Sagnir - 01.06.1997, Blaðsíða 42

Sagnir - 01.06.1997, Blaðsíða 42
sjálfum sér sem hluta af stærri heild sem verður til í ákveðinni tímaframvindu. Söguvitund er með öðrum orðum hugs- un mannsins um tilveru sína sem hluta af heiminum í tíma og rúmi. Afþví leiðir að söguvitund hvers einstaklings hefur mjög mótandi áhrif á sjálfsvitund hans. „Eg er bara ég og er alltaf með árunum að kom- ast að því hver ég er.“ Þessi einlægu orð skrifaði fjórtán ára nemandi minn sem svar við spurningunni um hvort hann fengi eitthvað að vita um það í skólanum hver hann væri og hvaðan hann kærni. I þeim felst mikill sannleikur um einstakl- ing sem vinnur úr áreiti umhverfis síns, sem opnar fyrir honum nýjar víddir og dýpkar sjálfsskilning hans. A þennan hátt þroskar einstaklingurinn hugsun sína um sjálfan sig og heiminn. Hvers virði er sjálfstæð hugsun? Allt sögunám byggir á þeirri meðvituðu og ómeðvituðu söguvitund sem býr í hverjum einstaklingi. Oll sögukennsla ætti að sama skapi að leitast við að þroska söguvitund. Því miður er það ekki alltaf raunin.Til að einstaklingurinn geti þrosk- að söguvitund sína verður hann að gera sér grein fýrir því sambandi sem er milli fortíðar og nútíðar og sagan leitast við að varpa ljósi á. Hann verður að gera sér grein fyrir afstæði sögunnar og fa tækifæri til að þroska söguvitund sína með því að beita persónubundnum nálgunum á við- fangsefni fortíðarinnar. Því miður gengur sögukennsla i grunn- og menntaskólum alltof oft út á að kenna börnum og unglingum sögu eins og fortíðin sé allsherjar staðreynda- safn um takmarkaða tímaframvindu sem þurfi að læra utan af. Slík sögukennsla gerir lítið til að ýta undir söguvitund ein- staklingsins og sjálfsskilning hans. Þegar verst lætur getur hún jafnvel unnið gegn eðlilegum þroska söguvitundarinnar.4 Að kenna börn- um að aðeins sé til einn sannleikur um sögulega atburði er sama og að kenna þeim að sögulega atburði sé aðeins hægt að skoða út frá ákveðnu af- mörkuðu sjónar- horni. Þess háttar sögukennsla miðar að því að drepa niður skapandi eig- inleika vitundarinnar. Eiginleika sem eru nauðsynlegir til að einstaklingurinn geti tileinkað sér raunverulegan skilning á for- tíðinni. Góð sögukennsla sem miðast öðru fremur við að þroska söguvitund nemenda, þjálfar þá í að sjá hluti út frá fleiri en einu sjónarhorni og setja þá sí- fellt í nýtt samhengi. Þegar sögukennsla miðast við að gera nemendum grein fýrir að sami hluturinn geti verið réttmætur eða óréttmætur, eðlilegur eða óeðlilegur, allt eftir því út frá hvaða forsendum hann er skoðaður, miðar hún að því að þroska vitund einstaklingsins.5 Að innræta börn- um að aðeins sé til einn sannleikur um fortíðina er i raun sama og að segja þeim að ein skoðun sé réttari en önnur án þess að útskýra hvers vegna. Með slíkri kennslu er verið að ala á fordómum og bijóta niður sjálfstæða hugsun. Það stríðir gegn siðferðishlutverki raunverulegs sögunáms. Raunverulegt sögunám, þ.e. nám sem þroskar sögu- vitund einstaklings, stuðlar að því að fólk sjái skoðanir og gildismat sjálfs síns og annarra í gagn- rýnu ljósi. Með því að kynnast sjónar- miðum og viðhorf- um annarra verður fólk meðvitaðra um eigin skoðanir og eigið gildismat. Þess vegna ætti sögunám að gefa sjálfsskilningi nemandans aukna meðvitund og um leið að kenna honum að bera virðingu fyrir skoðunum annarra.'1 Þýski sagnfræðingur- inn Jörn Rúsen útskýrði raunverulega sögulega menntun sem eitthvað sem leiddi „frá ófrelsi undir harð- stjórn fýrirfram gefinna sjónar- miða og lífsskoðunar til frelsis til að hugsa um og velja sér sjónarmið."7 Til að ungiingur sé fær um að þroska sjálfsþekkingu sína á meðvitaðan hátt verður hann að gera sér grein fýrir þeim þáttum í umhverfi sínu sem hafa mót- andi áhrif á hann. Þegar hann veltir þessum samfélagsþáttum fýrir sér og reynir að skilja við- horf sín og hegðun i samræmi við þá er hann ekki aðeins að dýpka skilning sinn á sjálfúm sér heldur einnig á því hvernig aðrir menn, sem lifa í öðrum menn- ingarsamfelögum, skynja veröld- ina og einstaka hluta hennar. Hann er með öðrunt orðum að auka hæfileika sinn til að skilja sjónarmið annarra og það sem býr að baki hegðun annarra.Til að geta skilið önnur samfélög þurfa nemendur að temja sér að skoða eigin viðhorf og gildismat í gagnrýnu ljósi. Aðeins með því að þekkja eigin forsendur geta þeir skilið þær forsendur sem aðrir gefa sér. Ungir lcikamr taka sér Itlé frá tSkum á kvikmyndinni Bíódagar, sumarið 1993. ViðgcrS kvikmynda um lídna tíð er mikilvægt að skoða hlutina i'ttfrá sjónarhorni þess tíma sem þœr eiga að gerast á. „Að kenna börnum að að- eins sé til einn sannleikur um sögulega atburði er sama og að kenna þeim að sögulega atburði sé aðeins hægt að skoða út frá ákveðnu afmörkuðu sjónar- horni." 40 SAGNIR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.