Sagnir - 01.06.1997, Side 30

Sagnir - 01.06.1997, Side 30
sem þóttu ekki geta varpað ljósi á stærri heildir eins og t.d. samfélög, viku fyrir opinberum heimildum. Og hinn áhuga- sami leikmaður hefur nær alveg horfið af sviðinu sem sagnaritari í samfélagi auk- innar sérhæfmgar. I Sögmwi árið 1980 greindi Ingi Sigurðsson prófessor alþýð- lega sagnfræði frá aðferðum sagnfræðinga og benti m.a. á mun í verkefnavali, heim- ildanotkun, framsetningu og ályktunum en sagði einnig: „Menn, sem ekki fylgja fræðilegum hefðum í sagnaritun sinni, velja sér sjaldan mjög yfirgripsmikil verk- efni til umfjöllunar, og yfirleitt eru þau tiltölulega þröng."1' Skrif Darntons falla þó ekki nema að hálfu leyti undir skilgreiningar sagnfræð- inga um alþýðlega sagnaritun þar sem hann notar heinrildirnar á annan máta en „Þrátt fyrir alla gagnrýni og mismunandi túlkunar- möguleika sögunnar um Kattarmorðin miklu er Ijóst að ritið markar ákveðin þáttaskil og jafnvel að ein- hverju leyti afturhvarf til al- þýðlegrar sagnaritunar, í það minnsta hvað heimildir og viðfangsefni snertir." áður hefur verið gert. bað má ef til vill segja að viðfangsefni einstakra kafla Kalt- armorðanna séu þröng en af þeim eru dregnar stórar ályktanir og að baki býr sú vissa að litlar einingar geti varpað ljósi á stærri heildir. I heimildum sínum leitar hann vitnisburðar um hugmyndaheim samfélagsins og þvi má segja að spurning- arnar gefi stór svör. Líkt og kúgaðir franskir prentsmiðjuverkamenn rísa upp gegn kvölurunr sínum í táknrænu drápi á köttum rís heil þjóð upp gegn konungs- valdinu faeinum áratugum síðar í franskri byltingu.'" Þó að hrekkjabrögð Níelsar skálda við kött á íslensku baðstofulofti verði líklegast seint talin boða íslenska byltingu eru myndir sem þessi, og allur sá aragrúi alþýðuheimilda og þjóðlegs fróð- leiks sem varðveist hefur, lítt könnuð auðlind í íslenskum sagnfræðirannsókn- um." Því ættu skrif Roberts Darntons um kattarmorðin miklu að vera sagn- fræðingum fordæmi og hvatning til að sækja i gamlan efnivið með nýjar aðferðir að vopni.12 Nicls líhti skaldhróður símim við svin. - Teikning liöftmdar. Skriflegar skyndimyndir Áður en Níels tekur til við að útskýra kveðlinga sína gerir hann grein fyrir ástæðum sinum og tilgangi i inngangs- orðum, svokölluðum „Athugayrðum“. Þar lýsir hann þeirri skoðun sinni að rím- uð verk séu oftast sönn en hann segist jafnframt hafa áhyggjur af því að sá sann- leiki sé „misbrúkaður", honum sé snúið á haus. Orð skáldans eru full réttlætingar og urn kveðlinga sína segir hann: kveðskaparútskýringum hans einhvers konar játningar? Svör við slíkum spurn- ingum fast aðeins með nákvæmum lestri textanna en Niels slær sjálfur tóninn með því að viðurkenna í lok inngangsorðanna löst á sinu ráði, hann hafi á stundum verið of bráður að yrkja níð af of litlum orsök- um, „... finn svo skyldu mína að játa hjá mér þessa ávirðingu um leið og eg sýni sögur til hennar.1"'1 Skáldið Nú hefi eg látið mig yfirtala til að sýna á blöðum þessurn af þeim það, er eg til man dylst þar hjá ekki við, að margar muni gleymdar vera, heldur ekki hitt, að margar af þeim eg hér innfæri, muni eft- irtíðin mér til niðrunar leggja, en vil það held- ur en þær séu hvergi til réttar, verði síðan hentar munna á milli, þangað til þær afbakast mér til enn meiri skammar.13 Niels virðist því óttast um mannorð sitt, að vís- ur hans einar séu ekki megnugar að halda því hreinu. Þær gefi færi á rangtúlkunum og í gegnum þær verði hann dæmdur. En hef- ur skáldinn eitthvað að óttast, á hann sér einhverja óvildarmenn sem munu ata mannorð hans auri eða má lesa út úr Bjarni Thorarensen ifullum skrtiða. Það cr engu líkara cn nýklassískttr hárliibbimi sé í Ijósuin logum. Steinprenl af iiiynd cftir Émile Lasallc 1939, — Þjóðtnilljasafn Islands. Níels Jónsson skáldi fæddist árið 1782, faðir hans hét Jón Jónsson og móðir Þuríður Gísladóttir en þau stunduðu búskap að Frostastöðum í Skagafirði. Þar ólst Níels upp og var lengi í vinnumennsku hjá foreldrum sínum. Hann naut engrar form- legrar menntunar en virðist af sjálfsdáðum hafa drukkið í sig allan þann fróðleik sem hann komst yfir og af varðveitt- um skrifum hans á Lands- bókasafni má sjá að bókleg fræði hafa verið honurn lífsköllun. Kveðskapur lians er varðveittur í yfir 100 handritum en þar er stærst ljóðabók sú er hann tók saman á efri árum í Lbs 1490 4to, yfir 500 síður i þéttskrifuðu letri. Þrí- tugur að aldri kvæntist hann Sólveigu Olafsdóttur, en hafði þá eignast tvo syni áður, og bjuggu þau um hríð í Brekku- 28 SAGNIR
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Sagnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.