Sagnir - 01.06.1997, Page 42

Sagnir - 01.06.1997, Page 42
sjálfum sér sem hluta af stærri heild sem verður til í ákveðinni tímaframvindu. Söguvitund er með öðrum orðum hugs- un mannsins um tilveru sína sem hluta af heiminum í tíma og rúmi. Afþví leiðir að söguvitund hvers einstaklings hefur mjög mótandi áhrif á sjálfsvitund hans. „Eg er bara ég og er alltaf með árunum að kom- ast að því hver ég er.“ Þessi einlægu orð skrifaði fjórtán ára nemandi minn sem svar við spurningunni um hvort hann fengi eitthvað að vita um það í skólanum hver hann væri og hvaðan hann kærni. I þeim felst mikill sannleikur um einstakl- ing sem vinnur úr áreiti umhverfis síns, sem opnar fyrir honum nýjar víddir og dýpkar sjálfsskilning hans. A þennan hátt þroskar einstaklingurinn hugsun sína um sjálfan sig og heiminn. Hvers virði er sjálfstæð hugsun? Allt sögunám byggir á þeirri meðvituðu og ómeðvituðu söguvitund sem býr í hverjum einstaklingi. Oll sögukennsla ætti að sama skapi að leitast við að þroska söguvitund. Því miður er það ekki alltaf raunin.Til að einstaklingurinn geti þrosk- að söguvitund sína verður hann að gera sér grein fýrir því sambandi sem er milli fortíðar og nútíðar og sagan leitast við að varpa ljósi á. Hann verður að gera sér grein fyrir afstæði sögunnar og fa tækifæri til að þroska söguvitund sína með því að beita persónubundnum nálgunum á við- fangsefni fortíðarinnar. Því miður gengur sögukennsla i grunn- og menntaskólum alltof oft út á að kenna börnum og unglingum sögu eins og fortíðin sé allsherjar staðreynda- safn um takmarkaða tímaframvindu sem þurfi að læra utan af. Slík sögukennsla gerir lítið til að ýta undir söguvitund ein- staklingsins og sjálfsskilning hans. Þegar verst lætur getur hún jafnvel unnið gegn eðlilegum þroska söguvitundarinnar.4 Að kenna börn- um að aðeins sé til einn sannleikur um sögulega atburði er sama og að kenna þeim að sögulega atburði sé aðeins hægt að skoða út frá ákveðnu af- mörkuðu sjónar- horni. Þess háttar sögukennsla miðar að því að drepa niður skapandi eig- inleika vitundarinnar. Eiginleika sem eru nauðsynlegir til að einstaklingurinn geti tileinkað sér raunverulegan skilning á for- tíðinni. Góð sögukennsla sem miðast öðru fremur við að þroska söguvitund nemenda, þjálfar þá í að sjá hluti út frá fleiri en einu sjónarhorni og setja þá sí- fellt í nýtt samhengi. Þegar sögukennsla miðast við að gera nemendum grein fýrir að sami hluturinn geti verið réttmætur eða óréttmætur, eðlilegur eða óeðlilegur, allt eftir því út frá hvaða forsendum hann er skoðaður, miðar hún að því að þroska vitund einstaklingsins.5 Að innræta börn- um að aðeins sé til einn sannleikur um fortíðina er i raun sama og að segja þeim að ein skoðun sé réttari en önnur án þess að útskýra hvers vegna. Með slíkri kennslu er verið að ala á fordómum og bijóta niður sjálfstæða hugsun. Það stríðir gegn siðferðishlutverki raunverulegs sögunáms. Raunverulegt sögunám, þ.e. nám sem þroskar sögu- vitund einstaklings, stuðlar að því að fólk sjái skoðanir og gildismat sjálfs síns og annarra í gagn- rýnu ljósi. Með því að kynnast sjónar- miðum og viðhorf- um annarra verður fólk meðvitaðra um eigin skoðanir og eigið gildismat. Þess vegna ætti sögunám að gefa sjálfsskilningi nemandans aukna meðvitund og um leið að kenna honum að bera virðingu fyrir skoðunum annarra.'1 Þýski sagnfræðingur- inn Jörn Rúsen útskýrði raunverulega sögulega menntun sem eitthvað sem leiddi „frá ófrelsi undir harð- stjórn fýrirfram gefinna sjónar- miða og lífsskoðunar til frelsis til að hugsa um og velja sér sjónarmið."7 Til að ungiingur sé fær um að þroska sjálfsþekkingu sína á meðvitaðan hátt verður hann að gera sér grein fýrir þeim þáttum í umhverfi sínu sem hafa mót- andi áhrif á hann. Þegar hann veltir þessum samfélagsþáttum fýrir sér og reynir að skilja við- horf sín og hegðun i samræmi við þá er hann ekki aðeins að dýpka skilning sinn á sjálfúm sér heldur einnig á því hvernig aðrir menn, sem lifa í öðrum menn- ingarsamfelögum, skynja veröld- ina og einstaka hluta hennar. Hann er með öðrunt orðum að auka hæfileika sinn til að skilja sjónarmið annarra og það sem býr að baki hegðun annarra.Til að geta skilið önnur samfélög þurfa nemendur að temja sér að skoða eigin viðhorf og gildismat í gagnrýnu ljósi. Aðeins með því að þekkja eigin forsendur geta þeir skilið þær forsendur sem aðrir gefa sér. Ungir lcikamr taka sér Itlé frá tSkum á kvikmyndinni Bíódagar, sumarið 1993. ViðgcrS kvikmynda um lídna tíð er mikilvægt að skoða hlutina i'ttfrá sjónarhorni þess tíma sem þœr eiga að gerast á. „Að kenna börnum að að- eins sé til einn sannleikur um sögulega atburði er sama og að kenna þeim að sögulega atburði sé aðeins hægt að skoða út frá ákveðnu afmörkuðu sjónar- horni." 40 SAGNIR
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.