Læknablaðið : fylgirit - 01.08.1978, Blaðsíða 20

18
hryggjai'liðagatið (foi'amen intei'-
vertebrale).
2) Liðbogarót þrýsti á rót.
3) Liðtindur (processus ai'ticularis)
þrýsti á rót.
4) Þrengsli í mænugangi, m.a. orsökuð
af beingarði (osteophyt), á brún
hryggjai'liðs
5) Þófakjarni hafði pressast út úr þófa
utan við liðgat.
í 18 tilfellum fannst ekkert og voru
þær aðgerðir flestar gerðar áður en hann
hóf eins gagngera leit að rótarþrýstingi
eins og síðar varð.
Til viðbótar má nefna þrengt liðgat og
stóra rótai'bláæð, sem fyllir út í gatið.
Þrýsting á taug má oftast nær greina
við skoðun. Ber þá hæst verkinn, en ekki
er hann einhlítur til greiningar því fleira
getur valdið líkum verkjum og skal ekki
annað nefnt hér en blóðrásartruflanir í
ganglim. Hafi þrýstingur staðið nokkurn
tíma minnkar leiðni í tauginni. Kemur það
fram sem skyntruflanir á húð, minnkun á
vöðvakrafti og daufari sinaviðbrögð. Sé
vandlega skoðað og boi'nir saman ganglim-
ir, má langoftast greina þrýsting með skoð-
un einni saman. En ekki verður af henni
ráðið hvað veldur þrýstingnum. Af þeim
sökum hafa menn leitað annarra ráða til
þess að finna hvar þi'ýstingurinn er eða
hvort um hann sé að ræða. Er þá langoft-
ast leitað á náðir myelographiu, annað-
hvort með Pantopaque og líkum efnum
eða vatnsleysanlegum skuggagjöfum. Hafa
vatnslevsanlegu efnin rutt sér mjög til
rúms á Norðurlöndum, en verið lítt eða
ekki notuð í Bandaríkjunum, svo mér sé
kunnugt.
Ekki getur m.velographia sýnt annað en
fyi'irferðaraukningu og er sú fyrirferð að
vísu langoftast þófahlaup í neðsta hluta
lendahryggjar. Miög er misjafnt hve menn
telja þessa rannsókn örugga. Hefi ég heyrt,
að vatnsleysanleg efni gefi rétt svar í 99%
tilfella. Þykir mér það æði ríflegt, ekki
sist ef litið er á reynslu Macnab11 af þófa-
hiauoi og þrýstingi á taugarót, en aðrir
segja myelographiu gefa rétt svar frá 67%
til 92% (Ford & Key1), og svíkur hún raun-
ar á báða vegu, bæði að þófahlaup sést
þar, sem það finnst ekki við aðgei'ð og
ekkert sést þar, sem aðgerð leiðir það i
ljós.
Nú er myelographia ekki öldungis
hættulaus. Þó geislalæknar og taugalæknar
flestir telja hana saklausa, þá hefur verið
lýst skúmsbólgu (arachnoiditis) og jafnvei
þverlömun eftir þá rannsókn (Smith &
Brown13, Hurteau & al.8 og Howland &
al.T). Og sjálfum er mér í minni, svo fersku,
eftir aldai'þriðjung, útlit á mænutagli
(cauda equina) eftir joðmyelographiu, að
ég hefi haft beyg af því alla tíð síðan að
spýta ertandi efni inn í mænusekk. Hefi
ég því aldrei notað myelographiu til grein-
ingar á þjótaugaverk, nema að grunur hafi
leikið á, að um æxli væri að ræða.
Fyrir nærri þremur áratugum var byrj-
að á annarri aðferð til þess að gera sér
hugmynd um hryggþófa og þá sérstaklega
kjai'nann (nucleus pulposus). Var það
sænskur maður, Lindblom8 10, sem tók upp
á að spýta skuggaefni inn í þófann.
Ekki hefur þessi rannsóknaraðfei'ð náð
almennri útbreiðslu, en þó liggja fyrir frá-
sagnir af henni bæði með (Massie &
Stevens1-) og móti (Holt°).
Massie segir: ,,It was concluded that
discography is highly informative and that
it provides the surgeon with confidence in
the knowledge of existing lesions not
otherwise obtainable".
Iiolt gerði discographiu á 30 sjálfboða-
liðum í fangelsi á aldrinum 21 til 41 árs
og hafði enginn af þeim kvartað um bak-
verk. Hann fann hröi'nunarbi’eytingar í
hi'yggþófa hjá 37 af hundraði af þeim og
fannst þá ekki mikið til um þessa aðferð
til þess að greina orsakir mjóbaksverkjar.
Víst er það, að ekki er allur vandi leystur
með discographiu. En þeir sem nota hana
telja hana gott hjálparmeðal (Goldner2,
Wiltse17 og Nordby14) og þó fleiri þófar
sýni hrörnunarbreytingar en þeir, sem
gefa einkenni, þá er hitt talið víst, að ef
kjarni er eðlilegur þá er ekki um að ræða
hlaup frá honum eða þrýsting. Og fyrir
þá, sem fást við chemonucleolysis er disco-
graphia ómissandi.
Sumarið 1974 fylgdist ég um tíma með
þeim aðgerðum hjá Dr. Huddlestone á1
Massachusetts General Hospital í Boston
Þær voru þar á tilraunastigi og chymopa-
pain ekki á mai'kaðnum. Veit ég ekki hvoi't