Læknablaðið - 15.01.1998, Blaðsíða 6

6
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84: 6-7
Ritstjórnargrein
Um meðferð sjúklinga erlendis
Á undanförnum tveimur áratugum höfum
við séð verulegar breytingar á tilvísunum sjúk-
linga til læknismeðferðar erlendis. Er ég hóf
störf á Barnaspítala Hringsins sem aðstoðar-
læknir á árinu 1979 var ekki búið að setja upp
tölvusneiðmyndatæki hérlendis og sjúklingar
voru sendir í stórum stfl í slíkar rannsóknir til
Noregs. Þetta gekk um nokkurt skeið eða þar
til þessi rannsóknartækni var sett upp hérlend-
is. Um árabil voru kransæðasjúklingar sendir
til Englands til blásninga (balloon angioplasty)
og aðgerða þar til þessi starfsemi var tekin upp
hér heima. Glasafrjóvganir voru enn einn vaxt-
arbroddur íslenskrar læknisfræði sem á rætur
sínar í Glasgow í Skotlandi og hefur fært gleði
og hamingju inn í barnlausar fjölskyldur.
Hjartaskurðaðgerðir vegna meðfæddra hjarta-
sjúkdóma eru enn að hluta til framkvæmdar
erlendis. Á síðastliðnum fjórum árum hafa all-
ar þær aðgerðir þar sem ekki var þörf á hjarta-
og lungnavél verið framkvæmdar á Islandi og á
þessu ári að auki um þriðjungur þeirra aðgerða
þar sem hjarta- og lungnavél var notuð. Á
síðustu árum hafa börn sem lent hafa í axlar-
klemmu við fæðingu og fengið lamaðan hand-
legg verið send utan í taugaaðgerð.
Við líffæraflutninga höfum við einnig þurft
að reiða okkur á aðstoð erlendis frá. Þannig
mætti lengi telja og víst er að í framtíðinni
munum við halda áfram að senda vissa hópa
sjúklinga úr landi til meðferðar.
Meðferðin erlendis hefur hins vegar verið
okkur hvati og áminning um að endurskoða
áætlanir okkar. Þessi liður er afar kostnaðar-
samur í útgjöldum Tryggingastofnunar ríkisins
og því rétt að hafa ávallt í huga hvort fýsilegt sé
að taka upp þá þjónustu hérlendis sem annars
er leitað eftir erlendis. Þannig eru ýmsir þættir
eins og ég nefndi að ofan þar sem mjög vel
hefur tekist til með að koma á legg þjónustu
hér á landi. Meðferð hjartasjúklinga og glasa-
frjóvganir eru gott dæmi um hagkvæma fjár-
festingu í heilbrigðiskerfinu þar sem verulegir
fjármunir hafa sparast, jafnvel þótt eingöngu
sé hugsað út frá því að peningarnir haldast í
landinu auk þess að vera atvinnuskapandi.
Líffæraflutningar eru einnig mjöp kostnað-
arsamur þáttur í útgjöldum TR. I raun má
segja að sjúklingur sem gengst undir líffæra-
flutning er ekki læknaður, heldur sé búið að
skipta um sjúkdóm. I stað sjúkdóms með mjög
slæmar horfur er kominn sjúkdómur með betri
horfur. Sjúklingurinn þarf að vera ævilangt á
ónæmisbælandi meðferð, gangast endurtekið
undir erfiðar rannsóknir auk þess að verða
næmari fyrir hvers kyns sýkingum. Þannig hef-
ur hver sjúklingur þurft að dveljast langdvölum
erlendis bæði meðan beðið er eftir líffæri og
eftir að aðgerð hefur verið framkvæmd. Fyrir
réttu ári var gerður samningur við Rigshospita-
let í Kaupmannahöfn um að líffæraígræðslur
(hjarta, hjarta og lungu, lungu, nýru, lifur)
yrðu framkvæmdar þar. Hluti þess samkomu-
lags var að sjúklingarnir væru sem lengst hér
heima meðan bið eftir líffæri stæði yfir og
kæmu svo sem fyrst heim eftir aðgerð. Yrði
allri eftirmeðferð hætt erlendis að því undan-
skildu að sjúklingurinn þyrfti á nýju líffæri að
halda. I framhaldi af því yrði síðan sett upp
göngudeild fyrir ígræðslusjúklinga hér heima.
Það hefur reyndar tafist nokkuð að koma
þessu í framkvæmd en útlit er fyrir að þessi
starfsemi verði komin í fullan gang snemma á
næsta ári. Það gefur auga leið að hér er um
verulegan sparnað að ræða auk þess sem mikið
hagræði er fyrir sjúklingana að þurfa ekki að
fara til eftirlits erlendis.
Hjartaskurðaðgerðir vegna meðfæddra
hjartagalla eru einnig stór liður í útgjöldum TR
og verður það væntanlega um nokkur ókomin
ár. Hér er oft um að ræða mjög sérhæfðar
aðgerðir og höfum við þá leitað til skurðlækna
með mikla reynslu í slíkri meðferð við tvo af
þekktustu barnaspítölum heims, Hospital for