Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1994, Blaðsíða 23

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 25
21
I AUGASKEMMDIR OG HJARTASJUKDÓMUR
HJÁ INSÚLÍNHÁÐUM SYKURSJÚKUM
Gisli Ólatsson. Ragnar Daniclscn, Ástráður B
HrciAarsson. Göngudcild sykursjúkra og hllækningadcild
Landspítalans, Rcykjavík.
Inngangur: Á undanlornum árum hafa brcytingar í
ósjálfráða taugakcrfinu \ ið sykursýki notið vaxandi
athygli lækna, scrlcga cl'tir að rannsóknir hafa sýnl að
slíkar brcytingar gcta hafl afdrifarfkar aflciðingar fyrir
sjúklingana m.a. mcð aukinni hætlu á skyndidauða. Fram
hal'a komið nákvæmar rannsóknaraðfcrðir scm auðvclda
kortlagningu brcjtinganna hjá hinum sykursjúku. Hcr á
landi hafa vcrið gcrða ítarlegar rannsóknir á fylgikvillum
sykursýkinnar cr lúta að skcmmdum á augum og nýrum
cn litlar scm cngar rannsóknir hafa átt sér stað á þcim
þáttum cr varða skcmmdir í taugakcrfi þcssara sjúklinga.
Tilgangurinn mcð rannsókninni var að mcta úlbrciðslu
skaða í ósjálfráða laugakcrlinu hjá íslcnskum sjúklingum
mcð insúlínháða sykursýki og að kanna lcngsl
taugaskaðans við aðra fylgikvilla sykursýki svo og að
mcta áhnf blóðsykurstjórnunar og sjúkdómslcngdar.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var gcrð á 41 karli
18-50 ára mcð insúlínháða sykursýki, án sögu um hjarta-
cða æðasjúkdóma, ásamt 18 hcilbrigðum í
\ iðmiðunarhópi Gcrð voru próf til mats á ósjálfráða
laugakcrlinu mcð lölvulækni skv. forskrift Ewings:
brcytingar á hjartslætti við djúpöndun, Valsalva próf og
upprctta stöðu; og blóðþrýstingssvcillur mældar við
slöðubrcylingu og handgrip. Títnngsskynjun var mæld
mcð stöðluðu mælitæki (Biolhcsiomctcr) og
árcynsluprólað skv. forskrift Brucc. Blóð- og
þvagrannsóknir til könnunar á nýrnastarfscmi og
E 11
blóðsykurstjórnun voru gcrðar. Sykursjúkum var skipt í 3
hópa el'tir lcngd sjúkdómsins; <7 ár, >7 ár cn <15 ár og
loks >15 ár.
Niðurstöður: Sjkursjúkir höfðu hærri tíðni ócðlilcgrar
svörunar í ósjálfráða taugakcrfinu cn viðmiðunarhópurinn
(39 á móti 6%, p<0,01). Tíðni brcytinga jókst mcð
sjúkdómslcngd (<7 ár, 8%; >7 ár cn <15 ár, 43%; >15 ár,
60%; p<0,()5) og mcð slæmri blóðsjkurstjórnun (hærra
HbAl) (p<0,05). Sjkursjúkir mcð brcytingar í ósjálfráða
taugakcrfinu voru yngri við grciningu (I7±9 á móli 24±7
ár, p<0,05), höfðu haft sykursýki lcngur (19±10 á móli
9±6 ár, p<0,05), hiifðu hærri líðni augnbotnaskcmmda
(56 á móti 7%, p<0,05) og cinkcnna Irá ósjálfráða
laugakerfinu (56 á móti 7%, p<0,05). Titringsskynjun
vcrsnaði mcð aukinni lcngd sykursýkinnar (p<0,05).
Sama gilti fyrir stigun á hcildarskcmmdum í taugakcrli,
augum og nýrum (p<0,(X)l), cr cinnig jukusl við slæma
blóðsykurstjórnun (p<0,0l) f árcynsluprófí gcngu
sykursjúkir skcmur cn \ iðmiðunarhópur á traðkmjllu
(p<0,01) Einn sjúklinganna var mcð jákvætt árcynslupróf
án cinkcnna og rcyndist hal'a útbrciddan kransæðasjúkdóm
við hjartaþræðingu.
Ályktun: Niðursliiður rannsóknarinnar sýna að
insúlínháðir sykursjúkir cru oft mcð óeðlilcga starfscmi í
ósjálfráða og úllæga taugakcrfinu, jafnvcl þó þcir scu
cinkcnnalausir Taugabrcylingar aukast mcð lcngd
sykursýkinnar og við slæma blóðsykurstjórnun.
