Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.04.1931, Síða 56

150
Kjördæmaslripun og lcosningar.
[Stefnir
kosningar, er kjörtímabil hans
væri á enda.
Athugun á þessum tillögum
hefir þannig sannfært mig um,
að hin æskilegasta kosningaað-
ferð verði of hættuleg í afleið-
ingum sínum til þess, áð hún sé
nothæf.
Þá er það tillaga próf. Guðm.
Hannessonar um æfikjör þing-
manna (goða). Þessi tillaga koll-
varpar svo gersamlega grund-
velli þingræðis og lýðræðis, að
það er ekki einu sinni víst, að
þingmeirihlutinn ætti nokkru
sinni að baki sér meirahluta kjós-
enda í landinu. Og eins og bent
hefir verið á, er það svo fjarri
hugsun nútímans, að leggja
nokkrum manni æfilangt lög-
gjafarvald í hendur, að eg tel
með öllu óhugsandi, að nokkur-
ir stjórnmálamenn yrði til þess
að bera fram slíkar tillögur eða
fylgja þeim. Tel eg því óþarft að
ræða þessa tillögu frekar.
En þá er það sú kosningatil-
högunin, sem flestir forVígis-
menn í stjórnmálum vorum nú,
virðast aðhyllast, en það eru
hlutbundnu kosningarnar. Eg
get nú ekki varist þeirri hugsun,
að þar um ráði meira það vald,
sem þessi kosningaaðferð trygg-
ir stjórnmálaforingjunum, en á-
gæti aðferðarinnar sjálfrar eða
réttlæti hennar í garð kjósend-
anna. Það er öllum mönnum ljóst,
að sá réttur, sem það skapar
kjósandanum, að mega velja um,
hverjum af t. d. þrem stjórn-
málaflokkum hann vill fylgja, er
er enginn sjálfráðaréttur hans í
þjóðfélagsmálum. Það getur í
allra hæsta lagi talist réttur
kjósandans til, að hafna fyrir
sitt leyti því versta og allra
versta af þrennu illu. Fyrir kjós-
andann er það nákvæmlega
sama, hvort hann kýs um útfyllta
lista eða aðeins um listabókstaf-
ina, og flokksstjórnirnar kjósa
svo þingmennina á eftir, hver
eftir atkvæðamagni síns flokks.
Því þó bent sé á, að menn geti
breytt röðinni á listanum, innan
þeirra þröngu takmarka, sem list-
inn setur þeim, þá er sá réttur
viðlíka mikils virði og kosninga-
rétturinn yfirleitt við hlutbundn-
ar kosningar. En fyrir stjórnmála-
foringja verandi eða upprenn-
andi, er það ekki ónýtt vald, að
geta sagt við „háttvirtan kjós-
anda:“ Þú, sem ekki vilt það
allra versta og ekki heldur það
versta, þú getur fengið þá náð,
að nota atkvæði þitt til að koma
þeim mönnum á þing, er lyfta
mér til vegs og valda. Reyndar