er ástæða til að fagna
opnun öldrunar- og öldrunar-
lækningadeildanna. Það mun
verða gleðiefni öllum að sjá
myndarlega tekið til hendi á
einhverju sviði í málefnum aldr-
aðra.
Það ber að meta ákvörðun
þeirra er að þeirri hátíð standa
að þeir skuli velja þennan dag,
16. október, og bjóða til hennar
St. Jósefssystrum sem eru hér í
dag af öðru tilefni, því að í dag
eru liðin 95 ár frá því að þær
hófu formlegan spítalarekstur.
Af því tilefni hefur sjóður er
Landakotslæknar stofnuðu á
sínum tíma, Styrktarsjóður St.
Jósefsspítala Landakoti, ákveð-
ið að minnast framtaks þeirra
með því að láta gera minningar-
skjöld, er hefur verið festur upp
frammi í anddyri, en á honum
stendur að St. Jósefssystur hafi
reist og rekið hér spítala frá 1902
til 1977.
Eg hef verið beðinn að minn-
ast systranna og spítalareksturs
þeirra með nokkrum orðum.
Það má vera að þetta verði í
síðasta skiptið sem þær eru
ávarpaðar á opinberum vett-
vangi.
St. Jósefssystra
St. Jósefssystur eru ekki
óvanar því að heyra vel um sig
talað og störf sín lofuð á hátíðis-
og tyllidögum. Þær taka því
með hógværð og lítillæti þeirra
sem vanari eru því að láta verk-
ið tala.
Saga St. Jósefssystra og spít-
alans er nú mörgum kunnugri
en ella væri, því að málefni
þeirra hafa fengið meiri umfjöll-
un í fjölmiðlum á undanförnum
árum heldur en í áratugi þar á
undan. Það væri því að bera í
bakkafullan lækinn að rifja upp
þá sögu í smáatriðum. Hinsveg-
ar skulum við hafa í huga, að því
aðeins er verið að opna hér hin-
ar glæsilegu deildir fyrir aldr-
aða, að fyrir hendi eru þessi
miklu mannvirki sem St. Jósefs-
systur hafa reist. Þau hafa ekki
orðið til af sjálfu sér og ekki
fyrir framlög úr opinberum
sjóðum. Hér rísa í steini musteri
sem systurnar hafa reist. Þetta
er hinn sýnilegi afrakstur starfs
þeirra, strits og vöku, í þeim til-
gangi einum að lina þjáningar
og lækna, guði til dýrðar.
Innan þessara veggja hafa
skipst á sorg og gleði, líf og
dauði og utan um þetta var
haldið með staðfestu og reglu-
semi, sparsemi og fyrirhyggju,
sem oft á tíðum var framandi
íslenskum hugsunarhætti. Hér
hafa systurnar lifað og starfað
og tekið þátt í að skapa sögu nær
allrar heilbrigðisþjónustu í
landinu sem heitið getur, á þess-
ari öld. Hjúkrunarfólk sem
vann við hlið þeirra bjó að því
alla ævi.
Hér fór fram kennsla allra
læknanema til ársins 1930 og
síðar ásamt hinum spítölunum.
Hér og á Akureyri var fyrst haf-
in menntun sjúkraliða. Hér
störfuðu í einn eða annan tíma
flestir læknar borgarinnar á
fyrri hluta aldarinnar.
minnst
Hér hófust augnlækningar á
Islandi og hér var fyrsta augn-
deildin stofnuð. Hér lögðu
háls-, nef- og eyrnalæknar inn
sína sjúklinga. Hér var fyrst
fjarlægður hluti maga vegna
krabbameins og fyrst fjarlægður
skjaldkirtill. Mænudeyfingar
voru fyrst gerðar hér, sömuleið-
is blöðruspeglanir og maga-
speglanir. Hingað komu nær öll
höfuðslys í tæp 15 ár. Svona
mætti lengi telja.
Hér var fyrst stofnað lækna-
ráð við íslenskan spítala og í
framhaldi af því settar af lækn-
unum sjálfum kröfur um endur-
menntun, sem kostuðu brott-
vikningu af spítalanum væri
þeim ekki fylgt. Ég þekki engin
dæmi þess á neinum öðrum spít-
ala á þessu landi eða hjá annarri
heilbrigðisstétt eða yfirleitt
neinni annarri stétt á Islandi.
Ekkert af þessu hefði verið
mögulegt án systranna, dugnað-
ar þeirra, framsýni og þrotlausr-
ar vinnu.
Var þetta einhvers metið?
Svarið er: já, af almenningi,
sjúklingum og aðstandendum
þeirra. Góðgerðarfélög studdu
oft dyggilega við systurnar. En
saga St. Jósefssystra og spítal-
ans þeirra var baráttusaga frá
upphafi til enda við íslensk
stjórnvöld. Frá fyrsta erindi
systranna, um aldamótin, til Al-
þingis um lán til að reisa spítala
og um rekstrarstyrk, sem
hvorutveggja var hafnað, var
þeim ávallt og ævinlega
skammtað minna en öðrum.
Þær báðu ekki um mikið og
bárust ekki á. Þegar þið gangið
um þessa nýju stofnun, lítið þá
inn á 5. hæðina á gamla spítal-
anum þar sem nú er vinnuher-
bergi lækna. Þar voru vistarver-
ursystranna. Þessi litlu herbergi
voru þeirra heimili.