Sagnir - 01.06.1997, Page 13

Sagnir - 01.06.1997, Page 13
A Alþingishátíðinni 1930 wni þúsund ára gamlir atburðir scttir á svið. Varla hefur nokknmi þá komið til Ittigar að teflafram hitldiifólki, sauðavöluspámanni, MöUers-æf- ingum og harmonikkuballi í dagskrá hátíðarinnar. - Þjóðminjasafn Islands. voru þjóðbúningarnir nijög áberandi, öll- um konum sem þannig voru klæddar var boðið til sérstakrar myndatöku á þing- pöllunum og það var dágóður hópur sem þar safnaðist saman. Umsjónarmönnum útsendingarinnar bar saman um að þessi klæðnaður væri aftur að slá í gegn.“' Það er engu líkara en söguskoðun sjálf- stæðisbaráttunnar hafi aö sama skapi treyst sig í sessi i seinni tíð. Svo rnikið er vist að hún gekk ljósum logum um hátíðarsvæðið a Þingvöllum þegar fimmtíu ár voru liðin frá því Islendingar kontu saman á Þing- völlum til að „endurreisa það stjórnskip- unarform sem vonir kynslóðanna [höfðu] staðið til“ eins og Björn Þórðarson, for- sætisráðherra í utanþingsstjórninni, orðaði það í setningarræðu að Lögbergi.82 I út- sendingu Sjónvarpsins frá Þingvöllum 17. júní 1994 var byijað á því að hverfa fimm- tiu ár aftur í tímann og rifja upp fæðingar- dag lýðveldisins með aðstoð myndskeiða úr kvikmynd Kjartans O. Bjarnasonar. Og 1 þeirri upprifjun sagði meðal annars alveg gagnrýnislaust unt stóru stundina: „Lýð- veldisfaninn var dreginn að hún. Andartaki síðar hófst klukknahringing. Klukkan var tvö. Lýðveldi var endurreist á Islandi."83 Það er varla ástæða til að hrekja þessa söguskoðun í löngu máli, það er dagljóst að stjórnskipan þjóðveldisaldar var ekki endurreist 1944 og íslendingar búa ekki við hana í dag. Eins og Guðmundur Hálf- danarson bendir á var stjórnarskráin sem þá tók gildi nauðalík þeirri sem Kristján IX. færði landsmönnum sjötíu árum áður og þar af leiðandi dönsk að stofni til." Hins vegar er áhugavert að þessi sögu- skoðun sjálfstæðisbaráttunnar skuli reynast svona lífseig og um það má nefna fleiri dæmi. A lýðveldisafmælinu sagði Davíð Oddson forsætisráðherra, i hátíðarræðu sinni, að þegar lokasigurinn vannst 1944 hefði tæplega sjö alda bið verið á enda og þótt kjörin hefðu oft verið slæm þá hefði frelsisneistinn alltaf lifað meðal þjóðarinn- ar.85 Þessi túlkun er sláandi lík kenningum Jóns J. Aðils um seiglu og viðnám Islend- inga gegn erlendu valdi og áhrifum þess: Hvað er það þá, sem hefiir gefið íslenzku þjóðinni þetta þrek til að þola? ... Hver er þessi huldi verndarkraftur sem hefur haldið henni uppi í þrautum og þjáning- um og aftrað henni frá að ofúrselja sig út- lendum áhrifum? — Það er þjóðernistil- finningin. ... Það hefiir stöðugt lifað citt- hver neisti af henni inst í hjarta þjóðarinnar.86 Hér kristallast hin opinbera saga Islands sem ætlað er að viðhalda þjóðerniskennd- inni og styrkja hana. Þetta viðhorf er rauði þráðurinn í þjóðhátiðum Islendinga enn í dag þrátt fyrir allar þær margháttuðu breytingar sem orðið hafa á þjóðfélaginu frá lýðveldisstofnun svo ekki sé talað um 20. öldina í heild. Umgjörð hátíðahald- anna hefur tekið ýinsum breytingum en tilgangurinn er alltaf sá sami, að tvinna saman viðhafnarútgáfu af sögu landsins og minningar fólksins sem það byggir. Niðurlag I stuttu máli verður ekki annað séð en að til Þingvalla konii þjóðin annað slagið til endurfunda við sjálfa sig og fari heim með góðar minningar. Þær gegna því hlutverki að efla þá sannfæringu Islendinga að þeir hafi átt og eigi samleið, mann fram af nranni og öld eftir öld. Þingvellir eru vafa- laust helgasti minningareitur þjóðarinnar, það eitt að korna þangað virðist svo þjóð- legt út af fýrir sig að litlu skiptir hvers er verið að minnast hveiju sinni. Inntak þjóðarsögu Islendinga hefur ver- ið það sama alla þessa öld, að hér hafi ávallt búið einhuga þjóð sem ekki vildi lúta er- lendu valdi og gat ekki blómstrað fyrr en hún endurheimti frelsi sitt og sjálfstæði. Lykilatriðið í þjóðhátíðunum fjórum á Þingvöllum 1930-1994 hefur líka alltaf verið það sama. Alþingi hefur komið sam- an og allir þingmenn sameinast um tiltek- in mál. Samþykktir þingsins að Lögbergi 17. júní 1994 benda hins vegar til þess að formið hafi fengið aðalhlutverkið og ekki skipti ýkja miklu máli hvað sé tekið fýrir. Sú staðreynd að ekki skuli nást samstaða um að afgreiða eftirtektarverð mál á slík- SAGNIR 11
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.