Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1994, Blaðsíða 43

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 25
39
NOTKUN SÝKLALYFJA Á LANDSPÍTALA.
Arnar Þ. Guðiónsson. Karl G. Kristinsson, og
Sigurður Guðmundsson. Háskóli Islands,
lyfjadeild og sýkladeild Landspítala, Reykjavík.
Inngangur. Um 20-25% lyfjakostnaðar apóteka
stærri sjúkrahúsa hérlendis er vegna sýklalyfja.
Rannsóknir frá nálægum löndum benda til að um
40-70% sýklalyfjaávísana á stærri kennslu-
sjúkrahúsum sé ábótavant. Litlar upplýsingar
liggja fyrir um hvemig þessu er háttað hérlendis.
Við könnuðum því ávísanir á sýklalyf um 4 vikna
skeið á ýmsum deildum Landspítala.
Aðferðir. Efniviður var útskrifaðir sjúklingar á
lyflækninga-, handlækninga-, krabbameins- og
kvennadeild Landspítalans, að undanskildum
fæðinga- og meðgöngudeild á tímabilinu 21. mars
til 6. maí 1994. Innlagðir sjúklingar voru greindir
skv. sjúklingabókhaldi spítalans. Einn höfunda
(AÞG) fylgdist með þeim rannsóknartímann og
skráði upplýsingar sem að rannsókninni lutu við
útskrift. Þannig hafði rannsóknin sjálf engin
áhrif á val meðferðar. Auk aldurs og kyns voru
skráðir fyrri sjúkdómar, ábending sýkla-
lyfjameðferðar (þ.á.m. meðferð eða vöm), val lyfs,
skammtur, hvort og hvaða ræktunarsýna var
aflað fyrir meðferð, lengd meðferðar, lyfja-
breytingar, eftirlit, o.s.frv. Metið var hversu
viðeigandi meðferðin var. Upplýsingar voru
færðar á tölvuforrit, en persónuupplýsingum eytt
áður. Rannsóknin var samþykkt af siðanefnd.
Niðurstöður. Á rannsóknartímabilinu útskrif- E 4
uðust u.þ.b. 540 sj. á deildunum sem til athugun-
ar vom. Af þeim fengu um 180 (33%) sýklalyf, og
hefur verið unnið úr upplýsingum um 80 (44%)
þeirra, þegar þetta er ritað. Lyf í meðferðarskyni
fengu 54 (68%), 17 (21%) í varnarskyni vegna
skurðaðgerðar og hvorutveggja 9 (11%). Helstu
ástæður vamarmeðferðar vom: kransæðaaðgerðir
10 (38%), bæklunaraðgerðir 4 (15%). Algengustu
sjúkdómar meðhöndlaðir með sýklalyfjum vom:
lungnabólga 15 (24%), þvagfærasýking 14 (22%),
húðnetjubólga 6 (10%), blóðsýking 5 (8%). Sýna
til ræktunar var aflað fyrir meðferð í 76% tilvika.
Lyf sem mest voru notuð voru: 2. kynsl.
cephalosporin 28 sj. (35%); cloxacillin 25 sj. (31%);
3. kynsl. cephalosporin 13 sj. (16%); penicillin 12
sj. (15%); 1. kynslóð cephalosporin 10 sj. (12%).
Meðferðarlengd var a.m.t. 8 dagar (vikmörk: 1-43
d.), en varnarmeðferð var a.m.t. beitt í 1,4 daga
(vikmörk: 1-2 d.). Meðferð 47 sj. (59%) var talin
rétt, 27 sj. (34%) ábótavant og 6 sj. (8%) beinlínis
röng. Af sýklalyfjaávísunum á lyfjadeild vom 41%
rangar eða ábótavant, en á skurðdeild 46%.
Ályktun. Á rannsóknatímabilinu fengu um 1/3
sj. sýklalyf, og í -1/4 tilvika voru þau gefin í
vamarskyni. Cephalosporin vom langmest notuð.
Um 40% ávísana voru annaðhvort rangar eða
ábótavant, hliðstætt svipuðum rannsóknum er-
lendis.
PENISILLÍN ÓNÆMIR PNEUMÓKOKKAR (PÓP) f
NEFKOKI BARNA OG SÝKLALYFJANOTKUN
Vilhiálmur A. Arason. Karl G. Kristínsson, Jóhann Á.
