Sagnir - 01.06.1997, Qupperneq 21

Sagnir - 01.06.1997, Qupperneq 21
nokkuð góð og ekki hefur þurft að end- urnýja þau nema endrum og sinnum. Skrúði klerkanna hefur líklega þurft meira viðhalds við þar sem heldur meira hefur þar mætt á viðkvæmari efnum eins og silki og líni. Svipað gæti átt við um messubókakost- inn. Ástand kirkju- húsanna sjálfra gæti hafa haft töluverð ahrif á varðveislu skrúða, áhalda og bóka þar sem bókfell og klæði geta fúnað í rökum og sagga- sömum kirkjum og hinir óæðri málmar áhaldanna eru í tæringarhættu við slíkar aðstæður þó svo gegnheilt gull láti slíkt ekki á sig fa. Af ofangreindu má nú ljóst vera að mikilvægt var að kirkjubyggingar væru i goðu ástandi, annars vegar til að helgihald gæti farið fram við skikkanlegar aðstæður og hins vegar fyrir ástand messuskrúða og áhalda allra. Fjármögnun á viðhaldi kirkju- bygginga Með kirkjutlund Það sést vel á orðalagi í fornum máldög- um kirkna að það eru biskuparnir sem yfirumsjón hafa með rekstri kirkna lands- tns og kirkjubændur þurfa ekki að standa neinum öðrum reikningsskil, nema ef vera skyldi erkibiskupinum í Niðarósi fyrir þá staði sem veiting hans var fyrir. Erfitt er að segja til um hversu miklu fé hefur verið varið til viðhalds kirkna en í tiundinni var fólginn ákveðinn fasti sem nota mátti til að halda þeim við. bar sem „Þar sem bændur áttu kirkj- ur rann kirkjutíund til þeirra og preststíund líka og var litið á það sem eins konar uppbót vegna kostnaðar samfara því að halda kirkju og prest." bændur áttu kirkjur rann kirkjutíund til þeirra og preststíund líka og var litið á það sem eins konar uppbót vegna kostn- aðar samfara því að halda kirkju og prest. Kirkjubóndinn hafði ráðstöfunarrétt á þessum hluta tíundarinnar og vera má að litið hafi verið á féð sem hans eigin eign.1 Ákvæðið um tíundarfrelsi kirkjueigna varð til þess að kirkjubændur ánöfnuðu kirkju sinni gjarnan fé, þá bæði í lönd- urn og lausum aur- um gegn því að þeir og afkomendur þeirra hefðu ráð- stöfunarrétt á þess- um eignum.’ Þetta víðtæka skattfrelsi kirkjubænda hlýtur að hafa orsakað minnkandi innkomu á tíund ogjafnframt það að kirkjubóndi hefur e.t.v. orðið að punga út úr „eigin“ vasa fyrir viðhaldi kirkna meir en ella hefði verið ef tiundar- lögin hefðu ekki verið misnotuð eins og raunin varð á. Kirkjutíund skyldi goldin með varningi sem að beinu gagni kom við helgihald og viðhald kirkna. Tíundarbálkur í kristin- rétti Árna borlákssonar tilgreinir að tí- undarskyldur maður „gialldi kirkio fiórd- ung ef honom licar. i vidi. eda i vaxi. i tiorv eda reykelsi. eda i læreptum god- um. sva sem fær at kaupa med vadmal- vm i þvi heradi. kost a hann at giallda allt i vadmalom."3 Vax, reykelsi og léreft nýttust við helgi- haldið sjálft en viður og tjara voru nauðs- ynleg til viðhalds kirkjuhúsunum sjálf- um. Ogerningur er að áætla hversu miklar tíundartekjur hver kirkja hefur haft en það hlýtur að hafa farið eftir hversu stöndugir tí- undarskyldir bændur bjuggu í hverri sókn. Ef litið er í mál- daga frá því eftir að kristinréttur Árna tók gildi má sjá að viðgerðir á kirkju koma þar stundum við sögu en oft er einnig talað um svo- kallaða kirkjubót. Þegar um hana ræðir eru oft á ferðinni endurbætur á messuskrúða eða áhöldum en vera má að viðgerðir á kirkjuhúsi felist stundum í því líka. Víða kemur frarn í máldögum að tíund falli niður ef gerð hefur verið bót á kirkju. Ekki er alveg víst hvernig ber að túlka slík orð. Vera má að máldagi Reykjadalskirkju sem er að finna í mál- dagasafni Vilkins Skálholtsbiskups frá þvi um 1397 geti skýrt málið að einhverju marki: Maríu kirkia í Reykjadal á heimaland allt. ... Reiknaðist portio Ecclesiæ meðan síra Helgi hafði haldið kirkjuna um x ár iij hundruð. féllu þar af ij fýrir kirkiu aðgjörð. Lagði sira Helgi til ij. kertistikur með kopar og eldbera. Er hann nú kvittur af portione Ecclesiæ slík sem fallið hefur til hér í annarri urnferð herra Oddgeirs.4 Svo virðist sem séra Helgi hafi haldið kirkjuna í 10 ár og á þeim tíma reiknast þijú hundruð í kirkjutíund. Þetta fé hefur væntanlega runnið beint í vasa hans.Tvö af þessum þremur hundruðum virðist Pílagrímar á lcið til Compostela tim miðja 15. öld. Ætla má að þokkalegttr straumiir pilagríma liafi legið til islenskra klatistra af ágústínareglu og þau liaft af því allmiklar tekjur. „I okkar rysjótta veðurfari gefur auga leið að viðhald á timburkirkjum hlýtur að hafa verið mjög mikið ef kirkja átti að standa heil um langan tíma." SAGNIR 19
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.