Sagnir - 01.06.1997, Blaðsíða 43

Sagnir - 01.06.1997, Blaðsíða 43
Raunverulegt sögunám ætti því að stuðla að sjálfstæðri hugsun og virðingu fyrir sjón- armiðum annarra um leið og það stuðlar að sjálfsþekkingu einstaklingsins. inn hátt bæði um sinn eigin félagslega veruleika og tilveru þeirra sem fengist er við. Þeir þurfa að gera sér grein fyrir því að gildismat og hegðun er háð marg- Kennslustund í Húgaskóla vorið 1968. Nemandi sem hefur tamið sér gagn- rýna hugsun beitir skynsemi sinni, imyndunarafli og tilfinningum (t.d. sain- kennd) til að skilja þær forsendur sem aðrir ganga út frá. Hann reynir að sjá hluti óháð sjálfum sér og teygir þannig á forskilningnum þó að hann geri sér fulla grein fyrir að hann geti aldrei hafið sig yf- ir hann. Maðurinn getur aldrei losað sig við sína eigin vitund. Hann getur aðeins orðið meðvitaður um hana og í framhaldi af því átt auðveldara með að taka sjálf- stæðar ákvarðanir. Einmitt þess vegna ætti sögukennsla að miðast við að ýta undir sjálfstæða hugsun nemandans og persónu- lega nálgun hans með því að gera ómeð- vitaða söguvitund hans meðvitaða.8 Hvers virði er afstæði sannleikans? Sögukennsla á ekki aðeins aö víkka út tímaskyn nemenda með því að fjalla um tíma sem nær út fyrir hans persónulegu reynslu heldur á hún einnig að auka hon- urn víðsýni.'' Það getur hún gert með þvi að leiða honum i ljós að gildismat hans sé ekki hið eina rétta og að möguleikarnir í mannlifmu séu ótal margir.10 Þannig á sögukennsla að stuðla að þvi að nemend- ur verði færir um að rneta og virða aðrar skoðanir en þeirra eigin.” Þetta markmið a sögukennsla raunar sameiginlegt með annarri samfélagskennslu sem og heim- spekikennslu. Enda er sagan í senn félags- fræðilegt og heimspekilegt fyrirbæri.12 Að hugsa um annað samfélag en sitt eigið krefst þess að nemendur hugsi á gagnrýn- breytilegum félagslegum veruleika. Sann- leikurinn sem felst í veruleikanum er því einnig sibreytilegur eða afstæður, allt eftir því, út frá hvaða sjónarhorni hann er skoðaður og í hvaða samhengi. Haustið 1996 spurði ég nemendur mína í 9. bekk Hagaskóla að því hvort þeir teldu sig fá að vita eitthvað um það í skólanum hver þeir væru og hvaðan þeir kæmu. Eitt svarið var á þessa leið: „Maður lær ir í kristinfræði að guð hafi skapað allt og alla og svo lærir maður í sögu að maður sé kominn af Þráttfyrir að Guðmundur Finnbogasonur sé einn af helstu hugmyndasmiðum íslenska skólakerfisins liafa hugmyndir hans um mikil- vcegi þcss að virkja ímyndun- arafl barna og unglinga átt crfut uppdráttar iitnan þess. Þannig iná til drvmis cfast um að Sigríð Tóinasdóttir ((. 1907) sem hér sést liafi verið hvött til að virkja Imynd- unarafl sitt með skipulögðum hœtti. fornaldarmönnum sent hafi þróast í menn. Þannig að svar mitt er að ekkert eitt sé rétt, en útfrá mörgum vísbending- urn geta ntenn dregið ályktanir og mynd- að sér eigin skoðanir á hlutunum." Þetta svar bendir til að nemandinn hafi tileink- að sér þá hugsun sem er nauðsynleg til að Þratt hann geti borið raunverulega virðingu fyrir skoðunum annarra. Hann áttar sig á að skoðanir fólks eru ekki aðeins pers- ónubundnar heldur einnig aðstæðu- bundnar.Við mynd- um okkur skoðanir út frá mismunandi forsendum. Gildis- mat okkar mótast af reynslu okkar, túlk- unum og viðhorf- urn. Þess vegna er það ekki síður að- stæðubundið en persónubundið. Eins og sjá má af svari nemandans getur verið erfitt að átta sig á að eigið gildismat sé ekki hið eina rétta og að lífið sé í raun svo flókið og fjölbreyti- legt að ómögulegt sé að ætla að hefja sig yfir það og skil- greina í eitt skipti fyrir öll. Að verða með- vitaður um afstæði sannleikans og eigið gildismat er nauðsynlegt hverjum þeim sem vill skilja sjálfan sig og aðra.13 Fólk á misauðvelt með að horfast í augu við afstæði sannleikans og fallvalt- leik eigin viðhorfa. Því getur reynst erfitt fyrir kennara að fa nemendur til að horfast í augu við að þau gildi sem þeim hafa verið innrætt frá barnæsku séu ekki endilega þau einu réttu. Til að það sé hægt þarf að stuðla að þvi að þau þroski ekki aðeins rökhugsun sína og tilfinningar í náminu heldur einnig þann þátt í eðli þeirra er lýtur að hugmyndafluginu.14 fyrir að því hafi oft verið sýnd mikil fyrirlitn- ing í íslenska skólakerfinu var einn af helstu hugmyndasmiðum þess meðvitaður um gildi þess. Arið 1903 kom út bók um eðli og gildi inenntunar fyrir Islendinga eftir Guðmund Finn- bogason. Bókin heitir Lýömenntun og í henni gerir Guðmundur grein fyrir gildi ímyndunaraflsins sem hann skilgreindi á eftirfarandi hátt: „Imyndunaraflið myndar nýjar heildir, er vér höfum hvergi fyrir- SAGNIR 41
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.