Sigurðsson, Sigurður Guðmundsson, Guðrún Stefáns-
dóttír, Sigvard Mölstad.
Slysa- og sjúkramóttaka Bsp., Sýklafræðideild Lsp.,
Heimilislæknadeild HÍ, Lyfjadeild Lsp., Sýkladeild Bsp.
Nýgengi penisillín ónæmra (lágmarksheftistyrkur,
MIC >0. lmg/1) og fjölónæmra pneumókokka hefur farið
vaxandi á Islandi á sl. missemm og er nú um 20% í inn-
sendum sýnum á sýklafræðideildir. Aukin sýklalyfja-
notkun hefur verið talin eiga þátt í þessari þróun í
heiminum, en á hvern hátt er ekki eins ljóst. íslendingar
hafa notað meira af breiðvirkum betalaktamlyfjum og
trímetóprím-súlfa en hinar Norðurlandaþjóðirnar og var
tilgangur rannsóknarinnar að kanna áhrif þeirra á PÓP
beratíðni.
Böm <7ára vom valin í rannsóknina á 5 mismunandi
stöðum á landinu frá okt. 1992 - nóv. 1993. Börn sem
höfðu fengið sýklalyf <2 vikum fyrir áætlaða sýnatöku
vom útilokuð. Tekið var eitt nefkokssýni til ræktunar frá
hveiju barni. Upplýsingar um sýklalyfjanotkun 12 mán.
á undan voru fengnar frá foreldrum og úr sjúkraskrám
heimilislæknis. Pneumókokkar voru prófaðir fyrir
penisillín ónæmi (oxasillín skífupróf) og MIC fyrir
penisillíni gert fyrir alla oxasillín ónæma stofna.
Upplýsingar um heildarsölu sýklalyfja, reiknað út í fjölda
DDD/1000 íbúa/dag, fyrir hvert aldursár og stað, voru
fengnar ffá apótekum svæðanna.
Heilbrigð börn voru valin á leikskólum viðkomandi E 4
svæða, 491, eða í heilbrigðisskoðun á heilsugæslustöð,
112. Böm með efri loftvegasýkingu voru valin á stofu
hjá heimilislækni, 316. Upplýsingar um sýklalyfja-
notkun fengust hjá 887 börnum, þar af höfðu 553 (62%)
fengið sýklalyf á árinu: breiðvirk betalaktamlyf 43%,
trím.-súlfa 31%, penisillín-V 16% og önnur sýklalyf eða
lyf ekki vitað 10%. Meðferðarfjöldi/barn/ár var frá 2.5
meðferð/barn/ár fyrir 1 árs gömul börn og niður í 1
meðf./bam/ár fyrir 6 ára gömul börn. Pneumókokka-
berar voru 484 og af þeim báru 47 PÓP, þar af
fjölónæmir af hjúpgerð 6, 43. Algengið var hæst meðal
yngstu bamanna, 1 árs gömul 22%. Fjöldi sýklalyfja-
meðferða bama sem bám PÓP var 3.2 meðf./bam/ár en
1.4 fyrir þá sem báru næman PN. Nýleg sýklalyfia-
notkun (2-7 vikur) var marktækt algengari hjá PÓP
berum (27/44 vs. 68/267, p<0.0001). Auk þess höfðu
PÓP berar fengið tvöfalt oftar trím.-súlfa en þeir sem
báru næman PN (19/47 vs. 79/420, p<0.001). Algengi
PÓP meðal leikskólabama var 6.0% en marktækt hæst,
18% á þeim stað þar sem notkun trím.-súlfa var mest,
samkvæmt niðurstöðum spurningalista. Þessar
niðurstöður koma heim og saman við niðurstöður
sölutalna frá apótekunum, en á þessum stað var notkunin
á trím.-súlfa fyrir böm <2 ára 12.4 DDD/1000/dag en 2-
6 ára 4.6 og heildarnotkunin þar var fyrir yngri börnin
36.8 en 17.0 fyrir þau eldri.
Algengi PÖP meðal bama er hærra þar sem mikið er
notað af sýklalyfjum, sérstaklega trím.-súlfa. Einkum er
þetta áberandi meðal yngstu barnanna þar sem
sýklalyfjanotkunin er mesL