Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1994, Side 42

38
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 25
Portæðarháþrýstingur vegna
45 A-V fistils eftir magaaðgerð.
Tómas Guðbjartsson, Tómas Jónsson, Sigurður V.
Sigurjónsson, Einar Oddsson, Jónas Magnússon.
Handlœkninga lyfja- og röntgendeild Landspítala.
Lœknadeild Háskóla Islands.
74 ára maður var lagður inn á bráðamóttöku
Lsp. vegna 2ja vikna sögu um dreifða
kviðverki og þaninn kvið. Auk þess var
nokkurra mánaða saga um vaxandi mæði við
áreynslu. 32 árum áður hafði hann gengist
undir hlutabrottnám á maga (Bl) vegna
skeifugarnasárs. Að öðru leyti var hann
hraustur.
Við komu var sjúklingur þjáður af verkjum
en lífsmörk eðlileg. Kviður var verulega
þaninn og dreifð þreifieymsli auk skiftideyfu
til staðar. Blóðrannsóknir voru eðlilegar nema
lifrarhvatar sem voru vægt hækkaðir.
Yfirlitsmynd af kviðarholi sýndi vökvasöfnun
sem reyndist ljósgulleitur vökvi við kviðar-
holsástungu (transudat). Á tölvusneiðmynd
reyndist portæð (v. portae) óeðlilega víð með
hröðu hvirfilstraumsflæði samkvæmt
ómskoðun. Æðamyndataka af slagæðum til
maga sýndi A-V fistil milli a. og v. gastrica
sin. með flæði yfir í portæð. Milta og lifur
reyndust ekki stækkuð og ekki sáust merki um
æðahnúta við vélindaspeglun.
Hnýtt var fyrir fistilinn í opinni aðgerð og
tæmdir út 6 1 af kviðarholsvökva. Einnig var
tekið lifrarsýni sem ekki sýndi merki um
skorpulifur. Þrýstingur í portæð mældist 41
mm H2O áður en fistlinum var lokað en 14 mm
H2O eftir lokun. Útfall hjarta hélst óbreytt
fyrir og eftir lokun. Tæpu hálfu ári frá aðgerð
lætur sjúklingur vel af sér og nýleg ómskoðun
sýndi engin merki um opna A-V fistulu.
A-V portæðarfistlar eru mjög sjaldgæfir.
Þeir sjást oftast eftir áverka eða rof á
slagæðagúlum en geta verið meðfæddir eða án
þekktra orsaka. Áður hefur verið lýst 17
tilfellum af A-V portæðarfistlum eftir
magaaðgerðir. Sjúklingarnir greinast oftast í
kjölfar hækkaðs þrýstings í portakerfi
(æðahnútar í vélinda, ascites) og vegna
kviðverkja eða niðurgangs. Hægt er að loka
fistlunum með opinni aðgerð eins og gert var í
þessu tilfelli en stundum kemur til greina að
loka þeim með svokallaðri emboliseringu.
HEILAIGERÐIR
Árni .lóhannesson. Helga Erlendsdóttir og
Sigurður Guðmundsson. Lyíja- og Sýkladeild
Borgarspítala og Háskóli íslands.
Inngangur: Heilaígerð er alvarlegur sjúkdómur
sem þarfnast skjótrar greiningar og meðferðar.
Hann hefur ekki verið kannaður hérlendis og því
var ráðist í þessa rannsókn. Tilgangurinn var að
kanna algengi, sjúkdómsmyndun, einkenni, gang,
meðferð og afdrif sjúklinga. Einnig átti að kanna,
í músum, sýkingarhæfni Streptococcus milleri
sem var ræktaður úr heilaígerö.
Efiiiviður og aðferðir: 1) Leitað var að
sjúklingum sem greinst höfðu með ígerð innan
basts á tímabllinu 1. jan 1980-1. jan 1994. Leitað
var í sjúklingabókhaldi Borgarspítalans og
Landspítalans, röntgenskrám og ræktunarsvörum
sýkladeildar Borgarspítalans og krufninga-
skýrslum Rannsóknarstofu Háskóla íslands í
meinafræði. 2) Gerðar voru sýkingarhæfni
tilraunir með S. milleri í eðlilegum og ónæmis-
bældum músum.
Niðurstöður: 1) Fjöldi sjúklinga með heilaígerð
var 21, nýgengi 6,0 10'6/ár. Orsakir ígerða voru
þekktar hjá 15 einstaklingum, hjá flestum hinna
fékkst ekki sýni til ræktunar. Streptococcus var
algengastur, 6 tUfelli, þar af S. milleri 3 tilfelli.
Sýkingin var oftast upprunnin frá skútabólgu (5
tilfelh) og frá lungnasýkingu (3 tilfelli).
ígerðimar voru oftast í ennishjama, því næst
gagnauga og hvirfilhjama og loks hnakkahjama.
Algengustu einkenni vom höfuðverkur (17 sj.
81%), hiti (14 sj. 82%) og krampar (11 sj. 52%).
Meðferð: 13 (62%) sjúklinga gengust undir skurð-
aðgerð og var skolað úr ígerðinni hjá flestum (8 sj.
38%). Algengasta lyfjameðferð var klóramfeníkól
með penicillíni eða ampicnllíni og var sú meðferð
hin fyrsta hjá 7 (33%) sjúklingum. Alls létust 4
(19%) af völdum sýkingarinnar en 11 (52%) náðu
fúllum bata. 5 (24%) hlutu vægar afleiðingar sem
hafa ekki áhrif á daglegt líf en 1 (5%) alvarlegar
afleiðingar með áhrif á daglegt líf. Horfur sjúk-
linga tengdust skori á Glasgow coma scale við
greiningu. Þeir sem lifðu án afleiðinga fengu
a.m.t 14,4±0,9. Þeir sem létust fengu 7,5±5,3 og
þeir sem lifðu með afleidingum fengu 13,5±1,5. 2)
Við sýkingarhæfni tilraunimar kom í ljós að S.
milleri óx hvorki í vöðva ónæmisbældra músa, né
deyddi eðlilegar mýs við drápshæfiiipróf.
Ályktun: Niðurstöður em í samræmi við sam-
bærilegar rannsóknir. Það vekur þó athygh að S.
milleri sem þekktur er fyrir að valda afinörkuðum
graftarígerðum í mönnum virðist ekki geta sýkt
mýs. Þetta vekur því upp spumingar varðandi
gildi dýratilrauna og hversu mikið heimfæra má
niðurstöður slíkra tilrauna yfir á menn.