ÁHRIF HÆKKAÐS BLÓÐSYKURS OG INSÚLfNS ™in' “ám* sykurlausn og blóðsykri haldið stöðugum við
Á HREYFINGAR í MAGA OG SMÁGIRNI 5 mmol/1. t
Einar S. Björnsson, Bjöm Elíasson, Stig Attvall, Vaidas
Urbanavicius, Ulf Smith, Hasse Abrahamsson.
Meltingarlækninga- og sykursýkideild, lyflækningadeild,
Sahlgrenska sjúkra-húsið, Gautaborg, Svíþjóð.
Sjúklingar með sykursýki hafa oft einkenni um starfrænar
meltingartruflanir. Nýlegar rannsóknir hafa sýnt að
hækkaður blóðsykur seinkar magatæmingu og hefur áhrif
á samdrætti í antrum hluta maga og pylorus en áhrif á
hreyfingar í smágimi em lítið þekkt. Einnig hefur áhrifum
á magahreyfingar af samtimis hækkun á insúlíni við háan
blóðsykur verið gefinn lítinn gaumur. Tilgangur
rannsóknarinnar var að meta áhrif af hækkuðum blóðsykri
á hreyfingar í maga og smágimi og einnig af
insúlínhældkun við eðlilegt magn blóðsykurs (blóðsykri
haldið stöðugum með svokallaðri clamping aðferð).
Sjö og átta friskir einstaklingar tóku þátt í
þrýstingsmælingu með þrýstingskateter. Þessi átta
strengja þrýstingskateter sem mældi samdrætti í maga og
smágimi var staðsettur með gegnumlýsingu með þtjá
mælipunkta í antmm, þtjá í efri hluta skeifugamar, einn í
neðri hluta skeifugamar og einn í effi hluta jejunum.
Rannsóknin var fyrst gerð á fastandi einstaklingum, fyrir
og eftir hækkaðan blóðsykur með 20% sykurlausn í æð i
90 mín, með blóðsykur 15 mmól/1. Insúlínhækkun i blóði
við eðlilega blóðsykursþéttni var við annað tilfelli komið
á með því aðgefa skammvirkandi insúlín sem dreypilyf í
æð (Actrapid® Novo Nordisk) með 0,7 mU/kg/mín í 120
Hreyfíngarstuðull (Motility index) var mældur í seinni
hluta fasa II (af MMC) við föstuaðstæður fyrir og eftir
áðumefhd dreypilyf. Magatæming var einnig mæld við
hátt insúlín (blóðsykur 5 mmól/1) eftir máltíð með
scintigrafiu (99m Tc ísótóp merkt fæða).
Við háan blóðsykur minnkaði hreyfingarstuðull á öllum
mælisvæðum borið saman við eðlilegan blóðsykur, í
antmrn hluta maga var minnkunin 60% (p=0,01), í efri
hluta skeifugamar 36% (p=0,03), neðri hluta skeifugamar
41% (p=0,04) og í efri hluta jejunum 59% minnkun
(p=0,006). Insúlínhækkun ein og sér olli samsvarandi
minnkun um 48% í antmm (p=0,03), effi hluta
skeifugamar 46% (p=0,01), neðri hluta skeifugamar 37%
(p=0,03) og í effi hluta jejunum um 25% (p=0,04). Hjá
flestum einstaklinganna jókst hreyfingarstuðull eftir að
insúlíndreypilyfið var stöðvað. Blóðvökvainsúlín var
4,8 0,5 mU/1 fyrir og 45,5 4,1 mU/1 eftir 90 mín, sem ekki
var marktækur munur miðað við þá tilraun sem gerð var
við háan blóðsykur. Magatæmingin var að meðaltali 38%
hægari við hátt insúlín miðað við samanburðaraðstæður
þegar einstaklingamir fengu saltvatn í æð (p<0,05).
Hár blóðsykur hemur ekki einungis hreyfingar í maga
heldur einnig í smágimi. Hátt insúlín eitt og sér hemur á
sama hátt hreyfingar í maga og smágimi og miðlar, a.m.k.
að hluta til áhrifum minnkandi hreyfinga af völdum hás
blóðsykurs. Þessa þætti ber að hafa í huga við mat á
sjúklingum með sykursýki sem grunaðir em um
starffænar meltingartmflanir.