Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1994, Blaðsíða 35

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 25
31
TENGSLJÁRNBÚSKAPS OG
KRANSÆÐASJÚKDÓMS.
- Rannsókn á hjartaþræðingarsjúklingum -
Magnús K. Magnússon. Hildur Thors. Páll T. Onundarson.
Margrcl Ágústsdóttir. Ragnar Danielsen. Lt flækninga- &
Blóómeinafræðideild Landspitalans.
Inngangur: Framsæjar rannsóknir á hópum heilbrigðs
fólks hafa bent til að jámbúskapur geti haft áhrif á tilurð
kransæðasjúkdóms. Niðurstöður hafa þó verið
misvísandi, sérstaklega með tilliti til hvaða þættir
járnbúskapsins hafi sjálfstætt forspárgildi Við
rannsökuðum hóp hjartaþræðingarsjúklinga með tilliti til
tengsla kransæðasjúkdóms og jámþátta í sermi
Efniviður og aðferðir: Sjúklingar þræddir á tímabilinu
nóvember 1991 til desember 1992 voru rannsakaðir
(n=387, 294 karlar, 93 konur). Við innlögn voru
skráðar upplýsingar um fyrri sjúkdómssögu, lyfjanotkun
og áhættuþætti í blóði sjúklinga voru mældir klassískir
áhættuþættir (kólesteról, HDL, þriglyceriðar, glúkósi
HbAl) ásamt jámþáttum (jám, jámbindigeta, ferritín).
Eftir hjartaþræðingu var skráð staðsetning, stigun, og
fjöldi marktækra þrengsla (>50%). Einnig var
samdráttarskaði og útfallsbrot í vinstri slegli metinn
Niðurstöður Kynjamun á jámþáttum mátti eingöngu
sjá i ferritíni (karlar 198 pg/L, konur 115pg/L,
p<0.001). Þegar litið var til fyrri sögu kom i ljós að þeir
einstaklingar sem höfðu áður fengið kransæðastíflu
höfðu marktækt lægri járnbindigetu en hinir (p=0.005).
Þetta gilti sérstaklega um karla, en hjá konum sást engin
munur á járnbindigetu hjá þeim sem höfðu fengið
kransæðastiflu borið saman við hinar Ferritingildi var
heldur hærra hjá þeim konum sem höfðu fengið
kransæðastíflu (p=0 063) en engin munur var hjá
körlum. Þegar litið var á útbreiðslu kransæðasjúkdóms
samkvæmt þræðingu var ekki að sjá neina fylgni við
jámþætti. Flestir klassískir áhættuþættir höfðu aftur á
móti marktæka fylgni. Einstaklingar með
samdráttarskerðingu í vinstri slegli höfðu marktækt
lægri jámbindigetu (p=0.004) og einnig hærri
ferritíngildi (p=0.002). Hjá körlum mátti einungis sjá
lægri jámbindigetu hjá þeim sem höfðu
samdráttarskerðingu en engin munur var á ferritíni og
engin munur var á neinum jámþátta hjá konum með
samdráttarskerðingu borið saman við aðrar konur.
Ályktun Niðurstöður úr þessari rannsókn benda til að
há jámbindigeta geti verið verndandi fyrir tilurð
kransæðastíflu hjá körlum Þar sem fylgni járnbindigetu
var fyrst og ffemst við sögu um kransæðastíflu og
samdráttarskerðingu i vinstri slegli en ekki útbreiðslu
kransæðasjúkdóms er hugsanlegt að há jámbindigeta sé
vemdandi gegn stíflumyndun en ekki á fyrri stigum
sjúkdómsins.
E 31
ER VENJULEG LAKKRÍSNEYSLA MEIRIHÁTTAR
ÁHÆTTUÞÁTTUR FYRIR HÁÞRÝSTING7
Helga Ágústa Sigurjónsdóttir, Jóhann Ragnarsson,
Gunnar Sigurðsson, Lyflækningadeild Borgarspítalans,
Leifúr Franzson Rannsóknardeild Borgarspítalans,
Reykjavik.
