Sagnir - 01.06.1997, Síða 43

Sagnir - 01.06.1997, Síða 43
Raunverulegt sögunám ætti því að stuðla að sjálfstæðri hugsun og virðingu fyrir sjón- armiðum annarra um leið og það stuðlar að sjálfsþekkingu einstaklingsins. inn hátt bæði um sinn eigin félagslega veruleika og tilveru þeirra sem fengist er við. Þeir þurfa að gera sér grein fyrir því að gildismat og hegðun er háð marg- Kennslustund í Húgaskóla vorið 1968. Nemandi sem hefur tamið sér gagn- rýna hugsun beitir skynsemi sinni, imyndunarafli og tilfinningum (t.d. sain- kennd) til að skilja þær forsendur sem aðrir ganga út frá. Hann reynir að sjá hluti óháð sjálfum sér og teygir þannig á forskilningnum þó að hann geri sér fulla grein fyrir að hann geti aldrei hafið sig yf- ir hann. Maðurinn getur aldrei losað sig við sína eigin vitund. Hann getur aðeins orðið meðvitaður um hana og í framhaldi af því átt auðveldara með að taka sjálf- stæðar ákvarðanir. Einmitt þess vegna ætti sögukennsla að miðast við að ýta undir sjálfstæða hugsun nemandans og persónu- lega nálgun hans með því að gera ómeð- vitaða söguvitund hans meðvitaða.8 Hvers virði er afstæði sannleikans? Sögukennsla á ekki aðeins aö víkka út tímaskyn nemenda með því að fjalla um tíma sem nær út fyrir hans persónulegu reynslu heldur á hún einnig að auka hon- urn víðsýni.'' Það getur hún gert með þvi að leiða honum i ljós að gildismat hans sé ekki hið eina rétta og að möguleikarnir í mannlifmu séu ótal margir.10 Þannig á sögukennsla að stuðla að þvi að nemend- ur verði færir um að rneta og virða aðrar skoðanir en þeirra eigin.” Þetta markmið a sögukennsla raunar sameiginlegt með annarri samfélagskennslu sem og heim- spekikennslu. Enda er sagan í senn félags- fræðilegt og heimspekilegt fyrirbæri.12 Að hugsa um annað samfélag en sitt eigið krefst þess að nemendur hugsi á gagnrýn- breytilegum félagslegum veruleika. Sann- leikurinn sem felst í veruleikanum er því einnig sibreytilegur eða afstæður, allt eftir því, út frá hvaða sjónarhorni hann er skoðaður og í hvaða samhengi. Haustið 1996 spurði ég nemendur mína í 9. bekk Hagaskóla að því hvort þeir teldu sig fá að vita eitthvað um það í skólanum hver þeir væru og hvaðan þeir kæmu. Eitt svarið var á þessa leið: „Maður lær ir í kristinfræði að guð hafi skapað allt og alla og svo lærir maður í sögu að maður sé kominn af Þráttfyrir að Guðmundur Finnbogasonur sé einn af helstu hugmyndasmiðum íslenska skólakerfisins liafa hugmyndir hans um mikil- vcegi þcss að virkja ímyndun- arafl barna og unglinga átt crfut uppdráttar iitnan þess. Þannig iná til drvmis cfast um að Sigríð Tóinasdóttir ((. 1907) sem hér sést liafi verið hvött til að virkja Imynd- unarafl sitt með skipulögðum hœtti. fornaldarmönnum sent hafi þróast í menn. Þannig að svar mitt er að ekkert eitt sé rétt, en útfrá mörgum vísbending- urn geta ntenn dregið ályktanir og mynd- að sér eigin skoðanir á hlutunum." Þetta svar bendir til að nemandinn hafi tileink- að sér þá hugsun sem er nauðsynleg til að Þratt hann geti borið raunverulega virðingu fyrir skoðunum annarra. Hann áttar sig á að skoðanir fólks eru ekki aðeins pers- ónubundnar heldur einnig aðstæðu- bundnar.Við mynd- um okkur skoðanir út frá mismunandi forsendum. Gildis- mat okkar mótast af reynslu okkar, túlk- unum og viðhorf- urn. Þess vegna er það ekki síður að- stæðubundið en persónubundið. Eins og sjá má af svari nemandans getur verið erfitt að átta sig á að eigið gildismat sé ekki hið eina rétta og að lífið sé í raun svo flókið og fjölbreyti- legt að ómögulegt sé að ætla að hefja sig yfir það og skil- greina í eitt skipti fyrir öll. Að verða með- vitaður um afstæði sannleikans og eigið gildismat er nauðsynlegt hverjum þeim sem vill skilja sjálfan sig og aðra.13 Fólk á misauðvelt með að horfast í augu við afstæði sannleikans og fallvalt- leik eigin viðhorfa. Því getur reynst erfitt fyrir kennara að fa nemendur til að horfast í augu við að þau gildi sem þeim hafa verið innrætt frá barnæsku séu ekki endilega þau einu réttu. Til að það sé hægt þarf að stuðla að þvi að þau þroski ekki aðeins rökhugsun sína og tilfinningar í náminu heldur einnig þann þátt í eðli þeirra er lýtur að hugmyndafluginu.14 fyrir að því hafi oft verið sýnd mikil fyrirlitn- ing í íslenska skólakerfinu var einn af helstu hugmyndasmiðum þess meðvitaður um gildi þess. Arið 1903 kom út bók um eðli og gildi inenntunar fyrir Islendinga eftir Guðmund Finn- bogason. Bókin heitir Lýömenntun og í henni gerir Guðmundur grein fyrir gildi ímyndunaraflsins sem hann skilgreindi á eftirfarandi hátt: „Imyndunaraflið myndar nýjar heildir, er vér höfum hvergi fyrir- SAGNIR 41
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.