Læknablaðið - 15.01.1998, Blaðsíða 52

50
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
inn í að byggja hér upp fyrir-
myndaraðstöðu fyrir rannsókn-
ir í erfða- og sameindalíffræði
og er margt spennandi í bígerð
hjá honum. Auk læknadeildar
hafa Rannsóknarráð íslands og
tækjakaupasjóður Háskólans
veitt góða styrki til tækjakaupa
en allir hafa þessir aðilar mikinn
áhuga á umfangsmeiri uppbygg-
ingu rannsókna í þeim vísindum
sem tengjast erfða- og sam-
eindalíffræði.
Vinna af þessu tagi krefst ým-
issa sérhæfðra tækja og eru þau
flest ýmist komin í gagnið eða á
leiðinni. Auk þess þarf öflugar
tölvur og góðan aðgang að net-
inu enda eru þar ýmsir upplýs-
ingabankar sem geyma meðal
annars upplýsingar um allar
DNA raðir sem til eru auk
erfðafræðilegra upplýsinga um
manninn, músina og banana-
fluguna, svo eitthvað sé nefnt.
Sótt er í þessa upplýsingabanka
daglega og oft á dag. Hér á hæð-
inni erum við auk þess í ná-
grenni við rannsóknarstofur
Agústu Guðmundsdóttur og
Sigmundar Guðbjarnasonar og
er því hér kominn kjarni vís-
indafólks sem stundar skyldar
rannsóknir. Með því skapast
náttúrlega ákveðin aðstaða þar
sem unnt er að samnýta tæki og
aðstöðu og skiptast á skoðunum
um hvernig vinna skuli að
ákveðnum verkefnum eða túlka
niðurstöður. A hæðinni fyrir
neðan er svo fyrirmyndarað-
staða og fagfólk í vefjafræði sem
ég vonast til að eiga góða sam-
vinnu við um ákveðin verk-
efni.“
Hverjir eru helstu þættirnir í
starfi rannsóknarprófessors?
„Hugmyndin með þessari
stöðu er að ýta undir umfangs-
meiri grunnrannsóknir í erfða-
fræði og á ég að sinna rannsókn-
um sjálfur og leiðbeina nem-
endum mínum í rannsóknar-
vinnu þeirra. Ég hef hins vegar
ekki kennsluskyldu. Segja má
að á síðustu 15-20 árum eða svo
hafi orðið algjör sprengja í hvers
konar rannsóknum á þessu
sviði. Sú þróun hefur einnig
verið hér á landi, þótt ekki sé
kannski hægt að tala um spreng-
ingu, en áhuginn fer vaxandi og
nú eru allmargir aðilar starfandi
á sviði erfðafræði, líftækni og
sameindalíffræði og það er víða
verið að gera ýmsa hluti sem
mönnum datt ekki í hug eða
voru óhugsandi fyrir fáum ár-
um.
Ég geri ráð fyrir að taka við
nokkrum stúdentum úr lækna-
deild, líffræði eða öðrum skyld-
um greinum, fá þeim ákveðin
verkefni til að vinna að og ýta á
allan mögulegan hátt undir að
námsmenn sem áhuga hafa á
þessum fræðum geti unnið að
áhugaverðum verkefnum, lært
vísindaleg vinnubrögð og
kynnst því ferli sem vísindin
eru.“
Líkan fyrir manna-
sjúkdóma í mús
Eiríkur segir að eftir að sú
skipan komst á í læknadeild að
stúdentar á fjórða ári skuli
stunda rannsóknarvinnu hafi
áhugi þeirra aukist fyrir vísind-
um. Sumir hafi jafnvel tekið
lengri tíma en tilskilið er í nám-
inu sjálfu til að helga sig rann-
sóknarverkefnum sínum og
jafnvel farið út í ítarlegra nám í
þeim efnum sem hann segir að
sé af hinu góða. En hvaða rann-
sóknarverkefni hefur hann
þegar sett í gang?
„í stuttu máli stunda ég rann-
sóknir á því hvernig þroska líf-
verunnar er stjórnað og nota ég
aðferðir erfðafræðinnar í vinnu
minni. Ég vinn með ákveðna
fjölskyldu stjórngena sem eru
nauðsynleg fyrir myndun ým-
issa ólíkra frumutegunda. Eitt
þessara gena sem kallað er
microphthalmia er nauðsynlegt
fyrir myndun litfrumna augna,
mastfrumna og beinátsfrumna
en allt eru þetta ólíkar frumur
með ólíkan uppruna. Það hefur
verið sýnt að breytingar í sama
geni í mönnum valda Waarden-
burgs heilkenni af gerð 2 eða
Tietz heilkenni, en þetta eru
erfðasjúkdómar sem valda lit-
frumugalla og heyrnarleysi.
Músin þjónar því sem líkan fyrir
þessa sjúkdóma í mönnum. Ný-
lega hef ég svo fundið gen sem
starfar með microphthalmia
geninu í beinátsfrumum og er
hér um mjög spennandi gen að
ræða og skemmtilegt verkefni
sem ég vonast til að geta unnið
við á komandi ári. Ég hef þegar
fengið styrk frá Rannís til að
vinna að ákveðnu verkefni sem
tengist þessu og vonast til að
geta sýnt einhvern árangur á
næsta ári þannig að framhald
verði á þeim styrk, vonandi til
þriggja ára.“
Hvernig er að taka til starfa
hérlendis eftir nám og störf í
Bandaríkjunum?
„Það er nú talsvert ólíkt -
þótt ekki væri nema fyrir það að
þar eru launin tvöföld á við það
sem hér gerist. En í Bandaríkj-
unum er löng hefð fyrir hvers
kyns rannsóknum og vísinda-
starfsemi. Almenningur fylgist
vel með því sem er að gerast hjá
háskólunum og fjármálamenn,
stjórnendur og aðrir sem sjá um
að rekstur stofnana þeirra gangi
upp vilja sjá árangur, vilja að
grunnrannnsóknir skili sér út í
þjóðfélagið. Þess vegna má
kannski segja að starf þessara
stofnana sé öllum vel sýnilegt
enda er nauðsynlegt að sem
flestir fylgist með framförum og
þróun.
Hér er auðvitað allt minna í
sniðum og ég sakna kannski
helst þess að vera ekki að vinna
á fjölmennri rannsóknarstofu í
nábýli við aðrar rannsóknar-
stofur sem vinna að skyldum
verkefnum í músinni. Hjá Nat-