Áhrif lakkríss til hækkunar blóðþrýstings og lækkunar á
blóðgildi kaliums eru vel þekkt Vel þekkt er að mikil
neysla lakkríss veldur verulegri lækkun á blóðgildi kalíums
og bælingu á renín-aldósterón kerfmu auk hækkunar á
blóðþrýstingi. Sýnt hefúr verið fram á að þetta verði vegna
verkunar virka efnis lakkrísrótarinnar, lakkrissýru, á
cortisól oxidasa sem er hluti af efnahvatanum 11 þ-
hydroxysteroid dehydrogenasa sem snýr cortisóli í cortisón
Lakkríssýra hamlar cortisól oxidasa sem veldur því að
helmingunartími cortisóls lengist, (en þaö er virkari saltsteri
en cortisón).
Fengnir voru 30 heilbrigðir sjálfboðaliðar til að neyta
lOOgr af lakkrís daglega í 4 vikur. Rannsóknin var framsæ
og skiptist í 3 hluta. Fyrst voru 2 vikur notaðar til vinnslu
grunnpunkta, þá 4 vikur i neyslu lakkríss og síðan 5 vikur
til eftirfylgdar. Notaður var svartur, íslenskur lakkrís.
Þann tíma sem unnir voru grunnpunktar var fúndinn
meðalblóðþrýstingur hvers og eins út frá meðaltali tveggja
mælinga þrisvar sinnum í viku. Fenginn blóðhagur hvers
og eins, grunngildi elektrólyta og kreatíníns í blóði,
útskilnaður á natrium og kalíum í þvagi auk hjartalínurits. I
þær 11 vikur sem rannsóknin stóð var blóðþrýstingur
mældur þrisvar i viku og blóð- og þvagprufúr teknar
regluiega þ.á m sólarhringsþvag Læknisskoðanir fóru E 32
fram þrisvar á tímabilinu, í upphafi, í lok lakkrísneyslu og í
lok 1 l.viku en offar ef þurfti. Öllum var fylgt eftir með
blóðþrýstingsmælingum og blóð-og þvagprufúm í 5 vikur
eftir að lakkrísneyslu lauk.
Rannsóknin leiddi í ljós markverða hækkun á sýstólískum
blóðþrýstingi bæði í körlum og konum og var hækkunin
mest í þriðju viku þess timabils sem lakkríss var neytt og
var meðaltalshækkun hópsins 8,5 mmHg Meðaltals-
hækkun sýstólísks blóðþrýstings meðal karla þetta timabil
var 7,1 mmHg og meðaltalshækkun kvenna var 9,2 mmHg.
Marktæk lækkun varð einnig á blóðgildi kalíums þ.e. um
0,22 mmól/L að meðaltali á tímabilinu 3.-6. vika.
Díastóliskur blóðþrýstingur virtist hækka við Iakkrisneyslu
en það reyndist ekki vera tölfræðilega marktækt Við
tölfræðilega útreikninga voru notuð 95% öryggismörk.
Heildarniðurstaða rannsóknarinnar bendir til að hófleg
lakkrísneysla geti verið verulegur áhættuþáttur fyrir háan
blóðþrýsting einkum meðal kvenna. Ljóst er að lOOgr af
lakkris á dag er magn sem margir neyta daglega þó öðrum
finnist nóg um. Það veldur greinilega hækkun á
systólískum blóðþrýstingi og lækkun á blóðgildi kalíums.
Lakkrísneyslan stóð aðeins í 1 mánuð og má vera að ef
lengur hefði verið haldið áfram hefði díastólískur
blóðþrýstingur einnig náð að hækka eins og þekkt hefúr
verið hjá einstaklingum sem hafa verið innlagðir á Borgar-
spítalann með lakkrísorsakaðan háþrýsting.