Læknablaðið - 15.01.1999, Qupperneq 25

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
21
Samverkandi sjúkdómar (comorbid factors)
hafa veruleg áhrif á langtímaárangur skilunar-
meðferðar (22). Má þar nefna hjarta- og æða-
sjúkdóma, sykursýki og lungnateppu. Aldraðir
skilunarsjúklingar eru margir haldnir slíkum
sjúkdómum og hafa rannsóknir sýnt mun lakari
lifun þeirra. Sjúklingum sem fengu ígrætt nýra
vegnaði mun betur en þeim sem fengu skilun-
armeðferð. Að einhverju leyti kann þessi mun-
ur að skýrast af vali sjúklinga í ígræðslu þar
sem yngri og hraustari sjúklingar eru fremur
teknir í þá meðferð. Skilunarsjúklingar með
alvarlega sjúkdóma í öðrum líffærakerfum og
mikla skurðáhættu eru yfirleitt ekki teknir til
nýrnaígræðslu. Margar rannsóknir sem taka til-
lit til þessara þátta hafa sýnt að lifun sjúklinga
sem fá ígrætt nýra er betri en þeirra sem fá skil-
unarmeðferð og hefur munurinn farið vaxandi
á síðustu árum (23). Það skýrist án efa af betri
ónæmisbælandi meðferð eftir tilkomu cýkló-
sporíns og betri almennri meðferð, einkum
fyrst eftir aðgerð. Rannsóknir hafa einnig sýnt
betri lífsgæði hjá sjúklingum með ígrætt nýra
(24).
Niðurstöður okkar sýna að árangur af nýrna-
ígræðslum er sambærilegur við það sem gerist
meðal nágrannaþjóða. Arangur hefur batnað
verulega og skýrist það af vaxandi hlutdeild lif-
andi gjafa og tilkomu cýklósporíns. Sú stað-
reynd að ígræðsluaðgerðin er framkvæmd er-
lendis virðist ekki hafa haft neikvæð áhrif á
aðgengi að þessari meðferð og árangur hennar.
Lifun nýrnagræðlinga fer batnandi frá einum
áratugi til annars. Ekki ná þær breytingar samt
marktækni. Batnandi lifun endurspeglar eink-
um vaxandi hlut ígræðslna úr lifandi gjöfum
enda er lifun græðlinga úr þeim miklu betri en
úr nágjöfum. Lifun nýrnagræðlinga eftir til-
komu cýklósporíns batnaði mikið og marktækt
en ekki verður greint að hve miklu leyti það er
vegna tilkomu hins nýja lyfs eða vegna fjölg-
unar ígræðslna úr lifandi gjöfum. Fimm ára
græðlingslifun er ámóta hér og í Svíþjóð en þar
var hún 80,8% fyrir fyrsta græðling árin 1991-
1997 (12). Lifun nýrna úr lifandi gjöfum var
88,2% sem er nokkru lakara en hér og lifun
nýrna úr nágjöfum 77,6% sem er mun betra en
55% lifun slíkra græðlinga hérlendis á síðasta
áratugi. I Danmörku var fimm ára lifun 1990-
1997 fyrir alla græðlinga 61,4%, græðlinga frá
lifandi gjöfum 67% og nágjöfum 60% (11).
Nauðsynlegt er að leita orsaka lélegrar lifunar
græðlinga úr nágjöfum. Sjúklingar sem þiggja
nánýru eru eldri og hugsanlega veikari en ann-
ars staðar. Þá er mögulegt að gæði nágjafa-
nýma sem bjóðast í íslenska sjúklinga séu lé-
legri en skyldi eða að meðferð og eftirliti hér
heima sé ábótavant.
Nærri lætur að nýgengi og algengi í meðferð
lokastigsnýrnabilunar hafi tvöfaldast með
hverjum áratugi síðan slrk meðferð hófst hér-
lendis. Hvort tveggja er þó mun lægra en gerist
á öðrum Norðurlöndum. Meðalaldur sjúklinga
sem byrja í meðferð fer vaxandi en liggur þó
enn undir meðalaldri í nágrannalöndum. Meta
þarf hvort það stafar af lægri tíðni sjúkdómsins
í elstu aldurshópum eða hvort færri öldruðum
er boðin meðferð hér. Lágt nýgengi í meðferð
við lokastigsnýrnabilun vegna gauklabólgu og
sykursýkinýrnameins á Islandi er vert frekari
rannsókna. Helmingur sjúklinga sem hefja hér
meðferð við lokastigsnýrnabilun fær ígræðslu
og á Norðurlöndum er einungis Noregur með
hærri ígræðslutíðni. Hlutfall ígræddra nýrna úr
lifandi gjöfum er hér hærra en þekkist annars
staðar og er það vel ef litið er til mun betri lif-
unar slíkra nýrna en nýrna úr nágjöfum. Fimm
ára lifun sjúklinga og nýrnagræðlinga á íslandi
er sambærileg við það sem gerist meðal ná-
grannaþjóða. Leggja ber áherslu á að þeir sem
ekki eiga kost á nýra úr lifandi gjöfum fái
ígrætt nánýra og meta þarf hvort ekki má fjölga
ígræðslum í eldri sjúklinga. Árangur meðferðar
við lokastigsnýrnabilun er síst lakari hér en í
nágrannalöndum. Lág tíðni lokastigsnýrnabil-
unar hér á landi ætti að vera hvatning til að gera
meðferð hennar með því besta sem þekkist.
HEIMILDIR
1. Pastan S, Bailey J. Dialysis Therapy. N Engl J Med 1998;
338: 1428-37.
2. Held P, Levin N, Bovbjerg R, Pauly M, Diamond L.
Mortality and duration of hemodialysis treatment. JAMA
1991;265:871-5.
3. Eschbach J, Egrie J, Downing M, Browne J, Adamson J.
Correction of the anemia of end-stage renal disease with
recombinant human erythropoietin: results of a combined
Phase I and II clinical trial. N Engl J Med 1987; 316: 73-8.
4. Eschbach J, Abdulhadi M, Browne J, al e. Recombinant
human erythropoietin in anaemic patients with end-stage
renal disease: results of a Phase III multicenter clinical trial.
Ann Intem Med 1989; 111: 992-1000.
5. Kahan BD. Cyclosporine. N Engl J Med 1989; 321: 1725-38.
6. Suthanthiran M, Strom TB. Renal Transplantation. N Engl J
Med 1994; 331:365-76.
7. Renal Data System. USRDS 1998 annual data report.
Bethesda, MD: National Institute of Diabetes and Digestive
and Kidney Diseases 1998.
8. Finnish Registry for Kidney diseases. Report for 1996.
Helsinki: Finnish Registry for Kidney diseases 1997.
9. Kjellstrand C. Giving life-Giving death. Acta Med Scand
1988; 725/Suppl.: 1-88.