Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1994, Qupperneq 34

30
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 25
MAT Á ÓSffiAKUKUÞRiíGSUOM MEÐ HJMÖBÍMJN:
E 29 ÁREIÐANLEIKI DOPPUER HRAÐA, HtíSTINGSEAIIA,
LCKUM&ESIÖBU CG FLATARMÁIS ILKUHREMGSIA.
viðurkenndum reiknilíkönum. Gerð var hægri
og vinstri hjartaþræðing og flatarmál loku-
þrengsla reiknað með aðferð Gorlins.
Ragnar Danielsen. Iyflakningadei Id ISP, Rvík.
Gagnasöfnun: Haukeland sjúkraltíísið, Bjargvin.
Inngangur: Óblóðugt mat á ósæðarlokuþrengslum
með hjartaémun er i dag hefðbundin rannsókn
og kemur jafnan í stað flóknari og tíma-
frekrar hjartaþræðingar. Kransæðamyndataka er
þó oftast nauðsynleg að auki. Nýlega hefur
því verið haldið fram að útreikningur á loku-
mótstöðu sé nákvaanari mat á ósæðarloku-
þrengslum en notkun þrýstingsfalla og flatar-
máls lokuþrengsla.
Tilgangur rannsóknar: Að bera saman mismun-
andi aðferðir Doppler-hjartaóniunar til að
meta ósæðarlokuþrengsli í samanburði við
niðurstöðu hjartaþræðingar.
Kfniviður og aðferðir: Hjartaómun var gerð
framvirkt hjá 100 sjúklingum (64 karlar) á
aldrinuit) 41-79 ára (meðalaldur + SD, 65 + 8
ár) er grunaðir voru um ósæðarlokuþrengsli.
Hámarkshraði yfir lokuþrengslin var mældur
með sibylgju-Doppler, hraði i útstreymisrás
vinstri slegils með púls-Doppler og þventól
rásarinnar á tvívidarómun. Hámarks- og neðal-
þrýst'ingsföll voru reiknuð ireð einfaldaðri
Bemoulli-likingu. Hámarks lokumótstaða og
flatarmál lokuþrengsla voru ákvörðuð eftir
Niðurstöður: Við hjartaþræðingu var flatarmál
ósæðarloku á bilinu 0.31-2.0 cm^ (0.81 + 0.35
an^). Marktæk ósæðarlokuþrengsli voru skil-
greind sem < 0.5 aitVm^. Hjá sjúklingum með
marktæk (n=70) og ómarktæk (n=30) þrengsli
var flatarmálið að meðaltali 0.62 + 0.16 og
1.24 + 0.31 cm^. Með sundurliðagreiningu
(discriminant analysis) var metinn áreiðan-
leiki Doppler-ómunar aðferðanna til að greina
narktæk lokuþrengsli. Meginútkcran var slík:
Tafla 1. Hluti sj. rétt greindur með ómm.
Iokuþrengsli
Marktæk óiiarktæk Meðaltal
Hámarks hraði 70% 83% 74%
Hámarks þr.fall 70% 87% 75%
Meðal þr.fall 70% 93% 77%
Hémarks mótstaða 74% 97% 81%
Flatantól 93% 80% 89%
Ályktun: f samanburði við Doppler hraða og
þrýstingsföll bætir ákvörðun á hártarks
lokumótstöðu nokkru við til aðgreiningar
marktækra og ómarktadcra ósæðarlokuþrengsla.
Ákvörðun lokuflatarmáls með Doppler-ómun er
þó enn áreiðanlegri. Frá klínisku sjónarmiði
virðist úreikningur á lokumótstöðu þvi ekki
gefa hagnýtar viðbótarupplýsingar.
TENGSLJÁRNBÚSKAPSOG
KRANSÆÐASJÚKDÓMS.
Framsæ hóprannsókn á einstaklingum úr
Hjartavernd
Mannús K Maenússoa Nikulás Sigfússon. Helgi Sigsaldason.
Guðmundur M Jóhannesson. Sigmundur Magnússon.
Guðmundur Þorgeirsson Iilæknmga- & Blóðmcinafræðidcild
Landspilalans og Hjartavemd.
Inngangur Nýlega hefur verið birt finnsk rannsókn þar
sem því var haldið fram að ferritínstyrkur í blóði væri
sjálfstæður áhættuþáttur kransæðastíflu og væri því
samband milli jámbirgða likamans og
kransæðasjúkdóms. Jámbirgðir gætu skýrt þann
verulega kynjamun sem er í tíðni kransæðasjúkdóms.
Við könnuðum á framsæjan hátt tengsl jámþátta i blóði
við myndun kransæðasjúkdóms
Efniviður og aðferðir: Árið 1983 vom 2036
einstaklingar (990 karlar og 1046 konur) á aldrinum 25
til 74 ára rannsakaðir. Hefðbundir áhættuþættir
kransæðasjúkdóms vom mældir og þvi til viðbótar var
tekinn blóðstatus og í sermi vom mældir jámþættir
(jám, jámbindigeta og ferritín). Hópnum var fylgt eftir í
8,5 ár með tilliti kransæðastíflu samkvæmt MONICA
skrá.
Fjölþáttagreining Cox var notuð til að meta sjálfstætt
vægi áhættuþátta í myndun kransæðastíflu.
Jámbindigeta í sermi karla reyndist sjálfstæður
vemdandi þáttur (RR=0.95; 95% C.I. 0.92-0.98), en
aðrir járnþættir þar á meðal ferritín höfðu ekki sjálfstætt
spágildi fyrir kransæðastíflu Fyrir hverja hækkun í
járnbindigetu um 1 mmol/L lækkaði áhættan á
kransæðastíflu um 5,1%. Klassískir áhættuþættir
kransæðasjúkdóms, það er aldur, blóðþrýstingur,
reykingar, heildarkólesteról og háþéttni-lípóprótein,
reyndust allir hafa sjálfstætt spágildi fyrir kransæðastíflu
í körlum. Þegar íjölþáttagreining var gerð á öllum
hópnum (karlar og konur) reyndist jámbindigeta enn
vera sjálfstæður vemdandi þáttur Þegar tekið var tiiliti
til jámþátta og klassískra áhættuþátta reyndist kvenkyn
vera sterkur vemdandi þáttur.
Ályktanir: í þessari rannsókn reyndist jámbindigeta
sermis vera sjálfstæður vemdandi þáttur fyrir myndun
kransæðastíflu. Niðurstöðumar styðja ekki að
jámbirgðir sem slíkar séu áhættuþáttur en styðja þá
meginhugmynd að jámefnaskipti hafi þýðingu í meingerð
æðakölkunar Frítt jám hefur mjög öflug oxunaráhrif
gegnum myndun stakeinda. Jámbindigeta sermis gæti
hindrað æðakölkun með því að koma í veg fyrir
útfellingu á fríu jámi í æðaskellum og þannig dregið úr
myndun stakeinda sem taldar em gegna meginhlutverki i
meingerð æðakölkunar.
Niðurstöður: Kynjamun i jámþáttum mátti eingöngu
sjá í ferritíni (karlar 198 pg/L, konur 91 |ig/L) en ekki i
öðrum jámþáttum Á rannsóknartímanum fékk 81
einstaklingur kransæðastíflu (63 karlar, 18 konur).