Læknablaðið - 15.05.1998, Side 27

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
389
kirtilgöngum. Markmið þessarar rannsóknar var að
bera saman þennan mun á taps á arfblendni í báð-
um æxlisgerðum. Einnig að leita að stökkbreyting-
um í E-kadheríngeni en genið er eitt af mögulegum
æxlisbæligenum á litningasvæði 16q.
Erfðamarkagreining fór fram á nokkrum litn-
ingasvæðum og borinn var saman stöðugleiki
erfðamengis í æxlum í kirtilbotnum annars vegar
og í kirtilgöngum hins vegar. Við þennan saman-
burð kom í ljós at hlutfall úrfellinga er svipað á
litningasvæðum 7q, 13q, 17q og 20q. Hlutfall úr-
fellinga er lægra í æxlum frá kirtilbotnum en í æxl-
um frá kirtilgöngum á litningasvæðum lp, 3p, 6q,
11 q og 17p og marktækt lægra á litningasvæðum
9p og 18q. A litningasvæði 16q er marktækt hærra
hlutfall úrfellinga í æxlum úr kirtilbotnum heldur
en í æxlum úr kirtilgöngum. Kortlagning úrfellinga
á litningasvæðum 16q sýnir mjög hátt hlutfall úr-
fellinga á 16q22.1 þar sem E-kadheríngenið er
staðsett. I 42 sýnum hefur E-kadheríngenið verið
skimað með tilliti til stökkbreytinga með SSCP.
Aukabönd hafa komið fram í rúmlega helmingi
sýnanna við þessa skimun eða í 26 sýnum. Hafin er
raðgreining á hluta sýnanna sem sýndu aukamynst-
ur í SSCP. I fjórum sýnum hafa greinst breytingar,
þrjár þeirra flokkast undir fjölbreytileika en ein
breyting er í splæsiseti og gæti haft áhrif á tjáningu
gensins.
Niðurstöður rannsóknarinnar virðast benda til
þess að mynstur erfðabreytinga sem leiða til
krabbameinsvaxtar geti verið mismunandi í kirtil-
botnum og kirtilgöngum. Einnig að breytingar séu
á DNA röð E-kadheríns í að minnsta kosti helmingi
æxlissýna úr kirtilbotnum. E-kadheríngenið virðist
dæmigert æxlisbæligen, það tapast vegna úrfelling-
ar á öðrum litningi og stökkbreytingar á þeim litn-
ingi sem eftir er.
E-18. Tap á erfðaefni á litningi lp í 10
gerðum krabbameina hjá mönnum
Gísli Ragnarsson, Guðný Eiríksdóttir, Valgarður
Egilsson, Sigurður Ingvarsson
Frá Rannsóknastofu Háskólans í meinafrœði og
frumulíffrœði
Tap á arfblendni (loss of heterozygosity, LOH) í
erfðaefni æxlisfrumna getur verið vísbending um
að viðkomandi litningasvæði beri æxlisbæligen.
Fjölmargar rannsóknir hafa bent til þess að fleiri en
eitt æxlisbæligen séu staðsett á styttri armi litnings
eitt.
A Rannsóknastofu Háskólans í meinafræði hefur
um árabil verið safnað æxlissýnum auk sýna af
heilbrigðum vef úr sama einstaklingi og eru þessi
lífsýni notuð í rannsókninni. Meðal annars var leit-
að að tapi á arfblendni, eða úrfellingum í arf-
blendnum sýnum, á litningi lp í 10 krabbameins-
gerðum. Notuð voru 13 „microsatellite" erfðamörk
sem ná yfir helming litnings lp, það er litnings-
bönd frá 1 p31-1 pter.
Tap á arfblendni greindist í 369 æxlum af 682
(54%) og var eftirfarandi í einstökum krabbamein-
um: maga 20/38 (53%), ristli og endaþarmi 60/109
(55%), lungum 38/63 (60%), brjóstum 145/238
(61%), legi 18/25 (72%), eggjastokkum 17/31
(55%), eistum 11/30 (37%), nýrum 22/73 (30%),
skjaldkirtli 4/13 (31%) og sarkmeinum 9/14 (64%).
Tap á arfblendni var breytilegt milli erfðamarka allt
frá 0 upp í yfir 60% í einstökum æxlisgerðum. Úr-
fellingatoppar koma fram á svæði lp36.3, lp36.1,
Ip34-p35, Ip32-p33 og 1 p31.1.
Þrír úrfellingatoppar á svæðum lp36.3, lp36.1
og lp31.1 greinast í flestum æxlisgerðum en sér-
hver æxlisgerð virðist þó hafa sitt sérstaka úrfell-
ingakort. Greint verður frá mögulegum æxlisbæli-
genum á þessum svæðum í erindinu.
E-19. Blöðruhálskirtilskrabbamein og
stökkbreytingar í p53 geni
Stefán Sigurðsson, Jón Tómasson, Steinunn Thor-
lacius, Kristrún Benediktsdóttir, Laufey Tryggva-
dóttir, Jórunn E. Eyfjörð, Eiríkur Jónsson
Frá Rannóknastofu Krabbameinsfélags Islands í
sameinda- og frumulíffrœði, Krabbameinsskrá KÍ,
Rannsóknastofu Háskólans í meinafrœði, þvag-
færaskurðdeild Sjúkrahúss Reykjavíkur
Krabbamein í blöðruhálskirtli er algengasta
krabbamein hjá íslenskum karlmönnum. Aldurs-
staðlað nýgengi var 63,6 á 100.000 íbúa 1990-
1994. Helsta vandamál við meðhöndlun sjúklinga
með staðbundið krabbamein í blöðruhálskirtli er
hve erfitt er að segja til um hvaða sjúklingur sé lík-
legur til þess að fá skæðan sjúkdóm sem æskilegt
væri að meðhöndla strax. Flestar rannsóknir hafa
sýnt fram á að stökkbreytingar í krabbameinsbæli-
geninu p53 eru frekar sjaldgæfar í blöðruhálskirt-
ilskrabbameini en mikilvægi þeirra í æxlismyndun-
inni er ekki þekkt. Markmið rannsóknarinnar var
að kanna tíðni og mikilvægi stökkbreytinga í p53 í
blöðruhálskirtilskrabbameinsæxlum. Eitt hundrað
fimmtíu og tveir einstaklingar greindust með
krabbamein í blöðruhálskirtli á tveggja ára tímabili.
DNA úr æxlum til stökkbreytigreiningar voru til
fyrir 111 af þessum einstaklingum. Tengsl stökk-
breytinga við Gleason gráðun og stig við greiningu
ásamt lifun sjúklinganna voru athugaðar. Fjölþátta
Cox greining var notuð til að meta mikilvægi p53
stökkbreytinga með tilliti til lifunar.
Af 111 einstaklingum sem greindust með krabba-
mein í blöðruhálskirtli yfir tveggja ára tímabil voru
13 með stökkbreytingu í p53 eða 11,7%. Þeir ein-
staklingar sem höfðu stökkbreytingu í p53 höfðu
tölfræðilega styttri lifun en þeir sem ekki höfðu