Sagnir - 01.06.1997, Qupperneq 13

Sagnir - 01.06.1997, Qupperneq 13
A Alþingishátíðinni 1930 wni þúsund ára gamlir atburðir scttir á svið. Varla hefur nokknmi þá komið til Ittigar að teflafram hitldiifólki, sauðavöluspámanni, MöUers-æf- ingum og harmonikkuballi í dagskrá hátíðarinnar. - Þjóðminjasafn Islands. voru þjóðbúningarnir nijög áberandi, öll- um konum sem þannig voru klæddar var boðið til sérstakrar myndatöku á þing- pöllunum og það var dágóður hópur sem þar safnaðist saman. Umsjónarmönnum útsendingarinnar bar saman um að þessi klæðnaður væri aftur að slá í gegn.“' Það er engu líkara en söguskoðun sjálf- stæðisbaráttunnar hafi aö sama skapi treyst sig í sessi i seinni tíð. Svo rnikið er vist að hún gekk ljósum logum um hátíðarsvæðið a Þingvöllum þegar fimmtíu ár voru liðin frá því Islendingar kontu saman á Þing- völlum til að „endurreisa það stjórnskip- unarform sem vonir kynslóðanna [höfðu] staðið til“ eins og Björn Þórðarson, for- sætisráðherra í utanþingsstjórninni, orðaði það í setningarræðu að Lögbergi.82 I út- sendingu Sjónvarpsins frá Þingvöllum 17. júní 1994 var byijað á því að hverfa fimm- tiu ár aftur í tímann og rifja upp fæðingar- dag lýðveldisins með aðstoð myndskeiða úr kvikmynd Kjartans O. Bjarnasonar. Og 1 þeirri upprifjun sagði meðal annars alveg gagnrýnislaust unt stóru stundina: „Lýð- veldisfaninn var dreginn að hún. Andartaki síðar hófst klukknahringing. Klukkan var tvö. Lýðveldi var endurreist á Islandi."83 Það er varla ástæða til að hrekja þessa söguskoðun í löngu máli, það er dagljóst að stjórnskipan þjóðveldisaldar var ekki endurreist 1944 og íslendingar búa ekki við hana í dag. Eins og Guðmundur Hálf- danarson bendir á var stjórnarskráin sem þá tók gildi nauðalík þeirri sem Kristján IX. færði landsmönnum sjötíu árum áður og þar af leiðandi dönsk að stofni til." Hins vegar er áhugavert að þessi sögu- skoðun sjálfstæðisbaráttunnar skuli reynast svona lífseig og um það má nefna fleiri dæmi. A lýðveldisafmælinu sagði Davíð Oddson forsætisráðherra, i hátíðarræðu sinni, að þegar lokasigurinn vannst 1944 hefði tæplega sjö alda bið verið á enda og þótt kjörin hefðu oft verið slæm þá hefði frelsisneistinn alltaf lifað meðal þjóðarinn- ar.85 Þessi túlkun er sláandi lík kenningum Jóns J. Aðils um seiglu og viðnám Islend- inga gegn erlendu valdi og áhrifum þess: Hvað er það þá, sem hefiir gefið íslenzku þjóðinni þetta þrek til að þola? ... Hver er þessi huldi verndarkraftur sem hefur haldið henni uppi í þrautum og þjáning- um og aftrað henni frá að ofúrselja sig út- lendum áhrifum? — Það er þjóðernistil- finningin. ... Það hefiir stöðugt lifað citt- hver neisti af henni inst í hjarta þjóðarinnar.86 Hér kristallast hin opinbera saga Islands sem ætlað er að viðhalda þjóðerniskennd- inni og styrkja hana. Þetta viðhorf er rauði þráðurinn í þjóðhátiðum Islendinga enn í dag þrátt fyrir allar þær margháttuðu breytingar sem orðið hafa á þjóðfélaginu frá lýðveldisstofnun svo ekki sé talað um 20. öldina í heild. Umgjörð hátíðahald- anna hefur tekið ýinsum breytingum en tilgangurinn er alltaf sá sami, að tvinna saman viðhafnarútgáfu af sögu landsins og minningar fólksins sem það byggir. Niðurlag I stuttu máli verður ekki annað séð en að til Þingvalla konii þjóðin annað slagið til endurfunda við sjálfa sig og fari heim með góðar minningar. Þær gegna því hlutverki að efla þá sannfæringu Islendinga að þeir hafi átt og eigi samleið, mann fram af nranni og öld eftir öld. Þingvellir eru vafa- laust helgasti minningareitur þjóðarinnar, það eitt að korna þangað virðist svo þjóð- legt út af fýrir sig að litlu skiptir hvers er verið að minnast hveiju sinni. Inntak þjóðarsögu Islendinga hefur ver- ið það sama alla þessa öld, að hér hafi ávallt búið einhuga þjóð sem ekki vildi lúta er- lendu valdi og gat ekki blómstrað fyrr en hún endurheimti frelsi sitt og sjálfstæði. Lykilatriðið í þjóðhátíðunum fjórum á Þingvöllum 1930-1994 hefur líka alltaf verið það sama. Alþingi hefur komið sam- an og allir þingmenn sameinast um tiltek- in mál. Samþykktir þingsins að Lögbergi 17. júní 1994 benda hins vegar til þess að formið hafi fengið aðalhlutverkið og ekki skipti ýkja miklu máli hvað sé tekið fýrir. Sú staðreynd að ekki skuli nást samstaða um að afgreiða eftirtektarverð mál á slík- SAGNIR 11
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.