Læknablaðið - 15.01.1998, Blaðsíða 59

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
57
Kristján Erlendsson
Læknar vilja stjórna sér sjálfír
Ég ætlaði að vera fræðilegur,
faktúel og tala eins og ég hefði
vit á málefninu. Eftir að hafa
borið mig saman við Pórð Harð-
arson prófessor sá ég að þar
stæði ég höllum fæti og hætti því
við það af ástæðum, sem koma
munu í ljós. Ég ætla því bara að
vera persónulegur í staðinn.
Þegar maður fer að hugleiða
fyrirbærið lækni sem stjórnanda
- og þá fyrst og fremst út frá
Erindi flutt á fundi læknaráðs
Landspítalans föstudaginn 5.
desember 1997.
Fyrirsögn og millifyrirsagnir eru
Læknablaðsins.
eigin reynsluheimi, þá vakna
hjámanninokkrarspurningar. í
fyrsta lagi, vilja læknar hafa
lækna sem stjórnendur? í prin-
sippi er svarið - já. I öðru lagi
vilja læknar hafa aðra lækna
sem stjórnendur? Ég held að
svarið sé - nei. Ef það væri -já,
þá væri eðlilegt að spyrja, vilja
þeir að þessir aðrir læknar
stjórni þeim? Par er svarið ör-
ugglega - nei.
Þá má spyrja vilja þeir að
hjúkrunarfræðingar stjórni
þeim? Svarvið þvíer-nei. Vilja
þeir að verkfræðingar stjórni
þeim? Svarið er líka - nei.
Læknar vilja einfaldlega
stjórna sér sjálfir eða að minnsta
kosti ekki að nokkrir aðrir
stjórni þeim, sem er í raun samt
ekki hið sama og að stjórna sér
sjálfur!
Pessi niðurstaða á í rauninni
ekki að þurfa að koma neinum á
óvart. Pað er eðli læknisstarfs-
ins að vinna, jafnvel ráðskast
með fólk eða eins og við viljum
frekar láta segja, leiðbeina
fólki, færa því góðar eða slæmar
fréttir, taka ákvarðanir (með
því) sem hafa oft og tíðum mjög
djúpstæð áhrif á framtíð þeirra,
jafvel áhrif á hver lifir og hver
deyr.
frh. á næstu síðu
Læknirinn, umboðs-
maður sjúklings
Hvað um framtíðina? Ég tel
að forystuhlutverki læknisins
verði ekki alvarlega ógnað að
einu tilskyldu: hann haldi áfram
að rækta persónubundið sam-
band læknis og sjúklings. Sjúk-
lingur á heimtingu á því að einn
aðili með yfirburðamenntun
læknisins sé umboðsmaður hans
og vörslumaður trúnaðarupp-
lýsinga, en ekki nefnd manna
eða þverfaglegur hópur, þótt
aðrar heilbrigðisstéttir komi að
sjálfsögðu að rannsóknum og
meðferð á ýmsum stigum. Engir
nema læknar eru færir um að
hagnýta framþróun heilbrigðis-
vísinda í þágu sjúklinga. Þetta
fjöregg læknastéttarinnar -
samband sjúklings og læknis -
þarf að varðveita með festu.
Hvers konar stéttarfélagssjón-
armið eða öfundarviðhorf mega
ekki spilla fyrir því. Raunar tel
ég að þess þáttar sé best gætt þar
sem kostir einkarekstrar hafa
fengið að þróast á einkareknum
heilsugæslustöðvum og í hóp-
starfi sérfræðinga á læknastof-
um. Ókosturinn við slíkan
einkarekstur sérfræðinga er þó
sá að hann kemur kennslu og
rannsóknum að jafnaði að
ónógu gagni. Upplýsingabylt-
ingin mun taka til allra þátta
sjúkrahússtarfsins á næstu ár-
um. Ekki mun á löngu líða áður
en allir læknar hafa tölvu sér við
hlið í samskiptum við sjúklinga.
Það verður ekki látið ráðast af
hendingu hvort læknirinn man
eftir hættulegum milliverkun-
um lyfja sem hann hyggst gefa
sjúklingi sínum. Sjálfsagt verð-
ur talið að hann fái, með leyfi
sjúklings, tafarlausan aðgang að
öllum heilsufarslegum gögnum
um hann frá öðrum sjúkrahús-
um, heimilislæknum og sér-
fræðingum. Fjarlækningar
verða stundaðar með tölvuteng-
ingum innan stofnana, innan
lanas og utan. Upplýsingaveit-
an mun auka þekkingu sjúk-
linga og réttmætar kröfur þeirra
um aukna þjónustu. Réttarfars-
leg staða lækna og annarra heil-
brigðisstarfsmanna mun verða
vandasamari og kærum og um-
kvörtunum mun fjölga. Aðferð-
ir gæðastjórnunar munu að
sjálfsögðu ryðja sér til rúms.
Árangur starfs verður metinn
og mældur og með auknu vægð-
arleysi tekið á því sem bæta
þarf.
En allar breytingar fela í sér
ný sóknarfæri og ég trúi því að
framtíðin sé björt. Sú trú bygg-
ist meðal annars á sívaxandi
styrk fræðigreinar okkar til að
bæta líðan og lengja líf skjól-
stæðinga okkar. Eftirspurn og
þrá eftir slíkum gæðum liggur
innst í eðli mannsins. Peir sem
geta miðlað slíkum gæðum
munu ævinlega skipa öndvegis-
sessinn og heilbrigðiskerfi
hverrar þjóðar. Meðan læknir-
inn (og yfirlæknirinn) hefur
hagsmuni sjúklings að leiðar-
ljósi er litlu að kvíða.