Læknablaðið - 15.12.1999, Blaðsíða 55

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
985
dauðsfallinu, þó það sé ekki víst. Þetta eru
flokkar II, VI og VIII, en hér á landi eru aðeins
12% burðarmálsdauðatilfella í þeim hópum. Til
samanburðar sýndu Langhoff-Roos og sam-
starfsmenn, sem notuðu sömu flokkun árið
1991, að 21,2% tilfella í Danmörku og 15% til-
fella í Svíþjóð komu úr þessum flokkum (11).
í flokki II (andvana fæðing vaxtarskerts ein-
bura eftir 28 vikna meðgöngu eða lengri) voru
16 börn (10,1%) en flestum þessum dauðsföll-
um mætti forða með árvekni í mæðravernd og
bættri fósturgreiningu. Einungis dóu þrjú böm
í fæðingu (flokkur VI) á fimm ára tímabilinu.
Þess ber þó að geta að nokkur börn fæddust
nánast lífvana vegna alvarlegrar fósturköfnunar
í fæðingu, voru lífguð við en dóu innan viku.
Þau falla því í flokk XI, sem taldi alls fimm
börn. Ekkert barn var í flokki VIII (dauðsfall
fyrirbura innan við 34 vikna meðgöngu og
Apgar stig 7 eða meira eftir fimm mínútur),
sem er þriðji flokkurinn þar sem hugsanlegt er
að afstýra dauðsfalli.
Stærsti hópurinn ev flokkur III, andvana fæð-
ing eftir 28 vikna meðgöngu eða meira. Þar
voru 44 böm sem hvorki vom vansköpuð né
vaxtarskert og hefðu vegna meðgöngulengdar
átt góða möguleika á að lifa, hefðu þau fæðst
lifandi. Þess dauðsföll voru annað hvort óút-
skýrð eða vegna „slyss“ svo sem klemmu á
naflastreng eða fylgjuloss án annarra áhættu-
þátta. Mjög erfitt eða illmögulegt er að sjá fyrir
og afstýra þessum dauðsföllum, að minnsta
kosti með þeim aðferðum sem við búum yfir nú.
Flokkur IV (andvana fæðing einbura fyrir 28
vikna meðgöngu) taldi 21 barn.
í nágrannalöndum okkar eru þessar fæðingar
taldar til fósturláta og var svo gert hérlendis þar
til nýlega (1994). Erfitt er einnig að afstýra
þessum dauðsföllum, til dæmis getur verið tor-
velt að greina vandamál eins og vaxtarskerð-
ingu svo snemma. Auk þess er oft tvíbent að
ljúka meðgöngu svo snemma þó svo að áhættu-
þættir greinist. Þetta hefur þó verið að breytast
ört með bættum lífslíkum fyrirbura og er því
full ástæða til að skrá og rannsaka þessi dauðs-
föll. Athyglisvert er að nær helmingur allra
burðarmálsdauðatilfella (41,1%) töldust til
ofangreindra tveggja „illviðráðanlegra“ flokka
(III og IV).
Síðastnefndi flokkur andvana fæðinga voru
fjölburar, flokkur V. Flest börnin dóu vegna
fylgjuvandamála sem eru oftast afleiðing fjöl-
burameðgöngu, ýmist vegna óeðlilegra æða-
tengsla í fylgju (twin-to-twin transfusion) eða
vaxtarskerðingar (disconcordant twins).
Flokkur XII eru dauðsföll nýbura fyrir 28
vikna meðgöngu. Tveir þriðju þeirra barna sem
dóu á fyrstu viku voru í þessum hópi, það er 29
af 44 börnum (65%). Flest þessara barna voru
ekki lífvænleg (meðganga innan við 24 vikur)
og endurlífgun því ekki reynd. Mjög fá börn
voru í öðrum flokkum barna sem dóu í fyrstu
viku, það er VIII-XI (15 börn alls í fjórum
flokkum), nema í flokki I (meðfæddir gallar).
Þrettán börn með fósturgalla dóu á fyrstu viku
og eitt fæddist andvana. Flestir gallarnir
greindust ekki fyrr en við fæðingu en í tveimur
tilvikum hafði fósturgallinn greinst á með-
göngu. Flokkur I er þó miklu minni hér (8,9%)
en var árið 1991 í Svíþjóð (22,8%) og Dan-
mörku (25,2%) (11). Þetta má eflaust að mestu
leyti þakka betri fósturgreiningu víðast hvar á
landinu.
Þó að burðarmálsdauði á Islandi sé með því
allra lægsta sem þekkist er samt nauðsynlegt að
þeir sem vinna að mæðravernd, fæðingum og
umönnun nýbura haldi vöku sinni. Nauðsyn-
legt er að gera sér grein fyrir hvaða hópa barna
við missum til þess að geta markvisst bætt
þjónustuna við barnshafandi konur og börn
þeirra og þar með árangurinn. Hin nýja flokk-
unaraðferð kemur þar að góðum notum og auð-
veldar samanburð á milli samfélaga og innan
hvers samfélags á mismunandi tímum. Ahuga-
vert yrði að beita flokkuninni áfram á næstu öld
og sjá þannig hvemig okkur miðar.
Þakkir
Sérstakar þakkir fá Jóhann Heiðar Jóhanns-
son sérfræðingur í meinafræði og Guðrún
Garðarsdóttir ritari fæðingarskráningarinnar.
HEIMILDIR
1. Snædal G, Biering G, Sigvaldason H. Fæðingar á íslandi
1972-81. 2. grein. Burðarmálsdauði. Læknablaðið 1982;
68: 303-4.
2. Biering G, Snædal G, Sigvaldason H, Ragnarsson J, Geirs-
son RT . Size at birth in Iceland. Acta Paediatr Scand 1985;
Suppl. 319: 68-73.
3. NOMESCO. Births and infant mortality in the Nordic
countries. Copenhagen: Nordic Medico-Statistical Com-
mittee (NOMESKO); 1993: 39.
4. WHO. Intemational Statistical Classification of Diseases
and Related Health Problems. Tenth Revision. Geneva:
WHO; 1993 (2): 129-34.
5. Wigglesworth JS. Monitoring perinatal mortality - a patho-
logical approach. Lancet 1980; ii: 684-6.
6. Cole SK, Hey EN, Thomson AM. Classifying perinatal
death; an obstetric approach. Br J Obstet Gynaecol 1986;
93: 1204-12.