Sagnir - 01.06.1997, Side 42

Sagnir - 01.06.1997, Side 42
sjálfum sér sem hluta af stærri heild sem verður til í ákveðinni tímaframvindu. Söguvitund er með öðrum orðum hugs- un mannsins um tilveru sína sem hluta af heiminum í tíma og rúmi. Afþví leiðir að söguvitund hvers einstaklings hefur mjög mótandi áhrif á sjálfsvitund hans. „Eg er bara ég og er alltaf með árunum að kom- ast að því hver ég er.“ Þessi einlægu orð skrifaði fjórtán ára nemandi minn sem svar við spurningunni um hvort hann fengi eitthvað að vita um það í skólanum hver hann væri og hvaðan hann kærni. I þeim felst mikill sannleikur um einstakl- ing sem vinnur úr áreiti umhverfis síns, sem opnar fyrir honum nýjar víddir og dýpkar sjálfsskilning hans. A þennan hátt þroskar einstaklingurinn hugsun sína um sjálfan sig og heiminn. Hvers virði er sjálfstæð hugsun? Allt sögunám byggir á þeirri meðvituðu og ómeðvituðu söguvitund sem býr í hverjum einstaklingi. Oll sögukennsla ætti að sama skapi að leitast við að þroska söguvitund. Því miður er það ekki alltaf raunin.Til að einstaklingurinn geti þrosk- að söguvitund sína verður hann að gera sér grein fýrir því sambandi sem er milli fortíðar og nútíðar og sagan leitast við að varpa ljósi á. Hann verður að gera sér grein fyrir afstæði sögunnar og fa tækifæri til að þroska söguvitund sína með því að beita persónubundnum nálgunum á við- fangsefni fortíðarinnar. Því miður gengur sögukennsla i grunn- og menntaskólum alltof oft út á að kenna börnum og unglingum sögu eins og fortíðin sé allsherjar staðreynda- safn um takmarkaða tímaframvindu sem þurfi að læra utan af. Slík sögukennsla gerir lítið til að ýta undir söguvitund ein- staklingsins og sjálfsskilning hans. Þegar verst lætur getur hún jafnvel unnið gegn eðlilegum þroska söguvitundarinnar.4 Að kenna börn- um að aðeins sé til einn sannleikur um sögulega atburði er sama og að kenna þeim að sögulega atburði sé aðeins hægt að skoða út frá ákveðnu af- mörkuðu sjónar- horni. Þess háttar sögukennsla miðar að því að drepa niður skapandi eig- inleika vitundarinnar. Eiginleika sem eru nauðsynlegir til að einstaklingurinn geti tileinkað sér raunverulegan skilning á for- tíðinni. Góð sögukennsla sem miðast öðru fremur við að þroska söguvitund nemenda, þjálfar þá í að sjá hluti út frá fleiri en einu sjónarhorni og setja þá sí- fellt í nýtt samhengi. Þegar sögukennsla miðast við að gera nemendum grein fýrir að sami hluturinn geti verið réttmætur eða óréttmætur, eðlilegur eða óeðlilegur, allt eftir því út frá hvaða forsendum hann er skoðaður, miðar hún að því að þroska vitund einstaklingsins.5 Að innræta börn- um að aðeins sé til einn sannleikur um fortíðina er i raun sama og að segja þeim að ein skoðun sé réttari en önnur án þess að útskýra hvers vegna. Með slíkri kennslu er verið að ala á fordómum og bijóta niður sjálfstæða hugsun. Það stríðir gegn siðferðishlutverki raunverulegs sögunáms. Raunverulegt sögunám, þ.e. nám sem þroskar sögu- vitund einstaklings, stuðlar að því að fólk sjái skoðanir og gildismat sjálfs síns og annarra í gagn- rýnu ljósi. Með því að kynnast sjónar- miðum og viðhorf- um annarra verður fólk meðvitaðra um eigin skoðanir og eigið gildismat. Þess vegna ætti sögunám að gefa sjálfsskilningi nemandans aukna meðvitund og um leið að kenna honum að bera virðingu fyrir skoðunum annarra.'1 Þýski sagnfræðingur- inn Jörn Rúsen útskýrði raunverulega sögulega menntun sem eitthvað sem leiddi „frá ófrelsi undir harð- stjórn fýrirfram gefinna sjónar- miða og lífsskoðunar til frelsis til að hugsa um og velja sér sjónarmið."7 Til að ungiingur sé fær um að þroska sjálfsþekkingu sína á meðvitaðan hátt verður hann að gera sér grein fýrir þeim þáttum í umhverfi sínu sem hafa mót- andi áhrif á hann. Þegar hann veltir þessum samfélagsþáttum fýrir sér og reynir að skilja við- horf sín og hegðun i samræmi við þá er hann ekki aðeins að dýpka skilning sinn á sjálfúm sér heldur einnig á því hvernig aðrir menn, sem lifa í öðrum menn- ingarsamfelögum, skynja veröld- ina og einstaka hluta hennar. Hann er með öðrunt orðum að auka hæfileika sinn til að skilja sjónarmið annarra og það sem býr að baki hegðun annarra.Til að geta skilið önnur samfélög þurfa nemendur að temja sér að skoða eigin viðhorf og gildismat í gagnrýnu ljósi. Aðeins með því að þekkja eigin forsendur geta þeir skilið þær forsendur sem aðrir gefa sér. Ungir lcikamr taka sér Itlé frá tSkum á kvikmyndinni Bíódagar, sumarið 1993. ViðgcrS kvikmynda um lídna tíð er mikilvægt að skoða hlutina i'ttfrá sjónarhorni þess tíma sem þœr eiga að gerast á. „Að kenna börnum að að- eins sé til einn sannleikur um sögulega atburði er sama og að kenna þeim að sögulega atburði sé aðeins hægt að skoða út frá ákveðnu afmörkuðu sjónar- horni." 40 SAGNIR
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Sagnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.